Printing on demand: droom of nachtmerrie?

Ongeveer één op de vijftien Nederlanders heeft de ambitie om een boek te schrijven. Voor deze auteurs is het publiceren van een eigen boek een droom die uitkomt. Volgens de cijfers wordt echter maar één procent van alle ingezonden manuscripten bij een reguliere uitgever werkelijk uitgegeven. Door de opkomst van Printing on Demand (POD)-uitgevers wordt voor veel mensen de droom van een eigen boek werkelijkheid.

Deze nieuwe vorm van uitgeven trok de aandacht van Lira. Dit artikel beoogt enige helderheid te brengen in deze exploitatievorm en wat de gevolgen zijn van het tekenen van een contract met een POD-uitgever. Hiervoor vergeleek Lira negen contracten van verschillende uitgevers.

Wat doet een printing on demand uitgever?

>Printing on demand' betekent letterlijk: printen op aanvraag. Bij printing on demand worden boeken geprint en gelijmd. Op deze manier kun je betaalbaar boeken produceren in een beperkte oplage. Er is geen voorraad nodig en de investeringskosten zijn nihil. Dit houdt in dat er voor de POD-uitgever vrijwel geen risico's verbonden zijn aan het uitgeven van een boek. Hierdoor komt bijna elk aangeboden manuscript in aanmerking om uitgegeven te worden. Sommige POD- uitgevers garanderen zelfs 85 procent kans dat een boek wordt uitgegeven. De auteur betaalt soms 'startkosten'. Welke diensten onder deze opstartkosten vallen en hoe hoog deze startkosten zijn, verschilt echter per uitgever.

Eigen beheer

Dit is kortweg de basis van hoe een POD-uitgever in elkaar zit. Bij een aantal POD-uitgevers kunt u ook terecht voor uitgaven in eigen beheer. Hiervoor hoeft u geen contract te tekenen. De auteur is als het ware zelf uitgever van zijn of haar eigen boek. Aan deze andere keuze is echter wel een ander kostenplaatje verbonden. In de praktijk blijkt dat eigen beheer-uitgaven niet veel voorkomen bij deze POD-uitgevers, omdat mensen hun boeken graag 'professioneel' verkocht willen zien worden.

Verschillen

Een POD-uitgever is niet vergelijkbaar met een reguliere uitgever. Naast het feit dat een boek wordt geprint in plaats van gedrukt ligt het verschil met name op het gebied van publiciteit, het redigeren en corrigeren van boeken en de verkoopkanalen. Het afzetkanaal van een POD-uitgever is veelal de eigen website van de uitgever. Daarnaast dient de auteur zelf zijn boek te corrigeren (of de kosten hiervoor te betalen) en publiciteit te generen. Toch vragen veel POD-uitgevers wel om vergaande bevoegdheden en rechten in hun contract met schrijvers. In dit artikel zal ik echter niet dieper ingaan op de verschillen in werkwijze tussen een reguliere uitgever en een POD- uitgever, maar wel op de verschillen in voorwaarden die POD-uitgevers stellen om bij hen een boek uit te geven.

Het contract

Lira adviseert schrijvers altijd een contract af te sluiten met een uitgever dat is opgesteld naar voorbeeld van het modelcontract voor de uitgave van een oorspronkelijk Nederlandstalig literair werk, opgesteld door de GAU (Groep Algemene Uitgevers) en de VvL (Vereniging voor Letterkundigen). Dat contract kunt u inzien op de website van de VvL: www.vvl.nu.

Voor dit artikel zijn negen uitgeefcontracten vergeleken van POD-uitgevers. De contracten varieerden zeer in lengte en inhoud. Van de negen POD-uitgevers hanteren er maar twee dit modelcontract. Dit zijn uitgeverij PAMAC en Boekenplan. Op drie punten wijken deze contracten nogal af van het modelcontract. Dat betreft de licentie/overdracht van het werk, de publiciteit en de kosten voor het redigeren en corrigeren van de het werk. Overigens zijn er veel andere bepalingen welke opmerkelijk waren en die tot zeer vergaande gevolgen voor de auteur leiden. Met name de contracten van POD-uitgeverij Free Musketiers en van Boekscout zijn ronduit ongunstig te noemen voor een auteur. Het gaat echter te ver om al deze afzonderlijke bepalingen in dit artikel op te nemen.

Voor het volledige artikel kunt u kijken op de website van Lira.nl. Daar wordt er inhoudelijk verder op de contracten van de verschillende POD-uitgevers ingegaan.

Conclusie

Het blijkt dat er grote verschillen zijn tussen de contracten van POD-uitgevers. De contracten voldoen lang niet allemaal aan het modelcontract en bevatten soms verregaand ongunstige bepalingen voor een auteur. Het is daarom raadzaam om goed op te letten als schrijver, indien u in zee wilt gaan met een POD-uitgever, want na het tekenen van een contract zit u in vrijwel alle gevallen voor minimaal een jaar aan deze uitgever vast, onder soms niet al te beste voorwaarden. En dan blijkt een droom weleens te kunnen veranderen in een nachtmerrie.

Hieronder volgen enkele tips waarop u kunt letten:

* Bedenk goed waarom u uw boek wilt laten uitgeven. Wat is uw doel? Wilt u graag uw boek kunnen verkopen aan vrienden of familie? Dan is het niet altijd nodig om dit via een POD- uitgever te doen. Dit kan ook zeer goed in eigen beheer. Het nadeel is alleen dat hier een ander kostenplaatje aan verbonden is. Het voordeel is wel dat u over al uw rechten blijft beschikken. Onderzoek in elk geval beide mogelijkheden.

* Realiseer u dat een POD-uitgever niet hetzelfde is als een reguliere uitgever. Een POD-uitgever beschikt niet altijd over dezelfde kennis en ervaring als een reguliere uitgever en uw werk wordt niet gecorrigeerd en geredigeerd. Uw boek komt niet automatisch in de boekwinkels te liggen of op de planken in een bibliothe­ek te staan.

* Realiseer u dat u in veel gevallen een groot deel van de publiciteit zelf moet regelen. Er zijn wel uitzonderingen van POD- uitgevers die een publiciteitsplan opstellen voor uw boek. Dit biedt uiteraard geen garanties.

* De royalty-percentages variëren van 10  15 procent per boek tot een vaste prijs van 1,25 euro per boek. Maar let op: een hoger royalty percentage hoeft niet altijd het beste contract te zijn.

* Lees een contract altijd goed door, voordat u dit tekent. Welke rechten geeft u allemaal weg naar het primaire recht van het 'drukken' en/of 'uitgeven' van het boek. Er zijn uitgevers die alle exploitatierechten voor een werk vragen, dus ook uw toneel , film , televisie  en online-rechten. Vervolgens kunt u het uitgeefcontract het beste vergelijken met het modelcontract dat te downloaden valt van de website van de VvL: www.vvl.nu.

* Let op de termijn die is opgenomen in het contract, de einddatum van de overeenkomst, en of er sprake is van een eventuele stilzwijgende verlenging.

* Vraag naar ervaringen van andere schrijvers. Met name fora op internet zijn een goede plek om ervaringen te delen.

PdJ