Advocaten en hun bestuurlijk nut
Gevleugelde hulpverlening is het handelsmerk van goede advocaten, zij het vaak tegen een stevige prijs. Over de verhouding van kwaliteit en kosten valt veel te zeggen, nu er na bijna dertig jaar een feestelijk eind is gekomen aan mijn bestuurlijke betrokkenheid bij de bemiddeling van rechtshulp aan schrijvers en vertalers.
Ik ken bestuurders van belangenorganisaties die het moeilijk vinden externe advocaten bij hun bestuurlijk werk te betrekken, ook al is dat vooral auteursrechtelijk van vraagstelling en daarmee ingewikkeld van aard. Dat moet voor een deel komen doordat ze zichzelf op auteursrechtelijk terrein onzeker voelen. En wie zou dat niet zijn als nieuwe wettelijke bepalingen zienderogen de oude ezelsbruggetjes vervangen en het betrekken van de advocatuur in de regel flinke kosten met zich meebrengt.
Persoonlijke brieven
Toch neemt externe juridische hulp al sinds vele jaren een onbetwiste aanwezigheid in de hulpverlening in. Ik herinner me die presentie toen ik in het jaar 1982 in de algemene ledenvergadering tot bestuurder van de Vereniging van Letterkundigen (VvL) werd benoemd en het zittende bestuur tot mijn verrassing over een vaste advocaat bleek te beschikken. Met bedoelde mr. IJff waren afspraken gemaakt over de kosten van zijn interventies.
Alleen het budget voor deze hulpverlening bleek uiterst gering van omvang. We leefden in vrijwel volstrekte financiële duisternis. Daardoor kon er veel niet. De penningmeester moest bijna persoonlijke brieven aan leden gaan schrijven om juridische kosten of een deel daarvan te kunnen incasseren.
Vitale verandering
Beslissend anders werd het bij de juridische hulpverlening toen Lira, geholpen door nieuwe landelijke regelgeving, het Lira Fonds creëerde en er enige structurele ruimte kwam voor betalingen, ook aan advocaten. Alsof in een duister vertrek opeens na jaren het licht aanging. Voor auteursrechthebbende schrijvers of vertalers betekende geld veel meer dan alleen geld. In de ongelijke strijd tussen grote concerns en individuele makers kon de rechthebbende eindelijk volharden in de beslissende strijd in plaats van af moeten zien uit geldgebrek. Dat is een vitale verandering. En een belangrijke stap vooruit.
Duurzame verspreiding van kennis
Tegelijk moet vastgesteld worden dat het auteursrecht dankzij recente wijzigingen weer een paar stapjes complexer van aard is geworden. Auteursrecht heeft tegelijk met een vergroting van deze complexiteit beduidend meer behoefte aan mensen die er door de jaren heen enige kijk op blijven houden. Al was het maar om aan de nieuwigheden te wennen. Duurzame verspreiding van kennis blijft een permanent doel.
Als die kennis opgeborgen wordt in sterk uiteenlopende modelcontracten als aanvulling op groepsconvenanten, om maar eens iets te noemen, dan lijken we op weg te zijn naar welkome regulering en kunnen we eindelijk weer eens iets op gaan schrijven.
KH