Starbel: 20 jaar aankloppen in Den Haag, Brussel en Geneve

Lobbyen is soms een wenselijke, vaak een noodzakelijke activiteit. Beroepsverenigingen, uitgevers- en producentenorganisaties, collectief- beheerorganisaties, ze lobbyen allemaal, soms alleen, bij uitzondering gezamenlijk. Die gezamenlijkheid, en steeds minder een uitzondering, is de Stichting Auteursrechtbelangen, met een bestuur van zes personen, afkomstig uit de drie pijlers waar het geheel op rust: organisaties van makers, organisaties van uitgevers en andere producenten, en organisaties van collectief beheer.

Het auteursrecht heeft het moeilijk. Het wordt van alle kanten aangevallen, ofschoon het tot de culturele mensenrechten behoort. Het kwaad zit hem vaak niet in de intenties van mensen, maar in de verleiding van technische ontwikkelingen die het negeren van auteursrechtelijke barrières wel heel erg sterk aanmoedigen. Zonder bescherming van intellectuele eigendom zou de moderne industrie vrijwel in elkaar zakken, maar in de consumptieve sfeer kan kennelijk veel meer, misschien omdat de volle lading van de ontduiking vooral een tweetal takken van industrie treft die vanouds de naam hebben op gouden bergen te leven: de muziek- en de filmindustrie.

Desondanks blijft het auteursrecht om culturele en economische redenen van groot gewicht. Cultureel, omdat door het auteursrecht het ontstaan van nieuwe culturele producten wordt bevorderd en wel door de makers van nieuwe werken de mogelijkheid te bieden inkomsten te verwerven uit de exploitatie van hun prestaties. Daardoor kunnen zij zich in hun creatieve bestaan een grotere financiële zelfstandigheid en daarmee een grotere creatieve vrijheid verwerven.

Economisch, omdat de bijdrage van de auteursrechtelijke bedrijfsklasse aan het Bruto Binnenlands Product (BBP) - de som van wat wij met zijn allen in Nederland verdienen -

zich beweegt op een niveau van meer dan 5% (in 1998 bijvoorbeeld 5,5%). Dat was toen al meer dan de bijdrage van het hele bank- en verzekeringswezen bij elkaar.

Nederland is uniek door het feit dat die boodschap van het culturele en economische belang van het auteursrecht wordt uitgedragen door één stichting waarin auteurs en andere makers systematisch samenwerken met uitgevers en andere producenten, aangevuld met de collectief- beheerorganisaties die vaak voor beide groepen werkzaam zijn. Die stichting bestond onlangs 20 jaar. De naam is: Stichting Auteursrechtbelangen, afgekort Starbel. Ze houdt kantoor in Den Haag, aan het Lange Voorhout.

Starbel zit niet zonder reden in Den Haag. Het Binnenhof met zijn parlementariërs en een aantal kern-ministeries (Justitie, OCW en Economische Zaken) vormen de primaire doelen in het lobbycircuit, al snel gevolgd door Brussel vanwege de vele richtlijnen die daarvandaan komen, op de hielen gezeten door Genève vanwege de daar gevestigde internationale organisatie voor intellectuele eigendom (WIPO).

Starbel heeft internationaal vooral naam gemaakt door een geregeld terugkerend onderzoek naar het economisch belang van de bedrijfsklasse auteursrecht. Zo veel naam inmiddels dat de meetmethode van Starbel, sinds jaar en dag toegepast door de Stichting Economisch Onderzoek van de Universiteit van Amsterdam, door WIPO tot een model is ontwikkeld dat thans gebruikt wordt om in een aantal landen het economisch belang te meten. Het ligt in de bedoeling te komen tot een standaard waardoor vergelijking tussen landen mogelijk wordt.

Ter gelegenheid van dat 20-jarig bestaan van Starbel verscheen een boek, Het belang van auteursrecht, 25 jaar Stichting Auteursrechtbelangen 1984-2009. Die vijf jaar verschil tussen het feitelijke bestaan en de titel van het boek betreft de naaste toekomst. Het boek bevat veel interviews en behalve een terugblik ook een vooruitblik waarin voorspeld wordt wat er met het auteursrecht en de naburige rechten gaat gebeuren. Zo zullen de Auteurswet en de Wet op de Naburige Rechten volgens de toekomstvoorspellers worden herschreven en samengevoegd. Laten we eerst maar even zien of ze op dat punt gelijk krijgen, voordat we geloof gaan hechten aan de andere voorspellingen.