Lira Fond: Nadere formulering van het beleid

In de loop van het jaar 2006 heeft de adviescommissie van het Lira Fonds, bestaande uit vier externe adviseurs en twee leden van het Lira-Fondsbestuur, aan de hand van het feitelijke adviseringsproces zich ingespannen om het in de adviezen tot uitdrukking komende beleid samen te vatten in een tekst. Op onderdelen betekende dat de formulering van nieuw want gewijzigd beleid. Op 12 december 2006 heeft het bestuur van de Stichting Lira Fonds deze tekst overgenomen als zijnde de formulering van het beleid van het Lira Fonds. Hieronder wordt deze tekst voor het eerst gepubliceerd.

Het is geen tekst voor de eeuwigheid. Juist omdat het Lira Fonds niet gebonden is aan een of andere specifieke wet of aanwijzing van de overheid zoals vele andere fondsen, kunnen er altijd door het bestuur van het Lira Fonds wijzigingen in de formulering worden aangebracht. Daarbij zal het ongetwijfeld steeds blijven gaan om wat het centrale doel is van het fonds: het werk van schrijvers en vertalers ondersteunen.

Wat is het Lira Fonds?

Het Lira Fonds ontvangt jaarlijks gelden van de Stichting Lira ter besteding aan culturele doeleinden. De Stichting Lira is een auteursrechtorganisatie voor schrijvers en vertalers. Lira, een afkorting van Literaire Rechten Auteurs, incasseert en verdeelt auteursrechtelijke gelden, bestemd voor schrijvers en vertalers, zoals kabelgelden, thuiskopievergoedingen, leenrechtgelden, reprorechtgelden en dergelijke. Op de uitkeringen aan individuele schrijvers en vertalers wordt een beperkt deel, nooit meer dan 10%, ingehouden ten behoeve van collectieve doeleinden van sociale en culturele aard. Deze zogenoemde socu-inhoudingen vinden plaats ingevolge internationale overeenkomsten, zoals bij de kabelgelden, of op grond van repartitiereglementen die zijn goedgekeurd door de minister van Justitie of door een College van Toezicht dat door de minister van Justitie wordt benoemd, zoals bij de leenrechtgelden. 

De Stichting Lira Fonds beheert dát deel van de ingehouden gelden dat bestemd is voor culturele doeleinden en verdeelt deze gelden op terreinen waarop schrijvers en vertalers werkzaam zijn. Dat gebeurt in de vorm van subsidies voor projecten waarbij schrijvers en vertalers professioneel zijn betrokken, projecten op het terrein van de letteren, het theater en ook audio- en audiovisuele producties, zoals hoorspelen en in beperkte mate filmwerken.

Gegeven de altijd aan grenzen gebonden middelen waar het Lira Fonds de beschikking over heeft, is het onvermijdelijk dat er een selectie plaats vindt en dat een aantal aanvragen die kwalitatief en ook in andere opzichten aan de voorwaarden voldoen, desondanks niet gehonoreerd worden. Om die onvermijdelijke selectie uit te voeren maakt het Lira-Fondsbestuur gebruik van een adviescommissie, bestaande uit vier externe deskundigen en twee leden van het Lira-Fondsbestuur. Deze adviescommissie vergadert eenmaal per twee maanden en brengt over de binnengekomen aanvragen advies uit aan het bestuur van het Lira Fonds. Uitgebrachte adviezen worden in de regel door het bestuur van het Lira Fonds ongewijzigd bekrachtigd en daarmee tot besluiten gemaakt die vervolgens door het bureau van het Lira Fonds worden uitgevoerd.

De Stichting Lira Fonds is geen overheidsfonds. Het ontvangt geen subsidie van de overheid en is dus ook niet gebonden aan specifieke, door de overheid opgelegde regels inzake de bestemming van gelden, de wijze van beoordeling en dergelijke meer. In beroep gaan tegen beslissingen van het bestuur van het Lira Fonds op de wijze zoals dat het geval is bij overheidsfondsen, is dan ook niet mogelijk.

