Van betaler naar ontvanger: zo werkt reprorechtvergoeding
Duizenden schrijvers, vertalers en journalisten ontvangen jaarlijks hun reprorechtvergoeding via Lira. Welke stappen gaan hier nu precies aan vooraf?
beeld: istock
In de Auteurswet staat dat makers en uitgevers, de rechthebbenden, recht hebben op een vergoeding voor het fotokopiëren van hun werk. Stichting Reprorecht is door de minister van Justitie aangewezen om deze vergoeding te innen bij bedrijven, overheids- en onderwijsinstellingen. Daarnaast is er tegenwoordig veel digitaal hergebruik, zoals scannen, e-mailen, printen en opslaan. Voor digitale kopieën is een licentie nodig van de rechthebbenden. Reprorecht heeft afspraken met vertegenwoordigers van rechthebbenden gemaakt om deze toestemming namens hen te verlenen.
Verdeling vergoedingen
De verdeling van de rechtenopbrengsten van Reprorecht gebeurt via representatieve organisaties van rechthebbenden. Het gaat hierbij om Lira, Pictoright, PRO en FEMU. Hiermee is beoogd om alle auteursrechthebbenden die recht hebben op een reprorechtvergoeding een eigen loket te bieden waar zij de vergoeding kunnen ontvangen.
Onafhankelijk onderzoek
Lira verdeelt de ontvangen reprorechtvergoedingen onder schrijvers, vertalers en journalisten. Omdat er geen exacte informatie beschikbaar is over hoe vaak welk materiaal nu precies gebruikt is (door bijvoorbeeld te kopiëren of te delen), laat Reprorecht periodiek onafhankelijk onderzoek uitvoeren naar dit gebruik.
Op basis van deze onderzoeksresultaten verdeelt Lira de vergoedingen tussen de volgende categorieën:
- Algemene boeken: romans, dichtbundels en dergelijke
- Journalistiek: kranten en publiekstijdschriften
- Vak en wetenschappelijke boeken en tijdschriften
- Educatieve boeken en tijdschriften
Lira verdeelt de vergoedingen in de categorie Algemene Boeken op exact dezelfde wijze en op basis van dezelfde gegevens als de Leenrechtvergoeding (dus op basis van het aantal uitleningen en de boekprijs). Wie al Leenrechtvergoeding ontvangt, krijgt deze vergoeding dus automatisch.
Opgave doen
In de andere drie categorieën moeten auteurs per jaar opgave doen van hun inkomsten uit freelance schrijfwerkzaamheden (meestal royalty’s of facturen) om voor de reprorechtvergoeding in aanmerking te komen. Dat kan in Lira’s webportal onder Journalistiek, Vak en wetenschap en/of Educatief.
Om er zeker van te zijn dat de reprorechtvergoeding correct wordt uitgekeerd, controleert Lira jaarlijks een deel van alle opgaven.
Eenheidswaarde
Op de incasso die Lira ontvangt van Stichting Reprorecht wordt een reserve voor na-claims ingehouden. Ook wordt een inhouding voor sociale, educatieve en culturele doelen gedaan - in 2023 is dat 7,5%. Het totaal daarna beschikbare budget in elk van de drie voornoemde categorieën wordt gedeeld door het totaal door auteurs opgegeven inkomen. Hieruit volgt de ‘eenheidswaarde’. De reprorechtvergoeding wordt berekend door de opgegeven inkomsten per auteur te vermenigvuldigen met de eenheidswaarde.
Lira keert de reprorechtvergoedingen eens per jaar uit aan schrijvers, vertalers en journalisten, na inhouding van administratiekosten - in 2023 is dat 8,0%.
Wie is vergeten opgave te doen, kan nog tot drie kalenderjaren terug zijn of haar opgave indienen. De reprorechtvergoeding wordt dan uitgekeerd in de jaarlijkse ‘na-repartitie’.