Google Book Settlement: stand van zaken

In de loop van vorig jaar heeft de Stichting Lira haar aangeslotenen verschillende keren bericht over de Google Book Settlement (ook wel: schikkingsvoorstel). Lira krijgt regelmatig vragen van auteurs over de voortgang in dit schikkingsvoorstel. Ook op de jaarvergadering van eind mei 2010 kwam dit onderwerp ter sprake en daarom volgt hieronder een korte weergave van de stand van zaken.

Hoe zat het ook alweer?

Lira zet zich in om voor auteurs in collectief verband redelijke vergoedingen te bedingen voor diverse vormen van (her)gebruik van hun werken. In 2009 heeft Lira haar aansluitingscontract aangepast met het oog op de voortschrijdende digitalisering en de nieuwe vormen van collectieve exploitatie die dit met zich meebrengt. Het Google-digitaliseringsproject is bij uitstek een voorbeeld van zo'n nieuwe exploitatie. In het nieuwe aansluitingscontract heeft Lira dan ook de mogelijkheid opgenomen om namens haar aangesloten auteurs op te treden als onderhande­lingspartner bij grootschalige digitaliseringsprojecten. Bijna 6.000 auteurs hebben inmiddels dit contract getekend en Lira daarmee gemachtigd om namens hen op te treden jegens Google.

Vanzelfsprekend juicht Lira het toe dat werken in bibliotheken, archieven en musea worden ontsloten en dat hiermee het werk van auteurs gemakkelijk kan worden gevonden. Maar Google heeft met het scannen van zo'n 12 miljoen boeken op grote schaal inbreuk gepleegd op het auteursrecht van Nederlandse auteurs door hun werken zonder voorafgaande toestemming in te scannen. Het (op 13 november 2009 herziene) Google-schikkingsvoorstel heeft onder meer tot doel om voor deze inbreuken een compensatieregeling te treffen door het uitkeren van schadever­goedingen. Daarnaast is het schikkingsvoorstel bedoeld om afspraken te maken voor de toekomst. Het schikkingsvoorstel is echter nog niet definitief, het zal eerst goedgekeurd moeten worden door de rechtbank te New York. Hoewel de verwachting aanvankelijk was dat in het voorjaar van 2010 het oordeel van de rechter in New York over het schikkingsvoorstel zou worden uit­gesproken, is eind juli 2010 de uitspraak nog niet geweest en het is niet duidelijk wanneer de uitspraak volgt. Natuurlijk brengt Lira u, onder andere via haar website, op de hoogte als er nieuwe ontwikkelingen zijn.

Lira en het Google-schikkingsvoorstel

Lira heeft onderscheid gemaakt tussen het verleden (het incasseren van de schadevergoedingen voor werken die vóór 5 mei 2009 zijn gedigitaliseerd) en de toekomst.

Voor het verleden heeft Lira besloten om namens de aangeslotenen die de digitale rechten bij Lira in beheer hebben gegeven, deel te nemen aan de schikking. Dit betekent dat Lira   als de schik­king wordt goedgekeurd   namens deze auteurs bij Google verzoeken zal indienen tot uitkering van de schadevergoedingen voor werken die zonder toestemming zijn gedigitaliseerd. Auteurs die hun digitale rechten niet aan Lira hebben overgedragen, kunnen zelf een claim indienen voor deze vergoedingen. Voor hulp hierbij heeft Lira een stappenplan op haar website geplaatst.

Het schikkingsvoorstel behelst voor de toekomst een systematiek waarbij een werk dat door Google als 'out of print' wordt bestempeld, automatisch getoond mag worden aan gebruikers in de Verenigde Staten. Rechthebbenden die het niet eens zijn met dit gebruik van hun werk, kunnen dit vervolgens bij Google   achteraf dus   aangeven. Lira vindt dit bezwaarlijk, omdat Google eigen­lijk eerst toestemming zou moeten vragen voordat werken zouden mogen worden getoond. Nu is het in deze opzet steeds aan de rechthebbenden zelf om actie te ondernemen, waarbij zij voortdu­rend in de gaten moeten houden of hun werk door Google wordt getoond. Lira zal daarom Google verzoeken  als de schikking wordt goedgekeurd om alle door Lira vertegenwoordigde werken te laten verwijderen, tenzij de betreffende auteurs aan Lira te kennen hebben gegeven geen bezwaar te hebben tegen opname van hun werk door Google. Overigens: wanneer een auteur Google toe­stemming verleent om zijn werk te tonen, dan zal Google 63% van de opbrengsten aan de rechtheb­benden betalen.

Vragen en bezwaren

Lira heeft nog wel een aantal vragen en bezwaren ten aanzien van het schikkingsvoorstel en de herziene versie daarvan. Om te beginnen is niet duidelijk welke werken nu vóór 5 mei 2009 gedigitaliseerd zijn. Google heeft nooit een volledige en definitieve lijst met werken vrijgegeven. Ook is inmiddels gebleken dat Google onder het schikkingsvoorstel ook nog boeken zal tonen die na 5 mei 2009 zijn ingescand. Voor deze categorie boeken zijn echter geen schadevergoedingen beschikbaar.

Het herziene schikkingsvoorstel van 13 november 2009 heeft de definitie van boeken ingeperkt: het moet gaan om werken die zijn gepubliceerd in de Verenigde Staten, Canada, Groot Brittannië of Australië of om boeken (van Europese uitgevers) die zijn geregistreerd bij de Copyright Office in de Verenigde Staten. Wie dit moet vaststellen, of het gaat om het land van eerste publicatie, wat te doen met vertalingen: er zijn nog veel vragen onbeantwoord. Met de nieuwe definitie zul­len veel boeken van Lira aangeslotenen buiten het schikkingsvoorstel vallen. Maar wat gebeurt er nu met boeken die wel onder de oorspronkelijke schikking vielen, maar niet meer onder de gewijzigde versie? En welke boeken zijn dit eigenlijk? Lira heeft bovengenoemde bezwaren per brief ingediend bij de rechtbank in New York op 26 januari 2010.

En nu?

Het wachten is op de uitspraak van de rechter in New York. Pas als er duidelijkheid is over de schikking, kan Lira haar aangeslotenen verder informeren. Ondertussen heeft Lira periodiek overleg met het Nederlands Uitgeversverbond (NUV), om samen op te treden namens de Nederlandse rechthebbenden: auteurs én uitgevers. Ook in internationaal verband treedt Lira in gezamenlijkheid op met haar zusterorganisaties en met de International Federation of Reproduction Rights Organisations IFRRO. Natuurlijk is Lira graag bereid om, mocht Google in de toekomst ook in Europa boeken online voor publiek toegankelijk te maken, hierover met Google te onderhandelen. Maar dan wel met respect voor de rechthebbenden en tegen een rede­lijke vergoeding. Nederlandse auteurs mogen immers niet de dupe worden van het verdien­model van een internetreus.

Een artikel over Lira en Google is verschenen in het AMI-nummer van maart/april 2010.

Hanneke Verschuur
accountmanager Lira

Josefine Straesser
juridische zaken Stichting Lira