Een woord van de voorzitter

De strijd om de positie van scenarioschrijvers en journalisten heeft zich definitief naar de rechtbank verplaatst. Kabelexploitanten menen Lira en andere cbo's wellicht uit te kunnen roken. Ze vergissen zich. Scenarioschrijvers en andere makers van audiovisuele werken mogen blijkens een recente publicatie in het kader van het auteurscontractenrecht op een welwillende houding van de Nederlandse wetgever blijven rekenen, maar vooral ook op een rechtvaardig oordeel van het Europese Hof van Justitie zodra dat Hof de kans krijgt te oordelen. En ook de drie Amsterdamse rechters in de zaak van Lira tegen een aantal kabelexploitanten moeten nog hun oordeel vellen.

Naast het audiovisuele gevechtsterrein tekenen zich inmiddels een aantal problemen af bij wat met de algemene term 'geschriften' wordt aangeduid. Ook daar zijn er exploitanten van geschriften (uitgevers) die net als exploitanten van audiovisuele werken (producenten, omroepen, kabeldistributeurs) hun inkomsten kennelijk liever niet met auteurs delen. De digitalisering is daarbij vaak het motorisch moment voor het naar buiten treden van wat opeens een reeks scherpe tegenstellingen blijken.

Lira als collectieve beheersorganisatie (cbo) van aan haar toevertrouwde rechten en vergoedingsaanspraken ziet zich meer dan ooit tevoren geconfronteerd met het wegvallen van inkomsten en het oplopen van vooral juridische kosten. Ik herinner me nog de tijd dat we alle Lira-kosten konden dekken door de binnenkomende rentebaten, en dat gedurende vele gelukkige jaren achtereen. Dat lukt ons al lang niet meer en de gevolgen van het wegvallen van miljoenen aan kabelgelden zijn groot en pijnlijk. Pijnlijk voor Lira, maar veel pijnlijker natuurlijk voor de ontvangers van kabeluitkeringen en de mede daarop gebaseerde socu-gelden. Met die laatste term bedoelen we gelden die ingehouden worden op uitkeringen om ze via een niet-individuele want collectieve bestemming alsnog tot uitbetaling te laten komen ten gunste van rechthebbenden. Denk aan rechtshulp voor auteurs. Denk aan hulp bij de opbouw van een pensioen. Denk aan steun aan het contractenbureau. Denk aan steun aan instellingen als het Vertalershuis en de Vertalersvakschool. Denk ook aan steun aan de beroepsverenigingen. Denk ook aan prijzen als de Lira Scenarioprijs, de Woutertje Pieterse prijs, om er slechts enkele te noemen. Stuk voor stuk pronkjuweeltjes van het sociaal-culturele huis dat Lira al jaren mede in stand probeert te houden.

Hoe ga je daarmee om als dat 'in stand houden' op enige termijn niet meer lukt? Ik zal u zeggen hoe het bestuur van Lira daarmee om is gegaan. We hebben eind vorig jaar (2013) waarschuwingen rondgestuurd aan instellingen en organisaties die sociaal-cultureel geld van ons krijgen. We hebben al enige tijd geleden geschreven: het is niet absoluut zeker, maar het zou kunnen gebeuren dat Lira niet bij machte is uitbetalingen te blijven doen in de mate waarin wij (en u) dat van ons gewend zijn. Met het oog op die mogelijkheid laten we u alvast weten dat we bezuinigingsmaatregelen treffen, niet alleen in de uitkeringensfeer dus rechtstreeks aan rechthebbenden, maar ook in de collectieve sociaal-culturele sfeer. Zo stoppen we direct met de indexeringsverhogingen van subsidies en verminderen we vanaf 1 januari 2015 (en soms eerder) de toegekende socu-bedragen met 10% per jaar.

Begin mei 2014 zal het Lira-bestuur besluiten nemen die uitgaan van de langst denkbare termijn dat we niet kunnen doen wat we graag zouden willen doen. En over die besluiten zullen we betrokkenen nader gaan inlichten.

Het is een droevig verhaal waar we als bestuur hard mee worstelen. Uiteindelijk, als één van de lopende rechtszaken in Nederland of in het buitenland het Europese Hof van Justitie zal bereiken, rekenen we erop dat de narigheid afgelopen zal zijn, en liefst voor altijd. Niet uitgesloten is dat daarvóór al de Nederlandse wetgever van zich heeft laten horen. Dan zullen we –hoop ik- in staat zijn ons beleid opnieuw uit te voeren zoals we dat gewend zijn en zoals dat al zoveel jaar expliciet door de vergadering van Lira-aangeslotenen wordt ondersteund.

Kees Holierhoek, 
voorzitter Stichting Lira