Compensatie voor jeugdboekenauteurs

Goed nieuws voor de makers en uitgevers van kinder- en jeugdliteratuur: het ministerie van OCW stelt eenmalig 6 miljoen euro beschikbaar ter compensatie van misgelopen leenrechtvergoedingen bij schoolbibliotheken en de Bibliotheek op school (dBos).

Foto: Johnny McClung / Unsplash

Lira zal het deel hiervan dat is bestemd voor de jeugdboekenschrijvers op korte termijn uitkeren. Bij Lira bekende auteurs hoeven hier niets voor te doen.

dBos en schoolbibliotheken
Al in 2014 bleek dat de opkomst van het succesvolle programma de Bibliotheek op school (dBos) tot terugloop van de leenrechtvergoedingen leidde, omdat schoolbibliotheken wettelijk vrijgesteld zijn van het leenrecht. De verplaatsing van collecties van openbare bibliotheken naar schoolbibliotheken, had tot gevolg dat uitleningen vaak niet werden geregistreerd. De schade voor de betrokken schrijvers, vertalers, illustratoren en uitgevers bleef oplopen.

#Neemderegie
Na jarenlang veelvuldig overleg tussen makers, uitgevers, scholen, bibliotheken, gemeenten en OCW, kwamen de jeugdboekenschrijvers in 2021 met de actie #neemderegie. Met succes: dit jaar maakte het ministerie van OCW een bedrag vrij van 6 miljoen ter compensatie aan jeugdboekenschrijvers, -illustratoren en -uitgevers.

Naast deze compensatieregeling voor het verleden, wordt ook gekeken naar een goede regeling voor de toekomst. Hiervoor zal in opdracht van OCW periodiek een representatieve steekproef worden gedaan naar de uitleningen op scholen, op basis waarvan vergoedingen aan Stichting Leenrecht zullen worden betaald. Daarnaast ligt een wetswijziging in het verschiet.  

Eindelijk compensatie voor uitleningen uit de schoolbibliotheek

'Met vereende krachten'
Directeur van Stichting Leenrecht Arjen Polman toont zich tevreden met de uitkomst: ‘Het is een mooi resultaat en op dit moment overheerst de blijdschap dat we dit met vereende krachten voor elkaar hebben gekregen.’ Toch kraakt hij ook een kritische noot: ‘Tegelijkertijd is er ongeloof dat dit proces acht jaar heeft moeten duren. We hebben het hier over een situatie die duidelijk onrechtvaardig was, waarbij een kleine groep mensen grote gevolgen ondervond. Het ging niet om veel geld en de oplossing was niet moeilijk, maar er waren behoorlijk wat partijen bij betrokken. Die hebben er veelal voor gekozen geen vinger uit te steken, dat is toch de pijnlijke conclusie.’

Lira zal de compensatie op korte termijn uitkeren aan de schrijvers en vertalers van jeugd- en kinderliteratuur. Omdat gegevens van uitleningen op scholen ontbreken, zullen de beschikbare vergoedingen pro rato worden verdeeld onder de betreffende auteurs op basis van de eerder uitgekeerde leenrechtvergoedingen, dus op basis van de gegevens van de uitleningen door openbare bibliotheken.