Lira's jaarvergadering 2010

De jaarlijkse vergadering van aangeslotenen van Stichting Lira vond plaats op zaterdag 29 mei 2010, en wel voor de vijfde keer op rij in De Industrieele Groote Club in Amsterdam.

Na registratie van de binnenkomende aangeslotenen heette Lira=s voorzitter Kees Holierhoek iedereen van harte welkom. Hij noemde daarbij ook de journalisten die sinds vorig jaar vanuit Stichting Nieuwswaarde bij Lira zijn gekomen. Lira streeft ernaar alle tekstmakers te vertegenwoordigen. De scenaristen die tot voor kort nog onder Vevam vielen, hopen we over enige tijd ook bij Lira welkom te heten, voor zover ze al niet bij Lira aangesloten zijn.

De voorzitter stelde de aanwezige bestuursleden voor: Maria Genova, Tijs van den Boomen, secretaris Robert Alberdingk Thijm en penningmeester Rien Verhoef. En verder werden de nieuwe directeur van Cedar, Hein van Leeuwen, en de nieuwe accountmanager van Lira, Hanneke Verschuur, kort geïntroduceerd. Vanwege het voortijdig terugtreden van bestuurslid Saskia Noort wordt naar een opvolger gezocht. Suggesties zijn welkom, maar haast is niet geboden, aldus de voorzitter. Tsead Bruinja is afwezig in verband met de begrafenis van de voormalige ' Dichter des Vaderlands ', Driek van Wissen.

Tijdens de jaarvergadering werden Tsead Bruinja's herbenoeming en die van Rien Verhoef bij afwezigheid van tegenkandidaten bij algemene stemmen een feit.

De voorzitter nam aan de hand van het Jaarverslag 2009 het gevoerde beleid en de financiële uitkomsten door. 2009 was het jaar van de grote aansluitingscontracten-actie. Natuurlijk leverde het nieuwe aansluitingscontract ook enige ophef en rumoer op, maar met zo'n 8.000 ondertekend teruggestuurde contracten mag die actie een groot succes genoemd worden.

Lira moet zich blijven richten op waar zij goed in is: het beheren van collectieve rechten, zoals het leenrecht en de kabelgelden. Stichting Leenrecht is bezig met openbare bibliotheken na te gaan of een verlenging een nieuwe uitleen is. De uitslag daarvan kan voor de leenvergoeding van belang zijn. Per 1 januari 2011 is daarnaast het huidige kabelcontract afgelopen en dienen er dus tijdig nieuwe onderhandelingen plaats te vinden.

Secretaris van Lira Robert Alberdingk Thijm legde in het kort uit dat ook scenarioschrijvers die lid waren van Vevam maar de vereniging hebben moeten verlaten, omdat Vevam een regis­seursorganisatie is geworden, zich bij Lira als aangeslotenen kunnen melden. Dat zal dan zijn voor het bestaande bekende repertoire: met geld van de publieke omroep gefinancierd tv-drama etc.. De door hem genoemde 'fop-scenaristen' van allerlei spelprogramma's horen niet bij Lira thuis. Vevam zal zich voortaan richten op regisseurs. Producenten kunnen terecht bij Sekam. En scenaristen dus bij Lira, maar geen scenaristen die in werkelijkheid producent zijn.

Hij constateerde dat de omroepen steeds vaker alle rechten willen hebben, zodat ze met een 'schoon (zogenaamd rechtenvrij) product' van de maker kunnen doen en laten wat ze willen zonder voor nieuwe exploitaties een bijkomende vergoeding aan de makers verschuldigd te zijn. Om dit ongunstige tij te keren bundelen steeds meer beroepsverenigingen en auteursrechtelijke organisaties hun krachten. Het alternatief dat zij vormen, kortweg PAM genoemd, biedt via één loket een redelijk alternatief.

Penningmeester Rien Verhoef behandelde vervolgens de financiële uitkomsten van het gevoerde beleid. 2009 was in zoverre een opmerkelijk jaar dat daarin een recordbedrag werd uitgekeerd: bijna 18 miljoen euro. Als gevolg daarvan stegen Lira's inkomsten. Het blijft een vreemd verschijnsel: geld verdienen aan het uitkeren van geld. Maar dat is wel wat er bij Lira gebeurt.

De hoge uitkeringen hadden ondermeer te maken met een extra inspanning op het terrein van de leenrechtgelden en andere acties om gelden bij rechthebbenden te krijgen. Ook het feit dat eind 2009 voor het eerst onder verantwoordelijkheid van Lira een uitkering voor journalisten plaats vond droeg aan het record bij.

Aan de lastenkant droegen de kosten van huisvesting, personele kosten, de toename van papier­kosten voor mailings zoals contracten en berichtgeving over het opgaan van Nieuwswaarde in Lira bij aan een stijging van de kosten. Ook een toename van de oplage van het Lira Bulletin en een weinig succesvolle aankoop op automatiseringsniveau (de online-inbreukspeurder) zorgden voor een stijging van de uitgaven. Verder moesten er belangrijke juridische kosten worden gemaakt in verband met het nieuwe aansluitingscontract.