Hoe werkt het Lira Fonds?

Aanvragen bij het Lira Fonds kunnen worden ingediend door rechtspersonen, dus door  verenigingen, stichtingen, vennootschappen en soortgelijke verbanden, niet door individuele personen, behalve in het geval van het toneelvertalingenfonds. De subsidies die het Lira Fonds verstrekt, zijn vooral bestemd als bijdrage aan professionele auteursvergoedingen, zoals auteurshonoraria voor optredens tijdens literaire manifestaties, al dan niet inclusief opdrachten voor het schrijven van het voor te dragen gedicht, verhaal, essay of andere literaire tekst. Ook voor toneelschrijfopdrachten, toneelvertalingen en dergelijke worden gelden ter beschikking gesteld. In beginsel geldt dit ook voor audio- en audiovisuele producties, dus voor hoorspelen en filmwerken, al wordt op deze terreinen terughoudendheid betracht vanwege de vaak hoge kosten en bestaande andere mogelijkheden.

Subsidies worden door het Lira Fonds verleend in de vorm van een garantiesubsidie waarop eventueel een voorschot mogelijk is. Zij worden pas definitief afgerekend  na overlegging van een eindafrekening waaruit blijkt dat het project is doorgegaan en tegen welke kosten. 

Hoe vraagt men aan?

Aanvragen, uitsluitend van rechtspersonen, niet van individuen, dienen uiterlijk 3 weken voor de vergaderingen van de Adviescommissie in achtvoud te worden ingediend bij het bureau van de Stichting Lira Fonds en voorzien te zijn van (1) een ingevuld aanvraagformulier, (2) een beschrijving van het project en een productieplan, met -indien aanwezig- graag een tekst of een tekstfragment, (3) met in ieder geval een duidelijke begroting waarop gespecificeerd te zien valt voor welke kosten een bijdrage wordt gevraagd, en (4) met de CV’s van de auteurs voor wie geld wordt gevraagd. Het wordt gewaardeerd als men zich wat betreft de omvang van de aanvraag enige beperkingen oplegt.

Hier zij nog eens benadrukt dat uit de aanvraag duidelijk moet blijken voor welke met naam en toenaam genoemde dichters, schrijvers, bewerkers en vertalers geld wordt gevraagd, voor welk soort van werk en hoeveel per individu. Als op de begroting dergelijke posten ontbreken, kan geen bijdrage worden verleend.

De vergaderingen van de adviescommissie worden in de regel steeds op de eerste donderdag van de even maanden gehouden. Het kan voorkomen dat vergaderingen één of uiterlijk twee weken later dan voorzien plaats vinden.

Nadere actuele informatie over een en ander is te vinden op www.lira.nl/lirafonds.

Uitgangspunten van het Lira Fonds

In het algemeen gesproken heeft het Lira Fonds als doelstelling het stimuleren van het tot stand komen en exploiteren van Nederlandse literaire, literair-dramatische en muziek-dramatische werken en daarop gebaseerde producties. In de praktijk gaat het daarbij vooral om gedichten, toneelstukken, hoorspelen, opera's, operettes en musicals met incidentele uitbreiding naar andere genres. Er bestaat een voorkeur voor het subsidiëren van nieuwe originele werken.

In financiële termen uitgedrukt: ten laste van het Lira Fonds komen kosten, verbonden met de bevordering van het ontstaan en gebruik van werken in de zin van de Auteurswet die tot het arbeidsterrein behoren van schrijvers en vertalers die van Lira auteursrechtelijke vergoedingen  ontvangen.

Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar projecten die moeilijk binnen de voorwaarden van bestaande overheidsfondsen zijn in te passen. 

Het belangrijkste criterium voor subsidiëring is kwaliteit. 

Kenmerkend bij dit alles is dat het moet gaan om incidentele projecten, in tegenstelling tot structurele uitgaven. Gelden worden alleen gegeven ter dekking van een tekort op de begroting. Begrotingen die ook zonder een eventuele bijdrage van de zijde van het Lira Fonds al sluitend zijn, worden door het Lira Fonds niet ondersteund. Daarbij richt het Lira Fonds zich bij voorkeur op de honoraria van schrijvers en vertalers in de diverse genres.

