Lira Fonds start Beurzenregeling Wetenschappelijke Boeken

Het Lira Fonds start dit jaar met de Beurzenregeling Wetenschappelijke Boeken. De komende drie jaar krijgen jaarlijks vier Nederlandse onderzoekers de mogelijkheid met een beurs van 37.500 euro een Nederlandstalig non-fictieboek te schrijven. Na deze periode zal de regeling worden geëvalueerd en mogelijk verlengd.

Beeld: Mohamed Hassan via Pixabay 

Schrijven voor een breed publiek
Met de Beurzenregeling Wetenschappelijke Boeken sluit het Lira Fonds aan bij het programma Erkennen en Waarderen van Nederlandse universiteiten en onderzoeksinstellingen. Onderzoekers worden momenteel vooral beoordeeld op het aantal Engelstalige publicaties in toptijdschriften en hoe vaak deze door collega’s worden geciteerd. Met Erkennen en Waarderen willen universiteiten ook andere kwaliteiten van onderzoekers waarderen en honoreren. Ineke Sluiter, president van de KNAW vertelt in een interview met NRC Handelsblad van 26 juni 2020: ‘Het geven van goed onderwijs, het doen van onderzoek met veel maatschappelijke impact, of iemand die heel goed met het publiek kan communiceren: dat zijn zaken die we ook moeten waarderen. Dus als jij een boek voor een breed publiek wilt schrijven in plaats van een reeks artikelen, en dat past in het werk van je team, dan moet dat kunnen én moet dat geen hindernis zijn voor het verloop van je carrière.’

Substantiële beurs  
Het schrijven van zo’n boek is een wens die veel onderzoekers koesteren maar waarvoor het ze vaak aan tijd, rust, waardering en financiële mogelijkheden ontbreekt. Voor de financiering van het schrijven van een publieksboek bestaat bij de reguliere wetenschapsfinanciers als NWO bovendien (nog) geen subsidievorm. Ook organisaties als het Letterenfonds en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten kennen geen regelingen voor deze publicaties. Het Lira Fonds kan nu in deze leemte voorzien en onderzoekers met een substantiële beurs faciliteren in het schrijven van een boek waarin een breed publiek in begrijpelijke taal wordt geïnformeerd over hun onderzoek en deelgenoot wordt gemaakt van hun fascinatie voor wetenschap.

Veel onderzoekers koesteren de wens een non-fictieboek te schrijven

De lange adem van een boek
Wetenschap wordt steeds complexer en de resultaten zijn voor buitenstaanders vaak moeilijk te duiden. Juist de lange adem van een boek maakt het mogelijk te laten zien hoe het wetenschapsbedrijf werkt en hoe, vaak na jarenlang onderzoek, resultaten worden bereikt. Wetenschap is mensenwerk en betekent voor onderzoekers vaak vallen en opstaan. Dat is een spannend proces. Uiteraard schrijven wetenschapsjournalisten regelmatig over belangwekkend onderzoek, maar het Lira Fonds vindt het van belang dat onderzoekers ook zelf het verhaal over hun werk vertellen. Zo breng je de mensen om wie het echt gaat in de wetenschap in beeld.

Zwarte gaten of ridderromans
Voor het Lira Fonds is het van groot belang dat de onderwerpen van de te schrijven boeken het hele terrein van de wetenschap bestrijken. Een gesubsidieerd boek kan dus gaan over fundamenteel of meer toegepast onderzoek, over ontdekkingen in de biomedische en natuurwetenschappen of in de sociale en geesteswetenschappen. Met andere woorden: een boek over virussen of zwarte gaten is, mits goed geschreven, even welkom als een boek over middeleeuwse ridderromans of dialectonderzoek. Dankzij deze regeling kan een breed publiek kennismaken met het rijke palet van onderzoekend Nederland.

Jonge onderzoekers
Het Lira Fonds heeft er bewust voor gekozen het Nederlandse boek als uitgangspunt te nemen. Het Engels is weliswaar de lingua franca van de wetenschap, maar er moet ook een traditie blijven bestaan waarin onderzoekers het eervol vinden om in hun eigen taal een boek te schrijven over hun onderzoek. Dat gebeurt onder invloed van de eerder genoemde publicatiedruk steeds minder. Om het onderzoek met een breed publiek te delen is de ‘eigen’ taal het meest geschikt. Om ook de jongste generatie onderzoekers mee te nemen in deze traditie is een van de vier beurzen een stimuleringsbeurs voor een onderzoeker die maximaal vijf jaar geleden aan een Nederlandse universiteit is gepromoveerd. 

Een boek over zwarte gaten is even welkom als een boek over ridderromans

Voor een breed publiek
De Beurzenregeling is op deze manier toegankelijk voor alle generaties onderzoekers. Voorwaarde is dat ze verbonden zijn aan een Nederlandse universiteit of een andere kennisinstelling (bijvoorbeeld een KNAW- of NWO-instituut). Ook is het van belang dat zij aantoonbaar over goede stilistische vaardigheden in het Nederlands beschikken. Ook duo’s kunnen een aanvraag indienen. Onderzoek wordt immers steeds vaker in samenwerking gedaan. Het Lira Fonds kent geen aparte ronden per wetenschapsdomein; interessant onderzoek overstijgt deze vaak; boeken waarin wetenschapsgrenzen worden overschreden kunnen ook voor een breed publiek interessant zijn.  

Aanvragen vanaf 1 maart 2021
Het Lira Fonds hanteert een eenvoudige aanvraagprocedure. Onderzoekers kunnen vanaf 1 maart 2021 digitaal een aanvraag indienen door op de site van het Lirafonds een formulier in te vullen. Dat dient vergezeld te gaan van een overeenkomst met of een schriftelijke intentieverklaring van een Nederlandse uitgever. Daarmee krijgt het Lira Fonds enige zekerheid over de publicatie van het boek. Daarnaast vraagt het een referentiebrief van de decaan van de faculteit of de wetenschappelijk directeur van de kennisinstelling waaraan de aanvrager is verbonden. Alle aanvragen dienen voor 1 juli 2021 bij het Lira Fonds te zijn ingediend. De selectie van ontvankelijke aanvragen wordt gedaan door een adviescommissie. Het bestuur van het Lira Fonds neemt op grond van het advies van deze commissie na de zomer een definitief besluit over de toe te kennen beurzen.