‘Scenarioschrijvers blijven te vaak onzichtbaar’

Franky Ribbens won met zijn scenario voor Hollands Hoop de Kees Holierhoek Scenarioprijs 2017. Een compliment voor zijn werk, en belangrijk om scenarioschrijvers in het algemeen in de spotlights te zetten. ‘Zodra de tekst af is, verdwijnt de auteur uit beeld.’

Franky Ribbens heeft zojuist gehoord dat hij de Kees Holierhoek Scenarioprijs 2017 heeft gewonnen. Foto: Anna van Kooij

‘Ik dacht eerst dat ik het niet goed had verstaan’, zegt Franky Ribbens terwijl hij terugkijkt op die avond. ‘Ik win eigenlijk nooit iets en daar had ik me al bij neergelegd.’ Maar hij had het wel degelijk goed verstaan. De jury vond het scenario voor Hollands Hoop de beste van de 220 inzendingen die ze beoordeeld had. Daarvoor kwamen dramaproducties die tussen 2013 en 2016 in première waren gegaan in aanmerking.

Het scenario van Hollands Hoop stak boven de rest uit omdat volgens de jury zowel de verhaallijnen als de karakters buitengewoon origineel en verrassend zijn. Ze roemde bovendien de briljante dialogen en de bizarre situaties die geloofwaardig, spannend en onvoorspelbaar geschreven zijn.

‘Het idee dat mijn werk gezien is, maakte me erg blij’

Het is gezien
‘Toen ik ‘s nachts met die enorme witte cheque in mijn ene hand en de bloemen in mijn andere naar huis fietste, drong het pas tot me door’, zegt Franky Ribbens. ‘Schrijven is een introverte bezigheid, maar die avond stond ik ineens vol in de spotlights. Het idee dat mijn werk gezien is, maakte me erg blij. De jury heeft alle afleveringen van de twee seizoenen gezien en beoordeeld. Ze hebben het raamwerk gezien, de verbanden ontdekt die tussen de losse afleveringen zitten. Alles wat ik in mijn eentje achter mijn tafel uitgedacht heb, was zorgvuldig bekeken en dus beloond. Deze prijs voelt voor mij als een enorme waardering.’

Oeuvreprijs
De prijs heeft hem rust gebracht, stelt hij. Nominaties en prijzen waren altijd voor anderen, maar nu is de waardering voor hem. ‘Het voelt als een oeuvreprijs; als een beloning voor alles wat ik geleerd en gemaakt heb sinds mijn eerste scenario voor de serie Fok Jou! tot aan Hollands Hoop. In beide is mijn manier van werken duidelijk te herkennen. Ik pik een maatschappelijk thema op dat me raakt en maak daar dan drama van. Zo gaat Fok jou! over kids die in aanraking komen met jeugdzorg en het rechtssysteem. Daarnaast heb ik aan meerdere series meegeschreven, waaronder Vechtershart en Penoza.’

Zonder tekst geen productie
Behalve voor zichzelf, is Franky blij met de Kees Holierhoek Scenarioprijs omdat het een van de zeldzame gelegenheden is waarin schrijvers van een productie in de spotlights gezet worden. ‘Er bestaat niet eens een Gouden Kalf voor televisieseries, bijvoorbeeld. Ik vind dat een groot gemis.’

In tegenstelling tot landen als de VS of Denemarken maakt de auteur in Nederland geen deel uit van de crew. Zonder tekst is er geen productie, maar zodra de tekst af is, verdwijnt de auteur uit beeld. Om in ieder geval iets te doen aan die onzichtbaarheid, wil Franky bijdragen aan de de professionalisering van de beroepsgroep. Daarvoor zit hij met plezier in diverse besturen. 

Rechten 
‘Het auteursrecht is essentieel voor het schrijverschap. Dat ontstaat bij het zaadje van het eerste idee en reist met je mee tot het eindproduct. Dat is een

onvervreemdbaar onderdeel van de schrijver. Wie aan het auteursrecht gaat rommelen, komt dus aan de auteur.’ Dat is voor hem en collega-schrijvers vanzelfsprekend, maar hij merkt dat hij dat aan anderen in het vak en daarbuiten vaak moet uitleggen. ‘Ons werk levert veel partijen geld op en ook de overheid profiteert mee door btw- en andere belastingopbrengsten.' 

‘Wie aan het auteursrecht gaat rommelen, komt dus aan de auteur’

Maar de schrijvers zijn cultureel ondernemers zonder pensioenregeling, zonder dertiende maand en zonder arbeidsongeschiktheidsverzekering. Daarom is het van essentieel belang dat onze rechten zoals de kabel- en VOD-gelden, collectief geregeld worden en blijven. Daar halen wij als ondernemers een deel van onze omzet uit. Als mensen zich dat realiseren, kijken ze er vaak al anders naar.’ 

Blijven uitleggen
Het besturen heeft hij moeten leren, stelt Franky. ‘Ik ben geen jurist, maar ik ken wel de praktijk en die moeten we blijven uitleggen. In de lobby die we met het Portal Audiovisuele Makers (PAM) voeren, bijvoorbeeld. We geven concrete voorbeelden van hoe anderen verdienen aan wat de schrijver heeft bedacht. Dat die veel onbetaalde tijd steekt in het promoten van een productie, terwijl we niet proportioneel meedelen in de opbrengst.’

Schrijvers, acteurs, producenten en regisseurs moeten gezamenlijk optreden waar dat kan, vindt hij. Maar dat is moeilijk. Alle beroepsgroepen hebben net weer andere belangen.

Omroep
Dat de Kees Holierhoek Scenario Prijs belangrijk is voor de zichtbaarheid, blijkt wel uit het feit dat er veel mensen uit het vak in de zaal zaten: van hoofden drama bij de publieke omroepen, subsidiegevers van de fondsen, filmproducenten en programmeurs, ook van de nieuwe platforms. Ook zij zien dus zonder wie die succesvolle producties überhaupt niet mogelijk waren geweest.

Om de positie van scenarioschrijvers en andere makers te verbeteren, moeten ook aan die kant dingen veranderen, stelt Franky Ribbens, die inmiddels hard werkt aan een derde reeks aflevering van Hollands Hoop. ‘Wij willen graag dat de te verdelen koek een stuk groter wordt. De Netflixen en Ziggo’s van deze wereld betalen wel voor uitzendlicenties van Nederlands drama, maar ze zouden ook kunnen investeren in nieuwe productie. Als dat gebeurt zie ik de toekomst voor scenarioschrijvers in Nederland hoopvol tegemoet!’

Linda Huijsmans

 

De Kees Holierhoek Scenarioprijs

De Kees Holierhoek Scenarioprijs, voorheen bekend onder de naam Lira Scenarioprijs, werd op 3 november 2017 voor de 12e keer uitgereikt. De winnaar ontvangt een oorkonde en een bedrag van € 15.000.

De genomineerden in 2017 waren:
• Robert Alberdingk Thijm voor A’dam – E.V.A, seizoen 3 (2016)
• Jaap van Heusden en Rogier de Blok voor De Nieuwe Wereld (2013)
• Franky Ribbens voor Hollands Hoop, seizoen 1 (2014)

De jury bestond uit Threes Anna (schrijver en regisseur), Noraly Beyer (voormalig presentatrice van het NOS Journaal en Radio Nederland Wereldomroep), Malou Gorter (actrice), Walter van der Kooi (historicus en recensent voor De Groene Amsterdammer) en voorzitter Max van den Berg (oud-commissaris van de Koning).

De Kees Holierhoek Scenarioprijs is een door het Lira Fonds ondersteund evenement