Een woord van de voorzitter (31)

Het lijkt wel ál digitaal wat de klok slaat. E-books, grote digitaliserings­projecten die uitlopen op online-terbeschikkingstelling: de wereld van de tekst is na de wereld van de muziek en de foto drastisch aan het veranderen.

Om die verandering te faciliteren en tegelijk de belangen van auteurs veilig te stellen heeft Lira begin maart 2010 een afspraak gemaakt met Nederlandse uitgevers, verenigd in het NUV. In deze samenwerkingsovereenkomst is afgesproken wat Lira=s collectieve rol in het digitale tijdperk ten aanzien van e-books zal zijn, gegeven het feit dat inmiddels tegen de 5000 schrijvers en vertalers hun digitale rechten aan Lira hebben toevertrouwd.

Lira is een organisatie die auteursrechten collectief beheert en bij voorkeur een rol speelt in grote exploitaties en daarin ook het best tot haar recht komt. Denk aan bibliotheken, denk aan omroepen die allebei veel licenties nodig hebben om hun taak van uitlenen en uitzenden te kunnen verrichten. Lira richt zich in alles wat ze doet op het namens auteurs verlenen van dergelijke collectieve licenties en het incasseren van de daarbij horende auteursvergoedingen. Dat is ook heel kort gezegd wat met het NUV is afgesproken.

Afspraken over individuele auteurscontracten, veelal vastgelegd in zogeheten modelcontracten, behoren tot het werkterrein van beroepsverenigingen als de Vereniging van Letterkundigen/VSenV.

Collectieve afspraken maken vormt ook Lira=s doel in de gesprekken die met omroepen worden gevoerd. Daartoe hebben de makers van audiovisuele werken (te weten scenarioschrijvers, regisseurs en acteurs) zich verenigd in een Portal Audiovisuele Makers (PAM) om voor genoemde creatieve groepen collectieve regelingen te treffen. Zij bieden één loket aan waar omroeprechten geregeld kunnen worden, en streven naar een herleving van de bekende HoCo-regelingen voor wat de opdrachtovereen­komsten betreft. Want bijna waren de publieke omroepen het wettelijk voorschrift vergeten dat de NPO de voorwaarden vaststelt waaronder freelancers voor de publieke omroepen werkzaam zijn.

Wie het allemaal echt eenvoudig wil hebben, schaft natuurlijk gewoon het auteursrecht af. En daar wordt in politieke sferen kennelijk hard aan gewerkt. Ik kan nu al voorspellen: zonder succes. Want als er één mensenrecht stevig in internationale verdragen verankerd ligt, dan is het het auteursrecht. En het auteursrecht is nog altijd, geheel in de traditie van Lira's Belgische zuster Sabam, het loon van de auteur. En loon dient toch echt betaald te worden.

KEES HOLIERHOEK, voorzitter Stichting Lira