Kleinschalig festival met grote namen

Op de lustrumeditie - de 15de - van het festival Terug naar het Begin komen muziek, theater, kunst en verhalen samen. Al fietsend over oude, kronkelende landweggetjes, ga je van het ene dorp naar het andere waar in eeuwenoude kerken hele diverse optredens plaatsvinden. Van publiekstrekkers als Wende, Blaudzun en Janne Schra tot kleinere voorstellingen. Dit alles in de gemeente Eemsdelta.

Collectief Tijdloos speelt de voorstelling ‘Onbevlekt’, die speciaal is gemaakt voor dit festival. | Beeld: Reyer Boxem

‘Er gaat niets boven Groningen!’ is de bekende marketingslogan. Maar boven Groningen stad liggen toch echt prachtige dorpjes die het decor vormen voor een heel bijzonder festival. Startpunt is het festivalhart in Oosterwijtwerd. Projectleider (interim) Mirjam van der Heide vertelt dat bij Geert Lameris, de oprichter van het festival, op deze locatie destijds het idee voor het festival is geboren. ‘Hij wilde de kerken uit de 12^e en 13^e eeuw weer hun betekenis van vroeger geven; een plek waar mensen samen komen. En waar kun dat beter mee doen dan kunst en cultuur? Vandaar de naam van het festival: Terug naar het Begin.’

Op zaterdagochtend staat er al vroeg een lange rij bij het festivalhart. De bezoekers halen hun polsbandje op: voor 42,50 euro kun je de hele dag voorstellingen bekijken. Dit jaar zijn er voor het eerst een beperkt aantal ‘tokens’ voor de publiekstrekkers (Wende, Blaudzun en Janne Schra) zodat je niet voor een dichte kerkdeur komt te staan. De rest van de voorstellingen zijn vrij te bezoeken. Het publiek stroomt toe van heinde en verre, met de bus, met de auto of de fiets. Veel mensen komen al jarenlang deze kant op en zijn trouwe bezoekers. Bij het festivalhart zijn fietsen te huur. Alle voorstellingen zijn op fietsafstand van elkaar, het fietsen zelf langs kunstwerken in het landschap is al een verrijking. 

‘De combinatie van deze verhalen in een kerk, ook nog eens de Mariakerk, was prachtig.’

Collectief Tijdloos
In de Mariakerk in Oosterwijtwerd speelt Collectief Tijdloos de voorstelling ‘Onbevlekt’, die speciaal is gemaakt voor dit festival. Het is een combinatie van spoken word, muziek en kleinkunst. Collectief Tijdloos bestaat uit Tammy Blue, Mauricio Plat, Ingrid, Sarah Naëmi en Miriam Marliek. Ze vertellen: ‘Wij zijn als artiesten met verschillende achtergronden bij elkaar gebracht door Noordstaat producties met de vraag iets te maken rondom ‘Maria’, we werden daarin helemaal vrijgelaten. Na een brainstorm kwamen we via Maria al snel op het thema ‘moederschap’ en hebben we onze persoonlijke verhalen rondom moederschap samengevlochten in deze voorstelling.’

Een dame op de achterste rij staat de hele voorstelling rechtop om alles goed te zien. Na afloop vertelt ze: ‘Ik heb genoten! De combinatie van deze verhalen in een kerk, ook nog eens de Mariakerk, was prachtig. Vooral het gitaarspel en de loepzuivere zang kwamen echt binnen.’ De voorstelling is een ode aan het moederschap. Niets wordt geschuwd; ook de lastige kanten voor bijvoorbeeld een alleenstaande moeder en een adoptieverhaal. Of herkenbare situaties als een moeder die er altijd voor je is en alvast een beginnetje voor je maakt met het schillen van een sinaasappel. Je ziet het meteen voor je. Ook een eerlijk verhaal over twijfel over het moederschap; je raakt jezelf kwijt, moet je hier wel aan beginnen? Het verhaal eindigt met een hoopvolle knipoog: je krijgt er zoveel voor terug! 

Kijk-ommetje
Direct na de voorstelling kan het publiek buiten de kerk aansluiten bij een ‘kijk-ommetje’. Hier wordt iets verteld over de verdronken dorpen, waar Oosterwijtwerd er een van is. In deze omgeving is er al eeuwen een gevecht tegen het water. De impact van het water zie je terug in het landschap. Een kerk werd altijd op de hoogste grond, een wierd, gebouwd. Daar ontlenen de dorpen ook hun naam aan; het woord ‘wierd’ ofwel ‘werd’ zit er in veel dorpsnamen. Komende zomer is er precies op deze plek een voorstelling ‘De Grote Vloed’ over deze strijd tegen het water. 

Wende Unplugged
We fietsen snel door naar de Nicolaïkerk in Appingedam, het plaatsje zelf is al zeer de moeite waard dankzij de ‘hangende keukens’. Deze gebouwen dienden ooit als pakhuis, maar werden later tot woonhuis omgebouwd. Omdat er weinig ruimte voor een keuken was, zijn die hangend boven het Damsterdiep gebouwd. In een volle kerk zingt Wende Unplugged, het is een try-out voor haar shows in Carré. Begeleid door haar toetsenist Nils Davidse laat ze zien dat ze alle verschillende muziekstijlen beheerst, en een enorm vocaal bereik heeft.

‘Voor deze lustrumeditie wilden we uitpakken met bekende namen.’

Na het concert fietsen we langs weidse landschappen met daarin grote kunstbeelden naar de theetuin in Krewerd, een paar dorpen verderop, een prachtige plek om even bij te komen. Luisterend naar livemuziek, mag je thee, taart en broodjes nemen van het ‘eerlijkheidsbuffet’. Na afloop betaal je wat je had genomen. Een perfecte afsluiting van een mooie dag.

Succesvolle editie
Projectleider Van der Heide kijkt terug op een succesvol festival, beide dagen waren uitverkocht: ‘Voor deze lustrumeditie wilden we uitpakken met bekende namen en moesten we met ‘tokens’ werken. We zoeken de juiste balans tussen een kleinschalig evenement en hoe kunnen we groeien binnen de beperkingen van de locaties. Alles met dank aan bijna 100 vrijwilligers, zonder hen hadden we dit niet kunnen doen!’ 

Dit project is mede mogelijk gemaakt door Stichting Lira Fonds.

Dorine van der Wind