informeert schrijvers, vertalers & journalisten

Nog altijd worstelt LIRA met een onvolkomen automatiseringssysteem, ooit in grote haast gebouwd voordat we enige praktische ervaring opgedaan hadden met wat een leenrechtrepartitie allemaal inhield. De gevolgen van die onvolkomenheden tonen zich gelukkig niet meer in de vorm van regelrechte rampen, maar nog wel in andere ongerechtigheden, zoals kortgeleden in een grote hoeveelheid enveloppen met daarin soms enorme hoeveelheden papier met vaak als positieve uitkomst een paar centen leengeld en soms zelfs een paar centen schuld.

Op zaterdag 12 juni 2004 vond in het Okura Hotel in Amsterdam LIRA’s jaarvergadering plaats. Net genoeg LIRA-aangeslotenen waren aanwezig om tot geldige besluiten te komen.

Wanneer kunnen redacteuren van een uitgeverij en dramaturgen die werkzaam zijn voor omroepen, aanspraak maken op een leenvergoeding of op kabel- en thuiskopiegelden? Het antwoord is: nooit. Want LIRA’s repartitiereglementen kennen geen redacteuren of dramaturgen als rechthebbenden op een leenvergoeding of kabel- en thuiskopiegelden. En dat komt weer, omdat redacteuren en dramaturgen door hun werkzaamheden geen auteursrecht verwerven op de teksten waarover zij zich buigen.

Eind 2004 zal de nieuwe leenrechtrepartitie voor geschriften gebaseerd zijn op een nieuw tarief: 0,1049 euro per uitlening. Daarmee is de vergoeding per uitlening van een geschrift voor het eerst boven het eurodubbeltje uitgekomen. Die stijging kent twee pijlers: een in 1999 afgesproken jaarlijkse verhoging over een aantal jaren en een inmiddels volledige inflatiecorrectie. Die afgesproken verhoging gaat nog één jaar door totdat met ingang van het jaar 2005 het in 1999 afgesproken prijsniveau zal zijn bereikt. Verdere tariefstijgingen zullen hun grond uitsluitend nog vinden in de verwerking van een volledige inflatiecorrectie.

Sinds een aantal jaren volgt het LIRA-bestuur met grote belangstelling de ombouw van de ooit door Buma opgerichte Stichting Aena tot een algemeen beroepspensioenfonds voor diverse soorten zelfstandig werkzame kunstenaars. Het is de bedoeling dat dit beroepspensioenfonds uit drie étages komt te bestaan. In eerste instantie, op de begane grond, worden in dat beroepspensioenfonds gelden gestort ten gunste van kunstenaars die van de nationale cultuurfondsen zoals het Fonds voor de Letteren, werkbeurzen en dergelijke ontvangen. De staatssecretaris van Cultuur en Media heeft daarvoor structureel 10% van de loonverwante componenten in die werkbeurzen en opdrachthonoraria als extra geld beschikbaar gesteld. Die 10% wordt door het ministerie van OCW op rekening van de verzekeraar Kunst & Cultuur gestort. Daarmee is de begane grond van het pensioengebouw voor zelfstandige kunstenaars geconstrueerd.

In Nederland bestaat contractsvrijheid. Binnen de grenzen van de wet mag je in Nederland met elkaar overeenkomen wat je wil. Ook auteursrechtelijk. Er zijn in de Auteurswet maar heel weinig regels opgenomen waaraan bijvoorbeeld contracten van auteurs met uitgevers of andere producenten moeten voldoen. Eigenlijk maar één: eigendomsoverdracht van auteursrechten moet schriftelijk. Dat kan niet mondeling. En dan is er nog een interpretatieregel: de overdracht van auteursrechten wordt ten gunste van de auteur beperkt uitgelegd.

Lobbyen is soms een wenselijke, vaak een noodzakelijke activiteit. Beroepsverenigingen, uitgevers- en producentenorganisaties, collectief- beheerorganisaties, ze lobbyen allemaal, soms alleen, bij uitzondering gezamenlijk. Die gezamenlijkheid, en steeds minder een uitzondering, is de Stichting Auteursrechtbelangen, met een bestuur van zes personen, afkomstig uit de drie pijlers waar het geheel op rust: organisaties van makers, organisaties van uitgevers en andere producenten, en organisaties van collectief beheer.

De jaarlijkse prijs voor het beste Nederlandstalige spannende boek, de Gouden Strop, is op 23 juni j.l. uitgereikt aan debutant Elvin Post (1973) voor zijn boek Groene vrijdag. Hij ontving de prijs - groot 10.000 euro plus een keramiek - in de Stadsschouwburg in Amsterdam uit handen van Tomas Ross, de winnaar van vorig jaar. Voor het eerst was de uitreiking van de prijs gecombineerd met de ‘Maand van het spannende boek’, de jaarlijkse promotieactie van het CPNB voor spannende boeken in het algemeen.

De Stichting LIRA beheert als auteursrechtorganisatie op collectieve wijze auteursrechten en auteursrechtelijke aanspraken van schrijvers en vertalers die door hen individueel niet, of slechts met de grootst denkbare moeite, te gelde kunnen worden gemaakt.