Hardop de punt en komma zeggen. Over de Zestiende Literaire Vertaaldagen 12 december te Amsterdam

'Wat zijn de mythes en taboes van het literair vertalen?' vroeg de organisatie van de Zestiende Literaire Vertaaldagen zich af. Ze nodigde vijf sprekers uit om voor een kleine vierhonderd collega’s toe te lichten waarom het bijvoorbeeld handig kan zijn om met vertaalsoftware te werken en dat je een boek eigenlijk vooraf helemaal niet hoeft te lezen om het goed te kunnen vertalen.

Biechthokje

Daarnaast was er een biechthokje ingericht waar bezoekers hun vertaalzondes konden bekennen. Ter lering en vermaak werden die opgenomen bekentenissen ’s middags tussen de lezingen vertoond. We hoorden onder andere een vertaalster met schaamrood op de kaken vertellen over een boek waar ze tijdens en na het vertalen niets van had begrepen, waarna de uitgever het zonder problemen uit had gebracht.

Rob van der Veer gaf toe het boek niet altijd te lezen voor hij het accepteerde. Soms vroeg hij zich daardoor halverwege het vertalen af 'wie hij van de trap moest duwen om van het boek af te komen', maar meestal bleek de opdracht genoeg interessante uitdagingen te bieden om schrijver en uitgever in leven te laten.

 

Punt en komma

Dat je als modern vertaler zelf ook goed op je gezondheid moet letten, bleek uit de lezing van Huub Stegeman. Stegemans computer verstaat hem niet goed als hij last heeft van een neusverkoudheid of de avond ervoor te diep in het glaasje heeft gekeken. Daarnaast had het inlezen van zijn vertalingen Stegeman gedwongen bij het werken met complexe zinnen de oplossing niet voor zich uit te schuiven. 'Je moet eerst de zin goed lezen en dan goed formuleren, waarbij je de punt en komma hardop zegt' leerden we.

Wat er tussen die punten en komma’s staat, hoef je niet altijd als heilig te beschouwen. Hans Boland pleitte voor het nut van “adequate” vertalingen. Op vermakelijke wijze deed hij uit de doeken hoe twintig procent van Tolstjos Wat is kunst in zijn vertaalprullenmand was beland, 'uit puur mededogen met mogelijke ijverige en geïnteresseerde lezers'.

 

Nelleke van Maaren

Naast de lezingen, die zich verder richten op groepsvertalingen en het vertalen naar een andere taal dan je moedertaal, werd er uitgebreid stilgestaan bij het overlijden van Nelleke van Maaren en werden de Vertaalprijzen van het Nederlands Letterenfonds uitgereikt aan de Servische vertaalster Jelica Novaković-Lopušina en de Nederlandse vertaler Paul Beers.

Geprezen, gelouterd en met dubbele tong slenterden we terug naar vertaalcomputer en prullenbak, die ons de dag daarop hopelijk goed zouden verstaan.

Een uitgebreid verslag door Peter Bergsma inclusief vier van de vijf gehouden lezingen vindt u op de website van het Vertalershuis.

TB