Drie keer raak voor journalisten
Lira ondersteunt een aantal sociale en culturele doelen voor auteurs. Uit de zogenaamde socu-gelden worden bijvoorbeeld de Stichting Rechtshulp Auteurs en literaire festivals ondersteund. Sinds 2009 zijn ook journalisten aangesloten bij Lira en dat maakte in principe de weg vrij om ook journalistieke doelen te gaan ondersteunen.
Probleem was dat journalisten nauwelijks socu-gelden afdragen. Lira wil namelijk minimaal 85 procent van de geïnde gelden rechtstreeks doorgeven aan de rechthebbende auteurs en aangezien de administratieve afhandeling van journalistieke gelden bewerkelijk is en dus veel geld kost, is er nauwelijks ruimte voor een socu-inhouding.
Via een omweg lukte het toch om ook journalisten te ondersteunen. Lira beheert namelijk sinds kort de gelden van het Auteursfonds Reprorecht en een deel van dat geld is afkomstig uit de vergoeding voor het kopiëren van journalistiek werk in tijdschriften. Voldoende reden om jaarlijks 22.500 euro uit te trekken voor twee nieuwe subsidies voor journalisten en een prijs.
Door de inhoudelijke beoordeling uit te besteden aan bestaande fondsen is het mogelijk om dit bescheiden bedrag bijna in zijn geheel ten goede te laten komen aan journalisten.
Lira Correspondentenprijs
Bijna 250 correspondenten houden ons op de hoogte van wat er in de wereld gebeurt, maar liefst tachtig procent van hen werkt als freelancer. Krimpende redactiebudgetten en een tanende belangstelling voor het buitenland dwingen de freelance correspondenten tot een hoge productie, waardoor onderzoek, veldwerk en het grote achtergrondverhaal in het gedrang komen.
Om kwalitatief hoogwaardige buitenlandjournalistiek te bevorderen stelt Lira samen met het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten een jaarlijkse prijs in voor de beste (buitenlandse) correspondent onder de naam Lira Correspondentenprijs. De winnaar ontvangt een geldbedrag van 5.000 euro en een oorkonde.
De prijs geldt voor de complete berichtgeving van een freelance correspondent – print, radio, tv, fotografie, online-bladen, blogs –, maar bij de toekenning ligt de nadruk op de tekst. Beoordeling geschiedt door de onafhankelijke jury die ook de M.J. Brusseprijs onder haar hoede heeft. De Lira Correspondentenprijs wordt voor het eerst uitgereikt in 2013 (voor het werk uit 2012). Looptijd in eerste instantie drie jaar. Zie fondsbjp.nl voor het reglement.
Bijzondere journalistieke verhalen
Krantenoplages lopen terug, trouwe abonnees sterven langzaam uit. Je zou verwachten dat kranten in de slag om de lezer mikken op originele reportages en excellente research. Maar in de praktijk winnen hypes en triviale wetenswaardigheden aan invloed. Voor freelancers – die meestal per woord betaald krijgen – wordt het steeds moeilijker om ruimte te vinden voor goede, diepgravende stukken.
Het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten subsidieert op dit moment vooral boeken, maar ziet het aantal verzoeken om (lange) artikelen te steunen groeien. Lira ondersteunt sinds begin 2012 deze aanvragen voor artikelen, de eerste drie toekenningen zijn inmiddels een feit. Het gaat om relatief kleine bedragen, waarbij steeds als eis geldt dat het publicerende blad minstens eenzelfde bedrag bijdraagt. Want de liefde moet wel van twee kanten komen.
Aanvragen voor artikelen mogen kort zijn (een A4’tje volstaat meestal), beoordeling gebeurt door het bestuur van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Het maximale bedrag per artikel is 1.500 euro, het totale maximale bedrag per jaar is 7.500 euro. Looptijd in eerste instantie twee jaar.
Een bonus bij crowdfunding
Nieuwspost.nl is een platform dat journalisten in staat stelt zelf geld bij elkaar te brengen om langdurig en diepgravend onderzoek te kunnen doen. Maar geld is niet het enige effect van deze manier van fondsenwerving: burgers worden bij het project betrokken, geven tips, stellen vragen en verspreiden de resultaten.
In de praktijk blijkt dat journalisten eerst hun persoonlijke netwerk benaderen om de bal van de financiering aan het rollen te krijgen. Als eenmaal de helft van het benodigde bedrag bereikt is, wordt het makkelijker ook onbekenden zo ver te krijgen om te investeren.
Lira geeft aanvragers sinds 1 juli 2012 een steun in de rug. Als ze 30 procent van het benodigde geld binnen hebben, zegt Lira een aanvullende 20 procent toe, zodat ze op de helft komen. Lira betaalt pas uit als het project is uitgevoerd en tot een reguliere journalistieke publicatie heeft geleid.
De steun per project is 20 procent, met een maximum van 2.000 euro. Het totale maximale bedrag per jaar voor Nieuwspostprojecten is 7.500 euro, de looptijd in eerste instantie twee jaar.
En verder
Naast deze twee nieuwe subsidies en de correspondentenprijs ondersteunt Lira via het Auteursfonds Reprorecht nog een aantal andere journalistieke projecten. In 2011 waren dit:
- Eerste conferentie narratieve journalistiek (3.800 euro)
- Boek Journalist & Recht (6.000 euro)
- Grote Freelancersdag NVJ (5.000 euro)
- Masterclass financiële journalistiek (4.100 euro)
- Tweede conferentie narratieve journalistiek (8.000 euro)
- Stichting Jaarprijzen voor de Journalistiek Tegel 2011 (3.000 euro)
- Bijdrage aan de oudedagsvoorziening van journalisten via het P.C. Boutensfonds (7.665 euro)