Filter: 25 jaar álles over vertalen
Dit voorjaar viert Filter, tijdschrift over vertalen, zijn 25-jarig bestaan. Het doel – vertalingen en vertalers zichtbaarder maken – is in die tijd ruimschoots bereikt.
Twee edities van Filter, nog altijd leverbaar via uitgeverij Vantilt
In het voorwoord van de eerste uitgave van Filter in 1994 schreef een poëtische redactie:
‘Waar een filter is, is geen sprake van volledige oplossing. Er is weerstand, er is kleuring, er is een rest’.
Inmiddels ligt er een professioneel vormgegeven tijdschrift dat niet meer uit het vertaallandschap weg te denken is en waarin vertalers en vertaalwetenschappers met elkaar van gedachten wisselen.
Alles over vertalen
Filter is er ‘voor iedereen die zich op welke manier dan ook voor het verschijnsel vertaling interesseert: voor vertalers én theoretici, voor doeners én denkers,’ schrijft uitgever Vantilt op zijn website. En in haar mission statement stelt de redactie expliciet: ‘Filter brengt belangrijke momenten uit de geschiedenis van het vertalen en tolken onder de aandacht, laat sleutelfiguren uit het veld uitgebreid aan het woord over hun werk en geeft ruimte aan theoretische beschouwingen. Filter stuurt aan op debatten en nodigt vertalers uit zich publiekelijk en expliciet uit te spreken over hun ideeën, ongeacht het domein waarbinnen zij vertalen, ongeacht hun vertaalgeloof of hun vertaalpolitieke positie.’
Vertalingen in een bredere context
Zo publiceert Filter regelmatig vertaalkritieken waarbij niet zozeer een lijstje "fouten" wordt gegeven, maar de vertaling in een bredere context wordt geplaatst. Bovendien verschijnen er recensies, essays, artikelen met een historische of biografische invalshoek en observaties uit de vertaalpraktijk. Het tijdschrift is daarmee interessant voor iedereen die meer over vertalen wil weten. Naast de redactieleden schrijven niet alleen bekende en minder bekende vertalers in het blad, maar verschijnen ook bijdragen uit het bredere literaire veld en de academische wereld.
Webfilter
Van 2001 tot en met 2016 ontving Filter ruimhartige financiële ondersteuning van het Lira Fonds. Zowel ten behoeve van honoraria voor van de pen levende auteurs en vertalers, als voor de realisatie van een goed werkende website. Daarop verschijnt sinds 2014 Webfilter, met daarin een wekelijkse column Vrijdag Vertaaldag, een recensierubriek en zogenaamde Webdossiers, waarin artikelen rond een thema verzameld zijn. Op de website worden bovendien oude afleveringen van de papieren Filter openbaargemaakt: inmiddels is 90 procent van de 1046 artikelen uit de jaargangen 1 tot en met 23 met toestemming van de auteurs openbaar toegankelijk. Dankzij steun van het Lira Fonds kon van de pen levende auteurs voor deze webpublicatie een vergoeding worden geboden.
Denken over vertalen, vertaling en vertaler
Filter en Webfilter zijn sinds 2015 onderdeel van de Stichting Filter opgericht ‘ter bevordering van het denken over het vertalen, de vertaling en de vertaler (in eerste instantie met betrekking tot het Nederlandse taalgebied en het Nederlands in het buitenland), ter verspreiding van een breed scala aan denkbeelden over vertalen, en ter bevordering van contacten tussen vertalers en denkers over vertalen’. Sinds 2015 worden Filter en Webfilter gesteund door het Nederlands Letterenfonds.
Filter Vertaalprijs
Een belangrijk evenement op de kalender van het tijdschrift is sinds 2007 de uitreiking van de Filter Vertaalprijs voor ‘een in het voorafgaande kalenderjaar verschenen vertaling die door de jury als de meest bijzondere wordt beschouwd’. Een belangrijk criterium voor bekroning is de creativiteit van de vertaler bij het oplossen van vertaalproblemen die ‘voortvloeiden uit de eigen, bijzondere aard van het te vertalen werk’. Aanvankelijk was aan de prijs een geldbedrag verbonden van € 1.000, maar dankzij de ondersteuning van een aantal vooraanstaande uitgevers en enkele anonieme begunstigers steeg dit in 2014 tot € 10.000. Daarmee werd de prijs een van de grootste vertaalprijzen in ons taalgebied.
Toine Al
Filter verschijnt vier keer per jaar bij uitgeverij Vantilt. Een jaarabonnement kost € 32,50 (losse nummers € 10).