Dalende cijfers leenrecht

De leenrechtcijfers laten de afgelopen jaren een daling zien. Als bibliotheken minder boeken uitlenen, heeft dat natuurlijk gevolgen voor de vergoedingen die de schrijvers van Lira ieder jaar ontvangen. Lira ontvangt dan ook met regelmaat vragen over de terugloop in uitleningen en vergoedingen.

Vanaf 2009 daalden de uitleningen ieder jaar met enkele procenten. Omdat het tarief van de leenrechtvergoeding jaarlijks wordt geïndexeerd voor inflatie, werd dit effect deels gecompenseerd. Vanaf 2012 is echter een versnelling van de daling zichtbaar, in percentages die – afhankelijk van de categorie werken – kunnen oplopen tot 9% of zelfs 10%.

 

Verklaringen

De reden van de versnellende daling van de uitleencijfers is niet eenvoudig en eenduidig te geven. De meest voor de hand liggende verklaring is dat dit (mede) wordt veroorzaakt door de sluiting van bibliotheekvestigingen. In 2010 kwamen de eerste berichten over de door het Rijk aan gemeenten en provincies opgelegde bezuinigingen. Volgens de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) kreeg vervolgens 90% van de bibliotheken te maken met gemeentelijke bezuinigingen, en heeft maar liefst 75% vestigingen moeten sluiten. De effecten van de bezuinigingen op het bibliotheekwezen en de sluiting van veel filialen, vinden mogelijk hun weerslag in de uitleencijfers van 2012.

Maar de bezuinigingen en de sluiting van bibliotheekfilialen zijn niet de enige ontwikkelingen in het uitleenlandschap. Ook de toenemende uitleningen van e-books (die niet onder het wettelijk leenrecht vallen), de rol van schoolbibliotheken, commerciële bibliotheken en vrijwilligersbibliotheken kunnen van invloed zijn. Stichting Leenrecht is inmiddels een onderzoek gestart, met als doel om een duidelijk beeld krijgen van de factoren die bijdragen aan de daling van de leenrechtvergoedingen.

SB