Webwinkel toneelteksten

Op 26 november 2007 vond in het TIN, het Theaterinstituut Nederland, onder grote belangstelling de presentatie plaats van het digitale platform www.liratheaterteksten.nl, Lira’s webwinkel voor schrijvers en gebruikers van toneel. Geen passender locatie dan dit monumentale pand aan de Amsterdamse Herengracht natuurlijk, en het is dan ook jammer dat het TIN in de loop van 2008 zal gaan verhuizen.

Webwinkel binnen Lira

In zijn inleiding schetste Lira-directeur André Beemsterboer nog eens het grote belang van de collectieve behartiging door organisaties als LIRA van auteursrechten die niet of alleen met de grootste moeite individueel kunnen worden geëxploiteerd: kabelrecht, leenrecht, reprorecht, thuiskopierecht. Vrijwel dagelijks bieden politiek en media ruimte aan gefoeter over ‘al die heffingen’, terwijl het toch simpelweg gaat om de inning van wettelijk verankerde vergoedingen aan makers voor het gebruik van hun werk.

Een prettige bijkomstigheid van collectieve exploitatie is dat schaalvergroting ook financieel de mogelijkheid opent nieuwe wegen in te slaan. Lira’s webwinkel is zo’n weg. Voorlopig richt de winkel zich op toneelschrijvers en hun teksten, maar in de toekomst, als ervaring is opgedaan, wordt het assortiment mogelijk ook uitgebreid tot columns en artikelen van freelancers, gedichten en misschien wel hele boeken.

Na André Beemsterboer werd onder meer het woord gevoerd door Gitta op den Akker en toneelschrijver Don Duyns, waarna Lira’s Schelte van Ruiten en Dorothée Albers op een groot scherm de werking van www.liratheaterteksten.nl demonstreerden (zie ook de toelichting op http://www.cedar.nl/lira/berichten.html). 

Gitta op den Akker heeft in opdracht van het Nederlands Fonds voor de Podiumkunsten onderzoek gedaan naar de stand van zaken in theaterland en kwam in het rapport ‘Inventarisatie Toneelschrijven 2007' onder meer tot de conclusie dat het aandeel van oorspronkelijk Nederlands toneel tegenover het vertaalde repertoire de afgelopen 15 jaar is verdubbeld (van 22% tot 44%). Het zou Lira niet verbazen als dit mede te danken is aan de stimulans die ons Lira Fonds dit genre nu al jarenlang geeft.

Vertaalbeleid

Verheugend is ook dat het rapport pleit voor een structureel vertaalbeleid om Nederlandse toneelteksten ‘de kans te geven in het buitenland ontdekt te worden’ en hierin een taak ziet voor het TIN. Inmiddels overleggen het TIN, het nieuwe ‘ fusiefonds ’ voor de Podiumkunsten, het Nederlands Literair Productiefonds en Lira over de opzet en (structurele) financiering van zo’n beleid, dat de taak van Lira’s bescheiden toneelvertalingenfonds - destijds vooral ook ingesteld als overbrugging naar een structurele oplossing - in sterk geïntensiveerde vorm zou kunnen overnemen.

Toneelschrijvers en Lira

Met grote tevredenheid stelt Lira vast dat de crème de la crème van de Nederlandse toneelschrijvers van harte aan het digitale experiment meewerkt en ook in groten getale bij de presentatie van deze webwinkel voor toneelstukken aanwezig was.

Met de webwinkel wil de Stichting Lira toneelgroepen in staat stellen teksten te kopen en direct auteursrechten af te dragen. Lira wil hiermee onder meer schendingen van de Auteurswet in het amateurtheater tegengaan. Voortaan kunnen gezelschappen voor e. 4,95 één tekst downloaden. Met dat bedrag hebben ze voldaan aan de auteursrechten voor het eenmalig verveelvoudigen van dit intellectuele eigendom. Tot dusver gebeurt het helaas geregeld dat amateurgezelschappen toneelteksten kopiëren zonder daarbij auteursrechten aan de schrijver hiervan af te dragen. 

Naast gerenomeerde schrijvers werkt een groot aantal organisaties mee aan dit project, waaronder het TIN, de faculteit Theaterwetenschap van de UvA, het Platform Onafhankelijke Theaterauteurs en de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht.

RV