Turkse pizza met WC-ontstopper. Over de Conferentie van Maastricht 2016
De Stichting Dramaastricht is een organisatie die al jaren in Maastricht ontmoetingen organiseert tussen Nederlandse en Vlaamse schrijvers op het gebied van theater, film en televisie. De organisatie wordt daarbij financieel ondersteund door Lira en de Vlaamse rechtenorganisaties Sabam en deAuteurs. Op vrijdag 18 en zaterdag 19 november volgden Nederlandse en Vlaamse schrijvers en studenten masterclasses en lezingen, dit maal onder de vlag 'Zonder Shakespeare geen Netflix'.
"Schrijven is doen," zei Shakespeares collega Jibbe Willems tijdens zijn masterclass op vrijdagmiddag. Willems ondersteunde zijn stelling door in te gaan op de etymologische achtergrond van het Engelse 'playwright'. "Waarom staat daar niet gewoon playwrite?" vroeg hij de aspirant toneelschrijvers en cabaretiers. "Wright" bleek de archaïsche Engelse term voor een bouwvakker of ambachtsman en "cartwright" een ander woord voor wagenmaker.
Willems wisselde discussies en verhalen uit zijn eigen praktijk af met korte schrijfopdrachten, waarbij binnen enkele minuten prikkelende voorbeeldzinnen moesten worden afgemaakt. Dat leidde een aantal malen tot grote hilariteit. Een van de deelnemers vulde "als ik een moord zou plegen" aan met "dan zou ik WC-ontstopper gebruiken en alles op video vastleggen", een andere student zou er "een Turkse pizza bij gaan eten, zoals bij elke activiteit waar ik moe van wordt."
Leugens
De studenten leerden van Willems verder hoe ze leugens konden inzetten bij het schrijven en dat die leugens het beste werkten als ze flink langs de waarheid schuren. Als mogelijkheid om clichés te voorkomen opperde hij het gebruik van synesthesie, de zintuigelijke afwijking waarbij iemand bij het horen van een geluid bijvoorbeeld een kleur ziet. Willems verbond ook hier een opdracht aan door de zaal te vragen hoe haat ruikt of hoe een mooi meisje zou klinken.
Salon des Arts
In de Salon des Arts aan het Keizer Karelplein werden intussen door vertegenwoordigers van LIRA, SABAM en deAuteurs ervaringen uitgewisseld op het gebied van de kabel-, leenrecht-, thuiskopie en reprorechtvergoedingen. Het meest schrikbarende (en belachelijke) verhaal was het nieuws over een Belgische provider die het auteursrecht als sluiproute gebruikt om de rekeningen te verhogen. Voor bijna alle elementen die de hoogte van de rekening bepalen geldt in België namelijk een wettelijk vastgelegd stijgingspercentage, maar niet voor de auteursrechtenheffing. Of het een winstwaarschuwing gescheeld heeft, werd niet duidelijk, wel dat de verhoging niet ten goede aan de auteurs kwam.
Edmond Hustinxprijs
De zaterdag van Dramaastricht stond onder andere in het teken van de uitreiking van de de Edmond Hustinxprijs, een "prijs die is bedoeld om talentvolle auteurs van toneel, radiospel of televisiedrama te eren voor hun werk". De uitreiking moest ik helaas aan mij voorbij laten gaan, maar de organisatie was zo vriendelijk het juryrapport te mailen. Winnaar Ger Beukenkamp wordt daarin geprezen om zijn scherpe en genadeloze blik op maatschappij en politiek, zijn bijdrage aan het genre van het moderne koningsdrama en zijn gedegen onderzoek. Volgens het bloemrijke rapport is: "Het werk van Ger Beukenkamp een studie naar de werking van onze samenleving, naar de grote maar subtiele maatschappelijke veranderingen, naar de staat van onze nationale cultuur en wat onder dat uiterst dunne laagje beschaving kolkt en stroomt – menselijke driften en noden die als lava op gezette tijden voor erupties zorgen."
Twee referaten
De dag was iets rustiger, maar niet minder driftig, begonnen met twee referaten. Scenarist Hugo Heinen vertelde over zijn ervaringen met de EO. Toen de Evangelische Omroep hem de opdracht gaf een serie over de jonge jaren van Juliana te schrijven, eiste Heinen volledige vrijheid. In eerste instantie kreeg hij die, hij mocht zelfs zijn personages functioneel laten vloeken, maar gaandeweg kwam er steeds meer commentaar. Daarnaast werd het budget van vier miljoen verlaagd tot twee miljoen, een bezuiniging die volgens Heinen als excuus diende om aanstootgevende scènes alsnog te schrappen. De scenarist die zijn opdracht daarvoor al had teruggegeven, moest toezien hoe het script door maar liefst vijf scriptdokters onder handen werd genomen. Ondanks het verbazingwekkende "aardige eindresultaat" wilde Heinen zijn naam niet aan de serie verbinden, maar zijn schuilnaam, het plagerige (let op de initialen) Geert Van Doormaal, wel. Geen enkele medewerker bij de EO begreep de boodschap.
Tim van Aelst
De Vlaamse programmamaker Tim van Aelst gaf het tweede referaat. Van Aelst maakt komische programma's waaronder de sketchshow 'Benidorm Bastards' met bejaarden die jonge mensen voor de grap houden, maar ook series als 'Safety First' waarin een aantal vrienden een veiligheidsbedrijf oprichten met als slagzin 'Discipline, dedication and friendship... maar Safety First!' Van Aelst die helemaal onderaan de ladder moest beginnen door onbetaald koffie rond te brengen, gaf de jonge makers mee "vooral geen trends te volgen, want dan ben je altijd te laat" en het eigen hart te volgen. "Maak de koekskes die gij zelf wilt eten," stelde de voormalige koffiejongen en tweevoudig Emmy-winnaar voor.
De trein terug
De referaten, het overleg en de masterclasses gaven op de terugreis met de trein genoeg stof tot nadenken, ook voor de studenten die een paar stoelen verderop stellingen zaten te poneren op basis van de referaten van Heinen en Van Aelst. Geïnspireerd door hun discussie en de bijkomstigheid van een vriendelijke railcateraar bedacht ik mijn eigen synesthetische opdracht: "Hoe klinkt het lekkerste koekje en hoeveel mag het kosten?"
TB