Aanvragers dienen de Auteurswet te respecteren. Het Lira Fonds kan zich alleen al door zijn afkomst geen steun aan auteursrechtelijke inbreuken veroorloven. Zo dienen bij bewerkingen en vertalingen buiten het publiek domein de rechten daartoe van de oorspronkelijke maker (of zijn vertegenwoordiger) te zijn verworven en dient dat bij voorkeur ook uit de begroting te blijken.

Eenmaal afgewezen aanvragen zullen bij herhaalde indiening in ongewijzigde vorm niet in behandeling worden genomen, tenzij er sprake is geweest van een kennelijke vergissing van ernstige aard, door het Lira Fonds gemaakt bij de totstandkoming van het negatieve advies en het daaropvolgende besluit.

Acceptatie van Lira-Fondsgelden houdt tegelijk aanvaarding in van de voorwaarden die het Lira Fonds bij de verstrekking stelt.

Waar is het Lira Fonds wel en niet voor bestemd?

Geen structurele subsidies

Er worden door het Lira Fonds in de regel geen structurele, doorlopende, meerjarige subsidies verstrekt, alleen eenmalige projectsubsidies.

Ook wordt geen integrale steun verleend aan bijvoorbeeld hele jaarprogramma’s van instellingen die literaire evenementen organiseren. 

Geen subsidies achteraf

Het LIRA Fonds verstrekt geen subsidies achteraf, bijvoorbeeld na de première-datum. 

Manifestaties, opvoeringen en andere openbaarmakingen kunnen niet ondersteund worden, nadat ze hebben plaatsgevonden.

Sluitende begroting 

Subsidie kan alleen worden toegekend aan projecten die financieel en anderszins als levensvatbaar worden beoordeeld.  De begroting die bij de aanvraag is gevoegd, dient sluitend te zijn als de gevraagde Lira-Fondsbijdrage daarin mede als bate wordt opgenomen. Als de begroting ook zonder de deelname van het LIRA Fonds al sluitend is, wordt er geen subsidie verstrekt.

Geen overname van ondernemersrisico

Het Lira Fonds is niet bedoeld om de gewone ondernemersrisico’s van uitgevers en andere producenten weg te nemen of te verminderen. Algemene productiekosten worden niet gesubsidieerd, wel en bij voorkeur: honoraria voor dichters, schrijvers, vertalers en bewerkers, met de bedoeling om deze honoraria hoger te doen uitvallen dan anders het geval zou zijn geweest.

Eis van professionaliteit

Het Lira Fonds richt zich primair op professionele auteurs. Schrijfopdrachten voor het amateurtoneel komen uitsluitend voor subsidie in aanmerking als de opdracht wordt verstrekt aan een professioneel auteur. Amateurproducties van welke aard ook worden in de regel niet gesubsidieerd.

Ruimtelijke beperkingen

Al te lokale projecten worden niet gesubsidieerd. Anderstalige producties vallen niet onder de doelstelling van het Lira Fonds. Vertalingen in het Nederlands komen in beginsel voor subsidiëring in aanmerking. Vlaamse auteurs komen niet voor subsidie in aanmerking, omdat Vlaanderen zijn eigen subsidie- en promotieregelingen kent, zoals via het Artistiek Promotiefonds van Sabam, de zusterorganisatie van Lira. Als gevolg van dit uitgangspunt komen Vlaamse auteurs wanneer zij in Nederland optreden, niet voor ondersteuning door het Lira Fonds in aanmerking. Als Nederlandse auteurs in Vlaanderen bijvoorbeeld eigen werk voordragen, is dat wel het geval.

