Aansluiting bij Lira voor freelance journalisten

In 2009 is Stichting Nieuwswaarde, de auteursrechtorganisatie voor freelance journalisten, samengegaan met Stichting Lira. Met deze fusie is één grote organisatie ontstaan voor álle makers van tekst en op tekst gebaseerde producties. In de afgelopen jaren ontvingen freelance journalisten de uitkeringen die zij voorheen van Nieuwswaarde kregen, via Lira. Vele honderden actieve freelancers hebben zich inmiddels al bij Lira aangesloten.

Een aansluitingscontract voor journalisten

In goed overleg met de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en de FreeLancers Associatie (FLA) is het Lira-aansluitingscontract de afgelopen jaren gereed gemaakt voor aansluiting van freelancejournalisten. Eén van de belangrijkste aandachtspunten daarbij was de overdracht van ‘digitale rechten’.

Voor freelance journalisten die voor hun inkomsten vaak afhankelijk zijn van online publicaties, zijn die digitale rechten van groot belang. Lira wil natuurlijk alle ruimte laten voor eigen exploitaties van journalisten en voor de afspraken die zij zelf rechtstreeks hierover hebben gemaakt met hun uitgevers. Schrijvers, vertalers en journalisten die zich bij Lira aansluiten, kunnen daarom zelf kiezen of ze de digitale rechten in het contract willen aankruisen of niet.

Indien een journalist de digitale rechten in het contract aankruist, zijn de gevolgen overigens  beperkt, omdat Lira zichzelf in de uitoefening van die rechten in samenspraak met uitgevers, verenigd in het NUV, beperkingen oplegt.

 

Lira en het NUV

In 2010 hebben Lira en het Nederlands Uitgeversverbond (NUV) een samenwerkingsovereenkomst gesloten. Het uitgangspunt daarbij is dat Lira de aan haar overgedragen en bij volmacht verleende digitale rechten voor wat betreft uitgegeven werken uitsluitend zal uitoefenen voor collectieve rechtenverlening. Het gaat daarbij om exploitaties waarvoor schrijvers en journalisten zelf niet, of alleen met zeer veel moeite, een vergoeding zouden kunnen incasseren. Voorbeelden van dergelijke collectieve exploitaties zijn grootschalige inbreuken, zoals bij het Google Book Settlement, digitaliseringsprojecten in de culturele erfgoedsector en de mogelijke invoering van een collectieve regeling voor de “uitlening” van e-books door bibliotheken.

Voor individuele exploitaties kunnen journalisten zelf over hun rechten blijven beschikken, óók wanneer ze ervoor kiezen om de digitale rechten over te dragen aan Lira. Zo is in de voorwaarden bij het contract opgenomen dat auteurs die hun werk zelf op hun eigen website publiceren dat kunnen blijven doen. Ook voor afspraken die journalisten met hun uitgevers hebben gemaakt over individuele vormen van exploitatie, biedt het contract de ruimte. Omdat je als auteur je rechten in de regel maar één keer overdraagt, is het belangrijk om in opdrachtovereenkomsten met uitgevers de aansluiting bij Lira te vermelden.

In haar aansluitingscontract heeft Lira onlangs de met het NUV overeengekomen collectieve uitoefening van de overgedragen digitale rechten voor uitgegeven werken opgenomen. Voor journalisten is daarmee een belangrijke stap gezet.

 

Televisie- en radiojournalisten

Voor freelance journalisten die geschreven bijdragen leveren aan televisie- en radioprogramma’s, geldt dat zij in hun opdrachtovereenkomsten, net als scenarioschrijvers, de aan Lira overgedragen rechten moeten vermelden, omdat aansluiting bij Lira automatisch betekent dat de ‘kabelrechten’ aan Lira worden overgedragen.

Journalisten ontvingen via Nieuwswaarde (en later via Lira) al thuiskopievergoedingen voor actualiteitenprogramma’s die zijn uitgezonden op radio en televisie. Maar zij ontvangen tot op vandaag nog geen ‘kabelgeld’ dat wordt betaald door distributeurs. Lira wil hierin graag verandering brengen. Om dit te kunnen doen hebben wij zo veel mogelijk getekende aansluitingscontracten nodig. Met die overgedragen rechten in de hand zullen we vervolgens alles in het werk stellen om te zorgen dat ook journalisten in de toekomst een vergoeding krijgen uit de kabelgelden.

 

Aansluiting bij Stichting Lira

Lira zal op korte termijn in overleg met de FLA en de NVJ de freelance journalisten die nog niet bij ons zijn aangesloten, een contract toesturen. Wij hopen veel nieuwe aangeslotenen te mogen begroeten. Immers: hoe meer schrijvers bij Lira zijn aangesloten, hoe steviger onze onderhandelingspositie is bij het veiligstellen van geldstromen die ten goede komen aan de makers van tekst.

HV