20 jaar Woutertje Pieterse
Nog nooit was het zo druk bij de bekendmaking van de door LIRA gesponsorde Woutertje Pieterse Prijs, die op 1 maart werd uitgereikt. Wie geen plaats meer in de zaal van de Balie op het Amsterdamse Leidseplein kon bemachtigen, zat in de lounge om alles op een televisiescherm te volgen.
De prijs werd dan ook voor de twintigste keer uitgereikt en bestuur en organisatie hadden zich ter gelegenheid daarvan bijzonder ingespannen en een veel omvangrijker programma opgezet dan gebruikelijk is. Eén onderdeel daarvan is u wellicht niet ontgaan - de heruitgave door uitgeverij Querido, in samenwerking met de Volkskrant en de Stichting Woutertje Pieterse Prijs, van een reeks van acht jeugdboeken die bekroond zijn met de Woutertje Pieterse Prijs onder de titel Schatkist van de jeugdliteratuur. De krant maakte daarvoor wekenlang in grote advertenties reclame.
Maar het belangrijkste eerst. Juryvoorzitter Frits Spits maakte na een spannend half uur bekend dat Harm de Jonge dit jaar de winnaar was met zijn jeugdboek Joshua Pruis, uitgegeven door Van Goor. Hij ontving de gebruikelijke chèque van € 15.000 en een oorkonde.
Harm de Jonge (1940) komt uit een schippersgezin, was eerst onderwijzer en werd, na zijn studie Nederlands in Amsterdam en Groningen, leraar Nederlands aan verschillende middelbare en HBO_scholen. Aanvankelijk schreef hij over de boeken van anderen, maar vanaf 1989 begon hij zelf jeugdboeken te schrijven, te beginnen met Steenkuib is een rat. Laat begonnen, maar sindsdien is zijn productie duizelingwekkend – vanaf 1989 zijn twintig titels verschenen, waarvan er drie werden genomineerd voor de Gouden Uil en twee andere werden bekroond met een Vlag en Wimpel.
Joshua Pruis is, volgens het juryrapport, ‘een puur verhaal … over vriendschap en verbondenheid dat de jonge lezer serieus neemt en dat hij nooit meer zal vergeten’. Joshua is gebaseerd – zo bleek uit het dankwoord van de winnaar - op een jongen die de Jonge in zijn jeugd heeft gekend, een vreemde, slimme jongen die, volgens eigen zeggen, een siamese tweelingbroer als een extra stel hersens in zijn hoofd. had. Over de stijl en compositie: ‘Het verhaal is gecomponeerd als een symfonie. De woorden kunnen kabbelen als golven, of brullen als de branding. Er zijn momenten van stilte en er zijn momenten van storm. Verteld in een taal die sober is en kaal, maar zo effectief, zo direct en vooral zo … vanuit het kind geschreven. […] Alle stukjes van dit subtiele verhaal passen wonderwel in elkaar en ook als de puzzel voltooid is, blijft er nog veel te raden’
De jury beoordeelde de jeugdboeken die tussen 1 januari en 31 december 2006 werden uitgegeven. In het totaal werden door uitgevers 147 titels ingestuurd. Naast voorzitter Frits Spits bestond de jury uit Irma Boom, ontwerper, Joke Linders, docent jeugdliteratuur, criticus en biograaf en Doeschka Meijsing, schrijver.