Andere begrenzingen

Subsidieverlening aan educatieve en therapeutische projecten valt niet onder de doelstelling van het Lira Fonds. Ook subsidiëring van het onderwijs, ook het schrijfonderwijs, valt buiten de doelstelling. Ook presentatoren, interviewers en juryleden komen niet voor subsidie in aanmerking. Commerciële instellingen worden meestal niet gesubsidieerd.. Geïmproviseerde voorstellingen zonder geschreven tekst worden niet gesubsidieerd. Muziekcomposities worden niet gesubsidieerd, libretto's komen in beginsel wel voor subsidie in aanmerking. Prijzengeld bij schrijfwedstrijden wordt niet gesubsidieerd.

Grote toneelgezelschappen

Bij aanvragen van grote structureel gesubsidieerde landelijke toneelgezelschappen gaat het Lira Fonds er in de regel van uit dat deze over een professioneel auteursbudget beschikken dat geen verdere aanvulling behoeft. 

Onderbetaling

Aanvragen waarin sprake is van een duidelijke onderbetaling van de betrokken schrijver of vertaler, worden niet gehonoreerd.

Nog geen rechtspersoonlijkheid?

In het geval dat de aanvrager nog geen rechtspersoonlijkheid bezit, bijvoorbeeld doordat het gaat om een stichting in oprichting, vindt toewijzing van gelden plaats onder de conditie dat pas tot uitbetaling kan worden overgegaan als rechtspersoonlijkheid is verworven, dus als de stichting is opgericht.

Literaire manifestaties

Het Lira Fonds ondersteunt literaire manifestaties, en in het bijzonder de honoraria van optredende auteurs. Daartoe dienen in de aanvraag de voorgenomen honoraria van optredende auteurs specifiek per auteur te worden aangegeven. Tevens dient te worden gemeld of ook financiële ondersteuning van de zijde van de Stichting Schrijvers-School-Samenleving plaats vindt. Het Lira Fonds behoudt zich de vrijheid voor ook literaire evenementen te ondersteunen die al geld ontvangen van de Stichting Schrijvers-School-Samenleving.

Toneelproducties

Sinds 1 januari 2005 stelt het Lira Fonds aan de hoogte van het schrijfhonorarium financiële minimumvoorwaarden. Als aan die financiële minimumvoorwaarden is voldaan, betaalt het Lira Fonds bij een positief besluit over de subsidieaanvraag maximaal 2/3 deel van het schrijfhonorarium, onder de voorwaarde dat de opdrachtgever zelf uit eigen middelen of anderszins minimaal 1/3 deel betaalt.

Het Lira Fonds verstrekt alleen schrijfsubsidies, indien de aanvrager aan de toneelschrijver op zijn minst de relevante minimumtarieven betaalt. Is het aan de toneelschrijver geboden honorarium hoger dan genoemde minimumtarieven, dan kán het Lira Fonds besluiten een hogere bijdrage te betalen dan uit het minimumtarief zou volgen, maar nooit meer dan 2/3 deel van het totale honorarium.

Het Lira Fonds maakt er geen geheim van dat het de bedoeling van deze maatregel is om de schrijfvergoeding voor toneelauteurs op een wat hoger en redelijker niveau te brengen, zonder de verhoging alleen ten laste van de opdrachtgever te laten komen.

Voor actuele minimumtarieven: zie de bijlage.

Als de aanvraag twee of meer auteurs betreft, wordt door het Lira Fonds in de regel besloten alsof het om één auteur zou gaan.

Het Lira Fonds betaalt in de regel geen subsidies uit voor schrijfopdrachten aan auteurs die in loondienst zijn. Daarop bestaat een uitzondering: subsidies zijn mogelijk voor schrijvers in loondienst, als deze schrijvers en vertalers in een tijdelijk dienstverband werkzaam zijn dat speciaal in het leven is geroepen met het oog op de schrijfopdracht in kwestie en waarbij in het arbeidscontract terzake uitdrukkelijk is vastgelegd dat in afwijking van artikel 8 van de Auteurswet 1912 de schrijver onverkort in het bezit blijft van zijn auteursrechten op het in dienstverband geschreven werk. 

Als voorstellingen exclusief of vooral bedoeld zijn voor het buitenland, betaalt het Lira Fonds in de regel niet mee.

