Doek gevallen voor de COP
Op 1 oktober 2002 kwam het bestuur van de Commissie Onderwijsfonds Publiekstijdschriften (COP) voor het eerst bij elkaar. In 2019 vond de laatste activiteit plaats. Oprichter en bestuurder Kees Schaepman blikt terug.
De eerste vergadering van de Commissie Onderwijsfonds Publiekstijdschriften was een historische. Het Nederlands Uitgevers Verbond (NUV, thans: de Mediafederatie) en de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) hadden na eindeloze onderhandelingen eindelijk vrede gesloten aan het Reprorecht Front. De oprichting van de COP was daarvan het resultaat. Duidelijk was dat deze commissie geld te besteden had, alleen was nog niet helemaal helder waaraan precies.
Iets met scholing
NUV en NVJ lagen met elkaar in de clinch over de verdeling van reprorechtgeld in de categorie publiekstijdschriften. De uitgevers meenden dat zij recht hadden op 60 procent daarvan, de NVJ wilde geen genoegen nemen met minder dan 50 procent voor de freelancers die voor die publiekstijdschriften schreven.
De Expeditie Bladenmaken was een groot succes, vooral omdat uitgevers en journalisten goed samenwerkten
Zoals dat gaat met zulke controverses: als je er niet meteen uitkomt, wordt het een loopgravenstrijd waarbij iedere partij steeds dezelfde argumenten blijft afvuren op de opponent. Ik werd er door de NVJ bijgehaald om de vastgelopen onderhandelingen weer vlot te trekken. In mijn herinnering deed ik toen een voorstel dat door alle partijen opgelucht aanvaard werd, maar het geheugen is een onbetrouwbaar kompas: wellicht komt iemand anders de eer toe. Hoe dan ook: NVJ en NUV namen beiden genoegen met 40 procent, de resterende 20 procent zou ten goede komen aan zowel freelance journalisten als redacteuren in vaste dienst. Het moest iets met scholing worden. Dus werd er een commissie benoemd waarin uitgevers en freelancers gelijkwaardig vertegenwoordigd waren. Het voorzitterschap zou tussen beide partijen wisselen.
Losbladig basisboek
Op de eerste vergaderingen van de COP kwam een lawine aan ideeën los. Een voorstel om een losbladig basisboek tijdschriftjournalistiek samen te stellen, waarin steeds andere gastauteurs de finesses van het vak uit de doeken zouden doen, overheerste lange tijd de discussies.
Van pdf had niemand nog gehoord, online stond nog in de kinderschoenen. Er werden ook creatieve geesten uitgenodigd om mogelijke projecten te pitchen. Dat leidde tot geanimeerde brainstormsessies, maar nooit tot een concreet plan waaraan het geld waarover de commissie beschikte zinvol besteed kon worden.
Expeditie Bladenmaken
Tenslotte kreeg een voorstel om meerdaagse cursussen te organiseren algemene instemming. Het begon met Expeditie Bladenmaken; vijf dagen lang workshops, gesprekken met toppers uit het vak en dan ’s avonds, in het hotel waar de cursisten werden ondergebracht, samenwerken aan een concept voor een tijdschrift. En dat allemaal gratis! Zowel freelancers als redacteuren in vaste dienst konden zich opgeven, waarbij wel naar motivatie en ervaring gevraagd werd. Het bestuur van de COP maakte in goed overleg de uiteindelijke selectie. Vanaf het allereerste begin was de Expeditie een groot succes, vooral ook omdat uitgevers en journalisten goed samenwerkten.
Cohesie in de sector
Na de Expeditie volgden tal van andere cursussen, zoals Kijk op Beeld, de Masterclass Chefs en de Masterclass Freelancers. Door de cursisten bij elkaar in een hotel te huisvesten, bouwden de deelnemers een band konden op, wat leidde tot een versteviging van de cohesie in de sector.
De financiering van de COP is opgehouden. In de tussenliggende jaren is er veel veranderd. De werkgevers van het NUV en de NVJ (en de Auteursbond) hebben zich ontwikkeld tot meer servicegerichte organisaties, die zelf cursuspakketten aanbieden.
De voortrekkersrol is uitgespeeld
Achteraf kan worden vastgesteld dat de Expeditie, de masterclasses en de andere cursussen voorlopers zijn geweest die voorzagen in iets wat in de sector nog niet bestond, afgezien van de bladendagen bij Sanoma. Die voortrekkersrol is uitgespeeld. Op 28 en 29 november 2019 vond de laatste editie plaats van Digitale Denkweg, bedoeld om redacteuren wegwijs te maken in het digitale tijdperk. Daarna viel het doek.
Kees Schaepman
In 2002 was Kees Schaepman één van de oprichters van de COP. Tussen 2005 en 2008 was hij voorzitter.