Voorafgaand aan de bekendmaking van de prijswinnaar vond de traditionele Woutertje Pieterse Prijs-lezing plaats, dit jaar door Rudy Kousbroek. In zijn briljante betoog behandelde hij Multatuli’s kritische opvattingen over het christendom aan de hand van diens Ideeën in Woutertje Pieterse. Met het hilarische vraag- en antwoordspel tussen Wouter en Femke over dat onderwerp illustreerde hij Multatuli’s ‘humoristisch ongeloof’ en pleitte voor een herwaardering van dat aspect van een schrijver die tegenwoordig vooral als ‘sociaal bewogen’ wordt gezien. Zijn humoristische, persiflerende, bijna cabareteske kant is vrijwel vergeten, en dat is het resultaat van het rampzalige feit dat scholieren in Nederland, in tegenstelling tot andere landen, geen historisch literatuuronderwijs meer krijgen, geen ‘lappen tekst’ van de eigen literatuur meer uit het hoofd leren. De volledige tekst van de lezing werd in de NRC gepubliceerd en is, voor abonnees, terug te vinden in het archief van die krant op www.nrc.nl .
Natuurlijk werd ook het vaste onderdeel van de prijsuitreiking, de uitvoering van het Rooverslied– Wouters dichtexperiment als hij in opdracht van meester Pennewip een gedicht op ‘de deugd’ moet vervaardigen: ‘Met mijn zwaard/ op het paard/ en mijn helm op het hoofd/ Er op in! En de vijand de schedel gekloofd…’ etc. - weer ten tonele gebracht. Een lied dat als tekst onverwoestbaar is, dat blijkt keer op keer bij elke prijsuitreiking. Vanwege het jubileum gebeurde dat deze keer zelfs drie keer, in heel verschillende versies, door studenten van het Amsterdamse Conservatorium. De moderne Robin Assen en Martin Rasscher (zang, guitaar en laptop), de swingende Paulina Peters, Tim Barning en Rolf Perdok (zang, bas en gitaar) en de klassieke Rosa Latifi, Jesse Faber en Philipp Möller (piano, klarinet en zang) oogstten allemaal veel bijval, al bevielen mij persoonlijk de versies 2 en 3 het best, maar ik ben geen muziekrecensent.
Vanwege het jubileum waren ook heel veel oud-prijswinnaars aanwezig, schrijvers als Toon Tellegen, Imme Dros en Harry Geel, Joke van Leeuwen, Bart Moeyaert, Guus Kuyer en een tiental andere. Bij wijze van slot werd de hele groep op het podium geroepen en ontving een speciaal gecreëerde Woutertje Pieterse-feestbonbon. Het was een indrukwekkende verzameling jeugdboekenschrijvers die daar stond en het streven van de Stichting Woutertje Pieterse Prijs wonderwel illustreerde: kwaliteit bekronen.
Naast de prijsuitreiking heeft de Stichting ter gelegenheid van het jubileum ook een aantal educatieve projecten ontwikkeld die gefinancierd zijn door de Stichting Lezen. Om het basis- en voorgezet onderwijs aan te moedigen de boeken op school te bespreken zijn een aantal lessuggesties gemaakt bij ieder van de acht titels uit de Schatkist-serie door Lieke van Duin en Jos van Hest. Uitgeverij van Goor heeft het financieel mogelijk gemaakt dat ook bij Joshua lessuggesties werden gemaakt door dezelfde deskundigen. Die zijn te vinden op internet, o.m. op www.harmdejonge.nl Verder is sinds 4 maart in het Multatulimuseum een tentoonstelling te zien rond de geschiedenis van de prijs, met onder meer de twintig bekroonde boeken en de serie heruitgaven. Bovendien besteden alle vestigingen van de Openbare Bibliotheek Amsterdam en de website van de bibliotheek aandacht aan dit lustrum. Meer informatie over deze activiteiten is te vinden op www.woutertjepieterseprijs.nl , waar u ook terecht kunt voor meer foto’s van de prijsuitreiking, de lezing van Rudy Kousbroek en het volledige juryrapport.
Het spreekt vanzelf dat niet alleen de prijswinnaar, de jury en het bestuur van de Stichting Woutertje Pieterse, maar ook het LIRA-bestuur met trots na afloop van de prijsuitreiking een bescheiden toast uitbrachten op een prijs die zich in de loop der jaren zo indrukwekkend heeft bewezen.
NVM