Ontwikkeling in en rond de Stichting Auteursrechtbelangen

Geplaagd door vele aanvallen werd de behoefte aan een auteursrechtelijk geluid uit één mond met de jaren sterker. In plaats van een twintigtal verdedigende acties van separate clubs op een overheidsvoornemen of een politieke aanval of een publieke discussie werd het tijd voor één gezaghebbende stem die namens velen -op kalme toon, maar krachtig het auteursrecht verdedigend- het woord zou voeren, zaken uit zou leggen, interne coördinatie zou bevorderen, één front tegenover kwaadwilligen zou vormen en zich als voorzitter zou presenteren als het aanspreekpunt in alle belangrijke auteursrechtelijke aangelegenheden.

Stichting Auteursrechtbelangen

Nederland kent al enkele tientallen jaren in de Stichting Auteursrechtbelangen, ook wel afgekort tot het aanminnige Starbel, een uniek samenwerkingsverband tussen wat je elders ook wel ‘ natuurlijke vijanden en partners ’ zou kunnen noemen. Niet op heel veel andere plaatsen werken makers van allerlei soorten creaties immers zo goed samen met uitgevers en andere producenten en collectieve beheersorganisaties (CBO’s) als in de Stichting Auteursrechtbelangen.  

Onderling overleg is één van de doelstellingen van Auteursrechtbelangen, maar vooral ook: gesprekspartner zijn voor overheid en politiek. Daartoe is de stichting dan ook in Den Haag aan het Lange Voorhout gevestigd: om de afstand tot overheid en politiek te verkleinen. Alle relevante beleidsinitiatieven trekken sindsdien de aandacht van het Lange Voorhout. Beraad met politici en ambtenaren is -soms met enige vertraging- aan de orde van de dag. En de trein naar Brussel voor overleg op EU-niveau vertrekt van een station dat op slechts tien minuten loopafstand ligt. 

Ontploffing

Na bijna vijfentwintig jaar van rustig volgehouden arbeid lijkt er echter opeens een bom ontploft.

In positieve zin, als dat mogelijk is. In het jaar 2007 zijn belangrijke ontwikkelingen binnen de Stichting Auteursrechtbelangen in gang gezet met als voorlopig eindresultaat: de oprichting op 3 april 2008 van een branchevereniging onder de naam Collectief Beheer Nederland waarin alle collectieve beheersorganisaties (CBO’s) met elkaar samenwerken en die naast de bestaande algemene koepel Stichting Auteursrechtbelangen zal functioneren, maar met dezelfde voorzitter.

In het kader van diezelfde ontwikkelingen is dan ook op 8 februari 2008 een nieuwe voorzitter van koepel en branchevereniging benoemd, mr. Aad Kosto, oud-staatssecretaris van Justitie en oud-staatsraad bij de Raad van State. Hij zal, zoals gezegd, tegelijk voorzitter zijn van de stichting en van de branchevereniging waarmee de samenwerking tussen stichting en branchevereniging zal zijn gegarandeerd.

Waarom?

Waarom dit alles? Wat is er gebeurd dat het tot deze positieve ontploffing kwam? Het antwoord luidt: collectieve beheersorganisaties, vaak negatief in het nieuws en in de Tweede Kamer nogal eens stevig bekritiseerd vanwege hun private rechtenuitoefening, hadden behoefte aan een eigen overleg-, coördinatie- en actie-orgaan, kortom een branchevereniging. Per slot van rekening waren zij het die op het publieke en politieke terrein het vaakst aanstoot gaven, voorwerp van verwijten werden, object van aanvallen ook. Zij vonden het tijd worden daarop een gecoördineerd antwoord te geven. Een positief antwoord: stevig opkomen voor de zaak van de intellectuele eigendom, maar - om in de karakteristieke woorden van de nieuwe voorzitter Aad Kosto te spreken - op een open en rustige manier.

De taken van de stichting, ook wel de koepel genoemd, blijven dezelfde, dus -intern- overleg tussen beroepsverenigingen, producentenorganisaties en collectieve beheersorganisaties, en - extern- het volgen en zoveel mogelijk positief beïnvloeden van vooral ontwikkelingen terzake van de auteursrechtelijke en nabuurrechtelijke wetgeving, met hooguit een accentverschuiving in de richting van meer inhoudelijke voorlichting over deze rechten. 

Collectief Beheer Nederland

De taak van Collectief Beheer Nederland (CBN) waarin in de collectieve beheersorganisaties dus vanaf 3 april 2008 samenwerken, zal in eerste instantie bestaan uit het bewaken van een door betrokkenen zelf opgestelde gedragscode die collectieve beheersorganisaties wil dwingen bepaalde gedragsregels tegenover rechthebbenden en gebruikers in acht te nemen. Het is een gedragscode met sancties en ligt in de bedoeling, afhankelijk van ontwikkelingen, aan dit geheel een drietal geschillenregelingen te hechten, voor geschillen tussen CBO’s met hun rechthebbenden, voor geschillen van CBO’s met hun gebruikers en voor CBO’s onderling. Die geschillenregelingen zullen pas effectief kunnen worden als duidelijk is hoe de overheid om zal gaan met suggesties voor een of andere vorm van Copyright Tribunal, aan te duiden als geschillenbeslechting op auteurs- en nabuurrechtelijk terrein. 

Dat onderwerp van geschillenbeslechting blijft vast nog wel enige jaren de aandacht vragen. In eerste instantie gaat het de CBO’s erom te laten zien dat de door de overheid voorgestane zelfregulering werkt, en dat het mogelijk is organisaties op eigen kracht tot gedrag te brengen dat aan maatschappelijk aanvaardbare normen voldoet.

KH