Eerlijker verdelen: dBos geïntegreerd in leenrecht

Vanaf dit jaar schuift de vergoeding voor de Bibliotheek op school (dBos) in bij de reguliere leenrechtuitkering. Dankzij verbeterde gebruiksgegevens kan Lira nu eerlijker en representatiever verdelen.

dBos: vergoeding voor uitlenen op school
De afkorting dBos staat voor de Bibliotheek op school. Dit is een landelijk programma waarbij scholen en bibliotheken samenwerken om leerlingen toegang te geven tot een eigen boekencollectie op school. Omdat dit ook een vorm van uitlenen is, ontvangen schrijvers en vertalers hiervoor een vergoeding – net als bij het reguliere leenrecht.

Dat die vergoeding er kwam, ging niet vanzelf. Jarenlang gold een vrijstelling voor scholen en was er discussie of auteurs hiervoor wel gecompenseerd moesten worden. Dankzij intensief overleg en acties van schrijvers, zoals de campagne #neemderegie, is er vanaf 2022 een regeling gekomen, zie ook dit artikel. Sindsdien verdeelt Lira ook dBos-vergoedingen.

Van aparte uitkering naar integratie
In de eerste jaren was het nog niet mogelijk om de dBos-vergoeding volledig in de reguliere leenrechtuitkering te verwerken. Er ontbraken voldoende betrouwbare gegevens over het daadwerkelijke gebruik van boeken op scholen. Daarom werd destijds gekozen voor een aparte verdeling, gebaseerd op een selectie van NUR-codes. Zo kon de vergoeding terechtkomen bij auteurs van boeken die veel op scholen werden uitgeleend.

 

 

Inmiddels zijn de gegevens aanzienlijk verbeterd. Dankzij nauwkeurige registratie door de verschillende bibliotheekorganisaties ontstaat nu een representatief beeld van welke boeken daadwerkelijk op scholen worden gebruikt. Stichting Leenrecht heeft bevestigd dat deze gegevens voldoende dekking en kwaliteit bieden om de dBos-vergoeding vanaf dit jaar te integreren in de reguliere leenrechtrepartitie.  

Eerlijker en gerichter verdelen
De integratie betekent dat de verdeling voortaan niet beperkt blijft tot een selectie van NUR-codes, maar aansluit bij het daadwerkelijke gebruik in scholen. Zo krijgen álle auteurs wier werken via dBos worden uitgeleend een passende vergoeding. Voor sommige groepen schrijvers verandert er daardoor iets in de hoogte van hun vergoeding, maar per saldo wordt de verdeling zorgvuldiger en meer in lijn met de praktijk.

Wat betekent dit voor auteurs?
Voor auteurs verandert er in de praktijk weinig. De vergoeding wordt – net als voorheen – via Lira uitgekeerd, alleen ditmaal als onderdeel van de reguliere leenrechtuitkering. De uitbetaling verloopt dus net als voorheen, alleen is de systematiek achter de schermen verbeterd. 

Een stap vooruit
Stichting Leenrecht en Lira hebben zich de afgelopen jaren ingezet om deze stap mogelijk te maken. Dankzij de integratie wordt de verdeling eerlijker, transparanter en beter gebaseerd op daadwerkelijk gebruik. Daarmee zorgen we dat schrijvers en vertalers ook via de schoolbibliotheek een passende vergoeding ontvangen.