25 jarig jubileum Lira

Bezoekers van het vijfentwintigjarige jubileum van Lira werden buiten het Letterkundig Museum te Den Haag begroet door feestelijk geklede jonge vrouwen met ballonnen boven hun hoofd. Zij wezen ons de weg richting de rode loper en de champagne, waarna ons een debat, rondleiding en speakers’ corners wachtte, waar Lira aangeslotenen de gelegenheid kregen voor te dragen uit eigen werk.

Toespraak en debat

De vrolijkheid van de jonge ballondames was duidelijk overgeslagen op voorzitter Kees Holierhoek die in zijn speech sprak van voorzichtig optimisme over de toekomst van Lira. Het debat dat volgde onder leiding van Hadassah de Boer, bestond voornamelijk uit een tevergeefse poging gaten in dat optimisme te prikken onder andere door te opperen dat de meeste jonge mensen, waaronder De Boers kinderen niet willen betalen voor auteursrechtelijk beschermd materiaal. Schrijfster en journaliste Natasha Gerson die samen met Holierhoek en mede-Lira-oprichters Willem Capteyn en Jan Boerstoel aan het debat deelnam, gooide nog wat olie op het vuur en zei dat ze het belangrijker vond dat ze gelezen werd dan dat haar werk illegaal gedownload of gekopieerd werd, waarop Jan Boerstoel uit probeerde te leggen dat het hem er om ging dat makers een passende vergoeding krijgen en exploitanten niet onevenredig veel aan het werk van makers verdienen. Hij beschreef hoe hij door de jaren heen bij die exploitanten de auto’s groter en de kunstlederen bankstellen onverwoestbaarder had zien worden, waarop Gerson aangaf zich niet te bekommeren om kunstlederen bankstellen en grote auto’s, maar zich ondertussen wel had aangesloten bij Nieuwswaarde, inmiddels onderdeel van Lira, omdat daar ‘misschien nog iets viel te beuren’.

boven: Lira staat klaar. onder: V.l.n.r: Jan Boerstoel, Willem Capteyn, Natasha Gerson, Kees Holierhoek en Hadassah de Boer in debat. ©Taina B. Photography

Onderdeel van de toekomst van Lira is het regelen van de vergoedingen van het werk van freelancers bij het digitaliseren van kranten- en andere archieven, waarbij Lira niet altijd de publieke opinie aan haar kant weet. Willem Capteyn gaf aan dat het publiek toegang moest hebben tot het werk van makers, maar dat er wel voor betaald moet worden, waarop Holierhoek het voorbeeld van de KB aanhaalde die een groot deel van de Nederlandse kranten digitaliseerde en na lange onderhandelingen bereid gevonden was om niet alleen de ICT-afdeling, maar ook de makers van de gedigitaliseerde krantenartikelen te betalen.

Wie volgens eigen zeggen nooit betaald was geworden, was Xaviera Hollander, schrijfster van het succesvolle boek Happy Hooker. Zij stond na het debat op en zei dat ze nog nooit geld van de Lira ontvangen had, terwijl haar boeken wel veel worden uitgeleend. Lira zou haar duizenden euro’s schuldig zijn. Ongetwijfeld werd dat na het feest uitgebreid onderzocht en opgelost.

Speakers’ corners

Hollander was in ieder geval niet te beroerd om bij een van de speakers’ corners voor te lezen uit haar nieuwe boek over het opgroeien in een jappenkamp. Het hoogtepunt bij de voordrachten kwam echter van dichter Job Degenaar, bestuurslid van de PEN, die een gedicht voorlas waarin een gevangen Birmese dichter zijn zoon, die gedwongen werd hem te verraden, vergeeft en op ironische wijze vertelt dat het verraden van je vader in hun land hoort bij het volwassen worden. De ballonnenmeisjes met hun zilvergekleurde hoedjes waren inmiddels naar binnen gegaan. Een paar rokende feestgangers had hun plaats ingenomen. Onderweg naar de trein groette ik ze en dacht aan de slotwoorden van Willem Capteyn die bij de laatste vraag in het debat of hij nog een advies mee wilde geven voor de toekomst van de Lira kort en bondig antwoordde met ‘schrijf !’ ‘Ja,’ dacht ik, ‘hier en in Birma.’
TB