Van de journalistieke regen…
Op een regenachtige woensdagmiddag eind mei stroomde de grote zaal van debatcentrum De Balie vol met freelance journalisten. Zij gaven gehoor aan een uitnodiging van LIRA, de NVJ en de FLA voor een bijeenkomst over digitalisering, rechtenbeheer en vergoedingen voor het digita-le hergebruik van hun werk. Er werd gesproken over nieuwe initiatieven als Blendle en eLinea en er was aandacht voor de rechtszaak die Lira en Pictoright hebben aangespannen tegen Erfgoed Leiden en Omstreken (voorheen Regionaal Archief Leiden). Daarnaast werden de ontwikkelin-gen bij Thuiskopie en Reprorecht behandeld.
Spoedcursus
Vera van Buitenen, juriste van Lira, gaf de aanwezige journalisten een spoedcursus auteursrecht: “Het auteursrecht is het uitsluitende recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen bij de wet gesteld. Het uitgangspunt is dus dat voorafgaande toestemming van de maker is vereist. Het auteursrecht is een verbodsrecht dat toekomt aan de maker.”
Wie dat verbodsrecht in deze nieuwe tijd uit wil oefenen omdat zijn of haar werk zonder vergoeding wordt doorgeplaatst op het net, kan niet altijd op dankbaarheid van de opdrachtgever rekenen. Journalist en Lira-bestuurslid Tijs van der Boomen vertelde over correspondent Minka Nijhuis die van haar opdrachtgever Trouw te horen kreeg dat ze geen extra geld zou krijgen voor publicatie van haar artikelen op Blendle. Als het haar niet aanstond, zouden de opdrachten in de toekomst naar iemand anders gaan.
Lira
Lira wil freelance journalisten dit soort beledigende confrontaties besparen en collectief optreden voor hun belangen. Zo probeert Lira ervoor te zorgen dat zij fatsoenlijke vergoedingen ontvangen uit de Thuiskopie-regeling, waar een nieuwe categorie geschriften is gecreëerd en uit Reprorecht, waar gewerkt wordt aan een collectieve vergoeding voor het maken van digitale kopieën door het midden- en kleinbedrijf.
Erfgoed Leiden
De juriste van Lira zou eigenlijk ook in Leiden haar betoog moeten houden. Daar is sinds 2006 het Erfgoed Leiden en Omstreken (voorheen RAL) online, waarop veel werk te vinden is van freelance journalisten, waarvoor niet wordt betaald. Lira bood een collectieve regeling aan voor het plaatsen van dit werk, maar het Leidse archief weigert een dergelijke regeling te aanvaarden en vindt de Auteurswet maar achterhaald. Advocaat Dylan Griffiths kruist namens Lira al enkele tijd de degenen met de Leidenaren. Hij bracht op amusante wijze het lange traject aan onderhandelingen in kaart, een traject dat niet onderdoet voor de vredesbesprekingen over Oekraïne.
Artikel III
Van der Boomen en zijn collegasprekers riepen allemaal de aanwezigen op tot het ondertekenen van artikel III op het Lira aansluitingscontract, waarmee de auteur ook zijn of haar aanvullende rechten aan Lira overdraagt. Lira kan daarmee namens de freelance journalisten onderhandelen, zodat zij geen droog brood hoeven te eten en er wellicht nog wat overblijft voor een paraplu in deze woelige tijden.
TB