Lira ziet zich genoodzaakt vanaf 2011 de administratiekosten op de uitkering van de leenrechtvergoeding te verhogen van 7,5% naar 10%.
Waarom houdt Lira administratiekosten in?
Verdeelorganisaties als Lira zijn voor de bekostiging van hun werkzaamheden op eigen middelen aangewezen. De administratiekosten zullen dan ook volgens enige verdeelsleutel moeten worden omgeslagen over de rechthebbenden voor wie zo'n organisatie incasseert en aan wie ze vervolgens uitbetaalt. Het is – ook internationaal – standaardpraktijk om de bijdrage aan de kosten te berekenen als percentage van de uitkering. In feite komt dit neer op een inhouding van het benodigde bedrag voor administratiekosten van de top van het geïnde bedrag, waarna het netto overgebleven bedrag naar rato aan rechthebbenden wordt uitgekeerd – in overeenstemming met het daartoe vastgestelde en extern goedgekeurde repartitiereglement aangevuld met bestuursbesluiten.
De Stichting Lira heeft geen winstoogmerk en probeert in het belang van rechthebbenden de inhoudingspercentages zo laag mogelijk te houden.
In opdracht van de Stichting Leenrecht – die de leenvergoeding bij de Nederlandse openbare bibliotheken incasseert – begon Lira in 1996 met de uitkering van de leenrechtvergoedingen aan schrijvers, vertalers en bewerkers. Daarmee kwam een eind aan de leenvergoeding die was vastgelegd in de Welzijnswet en die tussen 1987 en 1996 was uitgevoerd door de Taakeenheid Leenvergoeding van het ministerie van (toen nog) WVC. Dit was een cultuurpolitieke regeling, die niet overdraagbaar of overerfbaar was en die een gunst was in plaats van een recht. Bovendien werden de ca. 10% uitvoeringskosten (zoals de vergaring van de uitleengegevens) afzonderlijk door het ministerie bijgepast.
Omdat leengeldontvangers dus niet gewend waren aan een kosteninhouding, wilde Lira deze zo laag mogelijk vaststellen. Gekozen werd voor een percentage van 5%, relatief laag ten opzichte van de 10% die Lira op de kabel- en thuiskopie-uitkering inhield.
Verhoging van 5% naar 7,5% in 2009
In 2009 besloot Lira de administratiekosten op de leenrechtuitkering te verhogen van 5% naar 7,5%. In de dertien jaar sinds de start van het leenrechtstelsel waren de kosten gestegen. Ook ontving Lira jaarlijks minder leengeld van de Stichting Leenrecht ter verdeling, doordat het aantal uitleningen van boeken door bibliotheken een dalende lijn vertoont. Ondanks alle inspanningen om de operationele kosten – zoals huisvesting, personeel en systeembeheer – zo laag mogelijk te houden, moest Lira vaststellen dat de inhouding van 5% niet meer volstond om deze kosten te dekken.
In het Lira-Bulletin van mei 2010 (nummer 31, te vinden op www.lira.nl) is hierover uitleg gegeven, nadat wij van enkele auteurs kritische vragen hadden ontvangen.
Al in 2009 was het de vraag of 7,5% inhouding zou volstaan om weer kostendekkend te kunnen uitkeren en ondanks besparingen in de bedrijfsvoering vertonen de begrotingen van de afgelopen jaren een tekort. Daarom is besloten de administratiekosten nogmaals te verhogen, nu naar 10%. Hiermee kan Lira de komende jaren naar verwachting kostenneutraal werken en is de begroting weer gezond.
Voor de journalisten, die tot het samengaan van de Stichtingen Lira en Nieuwswaarde in 2009 hun uitkeringen van de Stichting Nieuwswaarde ontvingen, gold en geldt overigens een ander regime. Op de leenrechtvergoedingen die zij voor de uitleen van tijdschriften ontvangen, wordt een percentage van 15% administratiekosten ingehouden. Daar staat tegenover dat bij hen ten aanzien van periodieke geschriften (tijdschriften en dergelijke) geen percentage voor sociale en culturele doelen (SoCu) wordt ingehouden. Vooralsnog heeft Lira deze inhoudingssystematiek van de Stichting Nieuwswaarde ongewijzigd gelaten.
Op de uitkeringsoverzichten die Lira verstuurt, staan alle inhoudingen expliciet vermeld. Lira beseft dat een verdubbeling van de kosteninhouding in drie jaar tijd voor een aantal van haar rechthebbenden een bittere pil is, maar meent hun vertrouwen het beste te kunnen behouden door duidelijk te zijn over de manier waarop ze haar werk doet. En Lira kan zich nu eenmaal niet jarenlang begrotingstekorten veroorloven. Daarnaast is het redelijk dat de kosteninhoudingen zo eerlijk mogelijk worden verdeeld over alle schrijvers die wij vertegenwoordigen en dus ook over de verschillende geldstromen.
HV/RV
