Over de rubriek 'Gezocht'

Gezocht is het sluitstuk van de 'brengplicht', de taak die Lira zich stelt om - binnen redelijke grenzen - iedereen die aanspraak op leengeld maakt te geven wat hem toekomt. Voor sommige lezers van het Lira Bulletin is de rubriek niets minder dan een sportieve uitdaging. Het bureau krijgt dan ook van tijd tot tijd verrassende reacties. En trouwens ook wel verontwaardigde, zo in de trant van: 'Hoe is het nou toch mógelijk dat jullie deze beroemde dichteres niet kennen?' Maar hoe onnozel dit soms ook mag staan, vaak is het dat toch niet.

Ten eerste maakt een sterk geautomatiseerd verdelingsprogramma nu eenmaal geen onderscheid tussen 'gewone' en 'beroemde' rechthebbenden, ten tweede is het lang niet altijd zo eenvoudig om iemands adres of bankrekeningnummer, laat staan dat van eventuele erven te achterhalen. Dus is Lira permanent op zoek naar dit soort informatie, hoe triviaal die voor de informant ook moge lijken.

Odile van der Tweel, die de rubriek Gezocht onder haar hoede heeft, geeft een typisch praktijkvoorbeeld: 'Soms is het zoeken erg moeilijk als je alleen een naam hebt, waar bovendien niemand op reageert. Zo kan ik me herinneren dat we al jaren op zoek waren naar een mevrouw Emma Havander.

Bij de uitgever waren helaas geen gegevens meer te achterhalen, Googelen leverde niks op. Eindelijk meldde zich een mevrouw met een geheel andere naam: Havander bleek een pseudoniem te zijn en dit stond helaas niet vermeld in de Brinkman of andere catalogi. Niemand wist waarschijnlijk dat de naam Havander een pseudoniem was, vandaar dat we geen reacties kregen.

Mevrouw was natuurlijk blij verrast dat er nog zo'n 2500 euro aan haar uit te keren viel. Ze was al op leeftijd: 91 jaar (!) Ik vond vooral zo leuk dat zij zelf nog reageerde en zelf nog van die vergoeding kon genieten (als het om oudere auteurs en vertalers gaat, kom ik er vaak gaandeweg achter dat ze overleden zijn en dan gaat het bedrag naar de erven, wat heel mooi is, maar toch anders).

Het was echt hartverwarmend te horen hoe enthousiast zij was: ze ging meteen de titels waar het om ging uit de boekenkast halen, ik zag het helemaal voor me!

Sommige mensen die ik vind, zijn oprecht verbaasd dat de titels waarvoor de vergoeding gereserveerd staat nog worden uitgeleend: ik moet ze dikwijls even op weg helpen door te vragen of ze vroeger misschien ook nog ander werk hebben vertaald, en ook even het genre noemen. Gelukkig weten ze dan meestal wel weer dat ze dat werk ook nog hebben gemaakt en zijn ze blij verrast dat het nog wordt uitgeleend - en nog zo vaak!'

Onlangs had ik zelf zo'n 'sportieve' sensatie. In de laatste Gezocht stond een naam die ik me herinnerde van zo'n jaar of 40 geleden, toen de vriend van de moeder van een jeugdvriendinnetje zo heette. De man was vooral in mijn geheugen blijven hangen omdat hij in een caravan woonde -dat vond ik iets romantisch avontuurlijks hebben (misschien ook wel omdat hij verder keurig in het pak zat). Vaag meende ik nog te weten dat hij iets met zeilboten te maken had.

Odile van der Tweel wist me te vertellen dat het ging om een vertaler van boeken over de zeilvaart, dus dat kon bijna niet missen. Met mijn vriendinnetje van 40 jaar geleden heb ik nog altijd nu en dan contact en zij kon me vertellen dat haar moeders vriend inmiddels was overleden, maar dat hij een dochter had die 10 jaar geleden dierenarts te Rotterdam was.

En dat blijkt ze nog te zijn, zodat Lira weer 500 euro kan uitkeren en een naam van de lijst Gezocht kan afvoeren.