Vanuit de zaal werd een vraag gesteld over de toename van inhoudingen en of Lira eigenlijk niet terug moest naar de vroeger gebruikelijke aftopping waardoor iedere rechthebbende nooit meer dan (toen )10.000 gulden zou ontvangen. Dat zou echter onvoldoende rekening houden met de juridische basis van het nieuwe auteursrechtelijke leenrecht en tegelijk de verdelingsystematiek van het aantal uitleningen, de boekprijs enz. nogal fundamenteel op de helling zetten. Indertijd is ervoor gekozen om genres die minder vaak uitgeleend worden, zoals dichtbundels, langs andere wegen voor hun geringe leenrechtbaten te compenseren. Zoals via subsidies van het Lira Fonds bijvoorbeeld, waardoor Nederland een mooi toegerust literair circuit heeft waarbinnen dichters hun werk voordragen.

Ook werd er vanuit de vergadering gevraagd naar de stand van zaken rond het Belgisch leenrecht. Daar valt al een aantal jaren nauwelijks nieuws over te melden en mocht het tot een uitkering komen, dan moet men er zich niet teveel van voorstellen. De uitkering zal bijna te verwaarlozen laag zijn. In het najaar zal er wel weer nieuws zijn over Google. Maar ook daar past sinds de herziening van het schikkingsvoorstel een getemperde verwachting.

Aan het slot van de jaarvergadering wordt onder applaus het gevoerde beleid van Lira en het Lira Fonds goedgekeurd.  

Platform Makers

Rond half zes nam Elly Speet plaats achter het katheder om te vertellen over Creatieven Verenigd: Platform Makers. Naar aanleiding van allerlei ondeugdelijke contracten en andere voor makers ongunstige ontwikkelingen rijpte eind vorig jaar het idee om de krachten te bundelen in een Platform Makers. Speerpunten van het Platform zijn het versterken van de positie van rechthebbende makers en het bedingen van een wettelijke mogelijkheid tot het maken van prijsafspraken. Maar ook zaken die niet meteen om geld draaien zoals imago-verbetering van het auteursrecht, innovatie en ontplooiing staan op het programma.

De tweede spreker Erwin Angad Gaur vertelde vervolgens over het tot nu bereikte resultaat, zoals de aanpassing van het auteursrechtpassage in het verkiezingsprogramma van GroenLinks. Deze partij pleitte voor een 10-jarig auteursrecht na openbaarmaking (thans is het tot 70 jaar na de dood van de maker). Vanuit diverse organisaties werd hierover een gezamenlijke open brief in de Volkskrant gepubliceerd. De partij heeft vrij snel daarna het voorstel aangepast.

Winst is ook dat inmiddels de pers het Platform Makers weet te vinden. Het zou ook graag sturing geven aan het denken op het auteursrechtelijke niveau: de deelname aan het 'download debat' is daar een concrete invulling van. Erwin waagde zich ook aan een stemadvies, afgaande op de standpunten van politieke partijen over het auteursrecht en de kenniseconomie. Er is eigenlijk geen enkele partij meer echt auteursvriendelijk. Men redeneert voornamelijk vanuit de consument die je niet lastig zou moeten vallen met al die belastende heffingen.

Bij de meeste partijen heerst ook een anti auteursrecht stemming. Daarin zit wel een tegen­strij­digheid. Enerzijds wordt er door de meeste partijen gepleit voor het bevorderen van de ken­nis­economie, met volwaardige, goede informatie op internet. Maar aan de auteurs van deze kennis wordt vervolgens niet veel geboden. Het moet allemaal gratis en vrij toegankelijk zijn. En het mag de privacy van de burger ook niet aantasten, zodat de inbreukpleger bijna ongrijpbaar dreigt te worden. De partijen die dan toch onder alle mitsen en maren nog het meest opkomen voor de maker/auteur zijn volgens de spreker GroenLinks en D66.

Rond tien voor zes sloot voorzitter Kees Holierhoek de bijeenkomst. Mochten de aangeslotenen nog vragen hebben, dan kon men die onder het genot van een hapje en drankje stellen aan be­stuurders en aanwezige bureaumedewerkers, te herkennen aan de naambadge.

Na afloop: borrel, buffet en een piano

Na de vergadering werd het tijd voor een borrel en aansluitend het buffet, van chef kok Hoffmeister en zijn team. In de ambiance van de buste van de jeugdige prinses Juliana, schilderijen van Louis Apol, Theo de Bock en de in 2009 herstelde Hengeloosche trijp (het velours-achtige behang) kon men van de dis genieten. Met het bord op schoot of aan tafel in de Groote Zaal, de Dameszaal of de Damzaal. Mocht Lira voor de zesde keer ook in 2011 hier neerstrijken, dan zijn de travertin vloeren gepolijst, de karpetten geshamponeerd en de vloeren zorgvuldig in de was gezet - zo laat het Clubjournaal van juni 2010 ons weten.

Onder het gepingel van één van de aangeslotenen op de piano verdwenen de gasten de schemering en de regen in.

Martin van Dam