Eerste populairwetenschappelijke boeken Lira Fonds verschenen

De eerste boeken die mede mogelijk zijn gemaakt door de beurzenregeling van Lira Fonds zijn eind 2023 verschenen. Ieder jaar worden er meer verwacht.

Sinds 2021 kent Lira Fonds jaarlijks vier beurzen toe aan onderzoekers om hun werk met een breed publiek te kunnen delen. Ook dit jaar zal dat weer gebeuren. Onderwerpen van eerder toegekende beurzen variëren van kinderboekenschrijver Thea Beckman tot mariene biodiversiteit. Auteurs krijgen tot vijf jaar de tijd om hun werk te doen, maar twee jaar na introductie van de regeling zijn de eerste twee boeken al klaar.

In het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid presenteerde Ivo Nieuwenhuis, gepromoveerd op satire in Nederland aan het eind van de achttiende eeuw, zijn boek Het was maar een grapje. Hiervoor analyseerde hij tien humorschandalen op de Nederlandse televisie, van het tijdperk Wim Sonneveld tot en met Johan Derksen.
Programmamaker Wim T. Schippers nam het eerste exemplaar in ontvangst, daarbij terugblikkend op de soms indringende reacties op zijn spraakmakende tv-programma’s die door Nieuwenhuis zijn onderzocht. In verband met de verschijning van het boek was een mini-tentoonstelling in het museum van het instituut ingericht, waar Schippers de aanwezigen naartoe begeleidde.

Talloze vergeelde, boze brieven waren tentoongesteld, gericht aan omroepen en televisiemakers. Een ervan was voor Schippers zelf, om zijn sketch met koningin Juliana die spruitjes schoonmaakte. Een ander was gericht aan Mies Bouwman om haar tv-fragment Beeldreligie, waarin het (destijds nieuwe) medium televisie werd aanbeden.

Niet veel later presenteerde historicus Bram Vannieuwenhuyze zijn boek Oude kaarten lezen in de universiteitsbibliotheek van Amsterdam. Speciaal voor deze gelegenheid werd een variëteit oude kaarten tentoongesteld én van uitleg voorzien door Vannieuwenhuyze en co-auteurs Marissa Griffioen en Anne-Rieke van Schaik. Hun lijvige en rijk geïllustreerde boek geeft uitleg over het interpreteren en letterlijk ‘lezen’ van landkaarten en biedt ook inzicht in de rijke geschiedenis van kaarten. Bijvoorbeeld hoe deze in verschillende periodes op diverse manieren en plaatsen werden geproduceerd: van ingelijste souvenirs na een hotelverblijf, tot handige (en minder handige) uitvouwbare wegenkaarten voor automobilisten. Aan het eind van de presentatie werd de prijswinnaar bekendgemaakt van de vraag ‘waar werd de omslagfoto gemaakt?’. Een onmiskenbare reality check met het heden: de winnaar had de locatie tot op de meter nauwkeurig weten te bepalen met Google Street View.

Jasper Laros