Bij toekenning van een Lira Fonds-bijdrage aan het opdrachthonorarium van een toneelschrijver of -vertaler wordt dit besluit kenbaar gemaakt aan de aanvragende toneel-instelling  en ontvangt de toneelschrijver of -vertaler rechtstreeks en gelijktijdig bericht over het door het Lira Fonds bekostigde gedeelte van het opdrachthonorarium. Om dit mogelijk te maken dienen op het aanvraagformulier de naam en het adres van de betreffende toneelschrijver of -vertaler te worden vermeld. 

Specifieke regels bij film- en tv-scenario’s

Op het ogenblik blijven bij het Lira Fonds de mogelijkheden tot ondersteuning van film- en tv-scenario’s beperkt tot schrijfopdrachten voor scenario’s over literaire en daarmee verwante onderwerpen.

Het toneelvertalingenfonds 

Het Lira Fonds beschikt in het toneelvertalingenfonds over een klein sub-fonds dat in de vorm van een voorschotregeling tot doel heeft in incidentele gevallen de Nederlandse auteur van een oorspronkelijk Nederlandstalig toneelstuk, behorende tot het moderne toneelrepertoire, te helpen zijn/haar stuk in het buitenland te plaatsen.

Het toneelvertalingenfonds probeert vertalingen in een andere taal financieel mogelijk te maken om op die manier de kans op plaatsing van het toneelstuk in het buitenland te vergroten. Eén van de voorwaarden is dat er concrete blijken van belangstelling uit het buitenland moeten zijn, bij voorkeur verbonden met een recente voorstelling in Nederland waarbij aan de auteur gevraagd is het stuk in vertaling aan te leveren. Vanwege het belang van de auteur zet het Lira Fonds in zulk soort gevallen de regel opzij dat subsidieaanvragen alleen door rechtspersonen ingediend kunnen worden, niet door individuen.

Het toneelvertalingenfonds is te gering van omvang om ten aanzien van alle ooit met succes gespeelde Nederlandse toneelteksten één of meer vertalingen  te helpen vervaardigen. Vanwege deze beperking staat het vertalersfonds alleen ter beschikking van toneelauteurs in heel specifieke omstandigheden. Er moet sprake zijn van een Nederlandse toneeltekst van een Nederlandse professionele auteur. De aanleiding tot de aanvraag dient te liggen in het aantoonbare feit dat er op grond van lopende of recente voorstellingen concrete buitenlandse belangstelling voor opvoeringen in een andere taal bestaat.

De bijdrage wordt ter beschikking gesteld niet in de vorm van een gewone subsidie, maar in de vorm van een zo veel mogelijk terug te betalen voorschot. Het ter beschikking te stellen bedrag is uitsluitend bedoeld als bijdrage aan het opdrachthonorarium voor de vertaler, niet voor zijn eventuele reis-, verblijf- en overige kosten. Het wordt in twee gelijke delen ter beschikking gesteld, de eerste helft na terugzending van een door twee partijen, de auteur van het oorspronkelijke Nederlandse toneelstuk en de vertaler voor akkoord getekend exemplaar van de brief van het LIRA Fonds waarin de voorwaarden en afspraken zijn vastgelegd; de tweede helft na toezending aan het bureau van het LIRA Fonds van de tekst van een volledige vertaling in een vreemde taal.

Voorwaarde voor uitbetaling is dat het vertaalproject doorgang vindt in de vorm zoals in de aanvraag beschreven en in een juridische situatie waarin de auteursrechten op het stuk exclusief bij de auteur van het stuk berusten en de vertaalrechten bij de vertaler en niet bij derden. 

Als er voor de schrijver van het oorspronkelijke stuk inkomsten voortvloeien uit de buitenlandse voorstellingen, dient het bij wijze van voorschot betaalde bedrag uit het auteursdeel van de inkomsten te worden terugbetaald. Dat gebeurt door steeds 1/3 deel van de daadwerkelijk door de Nederlandse auteur ontvangen recette of minimumvergoedingen aan te wenden ter aflossing van het van het LIRA Fonds ontvangen voorschot. 

