informeert schrijvers, vertalers & journalisten

Je zou zeggen dat de realisering van een internationaal erkend mensenrecht toch niet op zoveel tegenstand van burgers, bedrijven en politici zou hoeven te stuiten. Maar collectief beheer van auteursrechten doet dat wél. Ergens voor betalen is natuurlijk geen populaire bezigheid, betalen voor het gebruik van andermans intellectuele eigendom dus ook niet, terwijl opvallend genoeg de portemonnee trekken bij het gebruik van een taxi - toch ook een vorm van gebruik van andermans eigendom - in de meeste gevallen als vanzelfsprekend wordt ervaren.

De afgelopen tijd is er bij Lira hard gewerkt aan een nieuw automatiseringsysteem, Max genoemd. Max is bijna klaar. Maar nog niet helemaal. Het credo dat de laatste loodjes vaak het zwaarst wegen, lijkt ook hier op te gaan. Toch zijn we niet ontevreden over de vorderingen en de resultaten tot nog toe.

Schrijvers en vertalers sluiten over het algemeen contracten met hun uitgevers waarin ook iets wordt afgesproken over de looptijd, of in elk geval over de omstandigheden of voorwaarden waaronder de overeenkomst zal of kan worden beëindigd. Meestal is er een direct verband met de leverbaarheid van hun boek. Als dit niet meer verkrijgbaar is en ook niet meer wordt herdrukt, ontvalt op een bepaald moment de zin aan voortzetting van de overeenkomst.

Lira heeft op het ogenblik beperkt met luisterboeken te maken: wanneer ze door openbare bibliotheken uitgeleend worden, betaalt Lira leengeld uit aan de schrijvers en vertalers ervan alsof het om de uitleen van gewone boeken gaat. Uitgeleend worden luisterboeken op het ogenblik zo’n 200.000 keer per jaar. Nog niet echt een groot aantal vergeleken met de 105 miljoen boeken die jaarlijks de openbare bibliotheek tijdelijk verlaten, maar er valt een stijgende trend in de uitleen van luisterboeken waar te nemen en daarom past ook van de zijde van Lira aandacht voor deze nieuwe exploitatievorm.

Op 19 september werden in De Balie te Amsterdam onder grote belangstelling de tweejaarlijkse Jan Hanlo Essayprijzen uitgereikt die door het Lira Fonds financieel worden ondersteund. Het essay geldt als een literair genre dat bijzondere aandacht verdient. Essayisten bieden hun lezers een nieuwe, vaak eigenzinnige kijk op een scala van onderwerpen. De Jan Hanlo Essayprijzen dragen in belangrijke mate bij aan de waardering voor het genre.

Op 28 september, tijdens de Nederlandse Filmdagen, vond te Utrecht onder het motto ‘Geen half werk’ de mede door Lira ondersteunde Dag van het Scenario plaats. Thema was de vraag wie in de eerste plaats maker van een film is: de regisseur of de schrijver van het scenario. Hoofdgast was dan ook iemand die in deze kwestie een zeer uitgesproken standpunt huldigt, de Amerikaan David Kipen, oud-literatuurrecensent en auteur van The Schreiber Theory.

Allereerst willen de medewerkers van Stichting Lira u, de lezers van het Lira Bulletin, weer hartelijk bedanken voor de vele reacties op de vorige rubriek 'GEZOCHT'. Erg fijn dat u elke keer de moeite neemt om te reageren. Door uw tips hebben wij weer een groot aantal gezochte auteurs en vertalers (of hun erven) uit de lijst van Bulletin 30 kunnen opsporen, waardoor Lira deze rechthebbenden weer kan verblijden met een beduidend bedrag aan leenrechtvergoeding, variërend van enkele honderden tot duizend euro of meer.

De Stichting Lira, opgericht op 23 oktober 1986, beheert als auteursrechtorganisatie op collectieve wijze auteursrechten en op het auteursrecht gebaseerde vergoedingsaanspraken van schrijvers, vertalers en journalisten die door hen individueel niet, of slechts met de grootst denkbare moeite, te gelde kunnen worden gemaakt.