Schrijvers staan niet machteloos

Een uitgever die niet betaalt, een commerciële partij die jouw auteursrecht schendt of een contract dat slecht voor jou uitpakt. Schrijvers en vertalers kunnen het gevoel hebben dat ze machteloos staan tegenover partijen voor wie ze werken. Niets is minder waar, zegt voorzitter Wilma Degeling van de Stichting Rechtshulp Auteurs. ‘Wij bieden juridische ondersteuning op momenten dat dat nodig is.'

Beeld: iStock

Wilma Degeling verenigt twee eigenschappen in zich die in de auteurswereld weinig voorkomen: ze is (kinderboeken)schrijver én jurist. Juist die combinatie komt haar goed van pas bij haar taak als voorzitter van de Stichting Rechtshulp Auteurs (SRA). ‘Als jurist ben ik gewend aan contracten en het oplossen van conflicten. Daarom verbaas ik me er steeds opnieuw over dat zo weinig schrijvers voor hun eigen belangen opkomen. Bij collega-auteurs merk ik naast de passie voor hun werk vaak koudwatervrees voor de zakelijke kant. Doodzonde, want daardoor laten ze veel geld liggen.’

Voorbeeldbrieven
Meestal is het niet zo ingewikkeld, stelt Degeling. ‘Ik heb weleens te maken gehad met een uitgever die steeds maar niet betaalde. Die stuurde ik iedere week een mailtje, net zo lang tot ik mijn geld had. Toen ik daar met andere auteurs over sprak, bleek dat ik een van de weinigen was die dat deed.'

Auteurs kunnen dus zelf al vaak meer doen dan ze denken. Om daarbij te helpen heeft SRA samen met een deurwaarder voorbeeldbrieven ontwikkeld voor een betalingsherinnering en een aanmaning. Die brieven zijn via de website van de Auteursbond beschikbaar.

Gratis juridisch advies
Auteurs en vertalers die zijn aangesloten bij Lira en/of de Auteursbond kunnen voor juridisch advies en ondersteuning terecht bij de SRA. De Stichting biedt sinds 1990 juridische hulp aan schrijvers en vertalers die een conflict hebben dat te maken heeft met hun vak. Het bestuur beoordeelt iedere maand de aanvragen zorgvuldig. Soms is een vordering helder en volstaat het om een deurwaarder in te schakelen, maar vaak ligt het ingewikkelder. 

 

‘Als SRA de aanvraag om juridische ondersteuning accepteert, dan bieden we gratis een eerste juridisch advies’, stelt Wilma Degeling. ‘Daarvoor verwijzen we de aanvrager door naar een gespecialiseerd advocatenkantoor dat veel ervaring heeft met zaken als auteursrecht en contracten.’

Briefhoofd
SRA vergoedt de kosten van die eerste fase tot een bedrag van duizend euro. Daarvoor verdiept de advocaat zich in de zaak, voert overleg met de cliënt en geeft een advies over eventuele volgende stappen. Als die al nodig zijn. Niet zelden blijkt een aanmaning met het briefhoofd van een advocatenkantoor of incassobureau voldoende om tot betaling over te gaan. ‘Als men denkt zo’n kleine partij als een schrijver wel een tijdje te kunnen negeren, doet zo’n formele brief wonderen. Dat maakt ons werk ook zo belangrijk.’

Tanden laten zien
Is die snelle oplossing niet mogelijk, dan geeft de advocaat een advies over verdere onderhandelingen of een procedure. ‘Denk dus niet dat je door een aanvraag bij SRA te doen, meteen vastzit aan een rechtszaak. Komt het wel zo ver, dan zal de advocaat namens jou aan SRA om vervolgsteun vragen.’ Bij een besluit daarover kijkt SRA of een zaak relevant is voor de hele beroepsgroep, naar de juridische haalbaarheid en naar het financiële belang van de aanvrager in verhouding tot de kosten. Voor deze fase vraagt SRA een eigen bijdrage van 5 procent van de kosten. ‘Gaat het om meer dan € 4.500,- dan vragen wij, als de zaak geschikt of gewonnen wordt, een aanvullend percentage als bijdrage in de kosten’, aldus Degeling. 

‘Bij collega-auteurs merk ik naast de passie voor hun werk vaak koudwatervrees voor de zakelijke kant.’

Auteurs laten veel liggen
Gemiddeld krijgt de SRA per jaar zo’n dertig zaken op haar bordje. Dat mogen er wel wat meer worden, vindt Wilma Degeling. ‘Het betekent dat auteurs toch veel laten liggen. Daarom zou het fijn zijn als ze ons beter weten te vinden. Het SRA-bestuur en de ingeschakelde advocaten kunnen echt helpen. Als auteur of vertaler heb je rechten. Zorg dat die niet geschonden worden.’

Zie voor meer informatie over de SRA, de voorwaarden en het indienen van een aanvraag: auteursbond.nl

Linda Huijsmans

De Stichting Rechtshulp Auteurs wordt ondersteund door het Lira Fonds