Het bureau van het LIRA Fonds verwacht een eerste aflossingsoverzicht uiterlijk één jaar na de beoogde buitenlandse première. Mocht op deze manier niet het hele voorschot terugbetaald kunnen worden, dan kan het bestuur van het LIRA Fonds besluiten het voorschot twee jaar na de beoogde buitenlandse première alsnog het karakter van een subsidie te geven, uitsluitend indien het bureau van van het Lira Fonds de beschikking heeft gekregen over een tevreden stellend financieel overzicht betreffende de resultaten van die twee jaar sinds de première.

Naamsvermelding

Het LIRA Fonds stelt het op prijs als in uitingen rondom een door het Lira Fonds (mede) gefinancierd project duidelijk kenbaar gemaakt wordt dat een en ander (mede) tot stand is gekomen dankzij financiële steun van het LIRA Fonds.

Uitnodigingen

Uitnodigingen voor het bijwonen van door het Lira Fonds (mede) gefinancierde projecten zijn welkom zonder dat de garantie kan worden gegeven dat ook altijd een Lira Fonds-afgevaardigde aanwezig zal zijn.

Nadere informatie

Nadere informatie over het Lira Fonds is te vinden op www.lira.nl/lirafonds.html en telefonisch te verkrijgen bij Lira-medewerker Bart Schomaker die het secretariaat over het Lira Fonds voert: telefoon 023-799 78 07 of per e-mail: bart.schomaker@cedar.nl.

BIJLAGE

Tarieven per 1-1-2007

Het Lira Fonds draagt bij voorkeur bij aan de honoraria van schrijvers en vertalers. Daarbij gaat het Lira Fonds uit van normen voor deze bijdragen. Onderstaande normen zijn dus geen normen voor honoraria. Het zijn normen voor de bijdragen van het Lira Fonds aan de honoraria. Afspraken maken over de hoogte van honoraria is een zaak voor auteurs en de exploitanten van hun werk. 

Niet voor alle genres en niet voor alle soorten activiteiten hanteert het Lira Fonds vastgelegde normen voor zijn bijdragen. Buitendien bestaat altijd de mogelijkheid van normen af te wijken. Maar de navolgende bijdragen aan de honoraria van schrijvers en vertalers zijn bij het Lira Fonds niet ongebruikelijk.

 

Literaire manifestaties:

Auteur leest bestaand werk voor: e.   300,_ 

Auteur schrijft nieuwe tekst: tot en met 30 minuten:     e.   300,_ 

Auteur schrijft nieuwe tekst: langer dan 30 minuten: e.   600,_ 

 

Voorbeeld: een dichter leest een bestaand gedicht voor: e.    300,-

een dichter schrijft een nieuw gedicht en leest het voor: 300 + 300= e.    600,-

een auteur schrijft een essay (langer dan 30 minuten) en leest het voor:600 + 300: e.    900

 

Drama 

Minimumbijdragen van het Lira Fonds  bij toneelschrijfopdrachten voor een oorspronkelijk toneelstuk: twee/derde deel van normbedrag:

- tot en met een speelduur van 30 minuten: normbedrag e. 3.600: e. 2.400,-

- van 30 tot en met 60 minuten: normbedrag e. 6.000: e. 4.000,-

- langer dan 60 minuten: normbedrag e. 8.400: e. 5.600,-

 

Minimumbijdragen van het Lira Fonds bij vertaal- en bewerkingsopdrachten:

bovenstaande normbedragen minus 40% en daarvan twee/derde deel:

vertalingen/bewerkingen tot en met 30 minuten: e. 1.440,-

vertalingen/bewerkingen van 30 t/m 60 minuten: e. 2.400,-

vertalingen/bewerkingen langer dan 60 minuten: e. 3.360,-

 

Beginnend auteur schrijft origineel stuk (stimuleringssubsidie Lira Fonds): e. 1.600,_ 

 

Toneelvertalingen "andersom"

Voorschot bij een avondvullend stuk: max. e. 2.500,-

KH