informeert schrijvers, vertalers & journalisten

Van eind 1992 dateert de Europese richtlijn die de aanzet vormde tot de invoering eind 1995 van een nieuw auteursrechtelijk gefundeerd leenrecht in Nederland. Pas aan het eind van het jaar 1997 bracht het nieuwe wettelijk regime nieuwe financiële feiten voor de Nederlandse schrijvers en vertalers.

De vooruitzichten voor de reguliere leenrechtrepartitie van eind 2003 die thans plaats vindt, zijn goed. Niet alleen zal deze verdeling berusten op een steekproef van uitzonderlijke omvang (zo’n 80% van alle uitleningen), ook de hoogte van het netto te verdelen bedrag kan alleen maar positief beoordeeld worden: zeker meer dan 6 miljoen euro tegenover iets minder dan 5,75 miljoen in de leenrechtrepartitie van eind 2002. Ik gebruik de woorden ‘zeker meer dan’, omdat het te verdelen bedrag stijgt naar gelang het LIRA-bureau erin slaagt alsnog uitleningen waarvan de rechthebbenden onbekend zijn, te verbinden (te ‘matchen’) met bekende rechthebbenden. Door dat ‘matchen’ wordt de hoeveelheid onverdeelbaar geld, zo’n 6% van het geheel, langzaam maar zeker minder.

Van overheidswege wordt toezicht uitgeoefend op auteursrechtorganisaties die via een overheidsvergunning of een ministeriële aanwijzing hun werkzaamheden verrichten. Die werkzaamheden bestaan uit het incasseren en verdelen van auteursrechtelijke en nabuurrechtelijke gelden. Dit overheidstoezicht is in de loop van dit jaar (2003) belangrijk herzien, vooral geüniformeerd en gestroomlijnd.

Nederland is druk doende met een uitgebreide herziening van de bestaande auteursrechtelijke en nabuurrechtelijke wetgeving. Onder invloed van de Europese ‘Richtlijn betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij’, ook wel kortheidshalve Richtlijn Informatiemaatschappij genoemd, worden op tal van punten wijzigingen aangebracht in de Auteurswet en in de Wet op de naburige rechten. Doel van de Europese overheid die de richtlijn uitvaardigde, is daarbij vooral het wegnemen van belemmeringen voor de uitwisseling van goederen en diensten in de Europese Unie. Bevordering van een vrije interne markt is het motto.

LIRA is een van de organisaties die kabelgelden verdelen met betrekking tot een bepaalde groep auteursrechtelijk beschermde werken onder een specifieke groep van makers. In het jaar 2002 ging het daarbij om een door LIRA verdeeld bedrag van ca. 5,5 miljoen euro. Geen te verwaarlozen hoeveelheid. De vragen die ik hier zou willen proberen te beantwoorden, luiden: waar komt dat kabelgeld vandaan? Waar gaat het naartoe? En wat gebeurt er tussen het een en het ander?

Ook ondertitelaars hebben in bepaalde gevallen recht op een vergoeding voor het hergebruik van hun werk. Zij dienen zich hiertoe aan te sluiten bij de Stichting LIRA (circa 150 van hen hebben dit inmiddels gedaan).

Op 24 september vond in Toomler, het keldercafé onder het Hilton Hotel in Amsterdam, in aanwezigheid van tientallen misdaadauteurs de bekendmaking plaats van de vijf genomineerden voor de Gouden Strop 2003. De Gouden Strop is - sinds 1986 - de jaarlijkse prijs die het Genootschap Nederlandstalige Misdaadauteurs (GNM) voor het beste oorspronkelijk Nederlandstalige spannende boek toekent.

Op 24 september j.l. zijn in de Balie in Amsterdam de tweejaarlijkse Jan Hanlo Essayprijzen Groot (voor een gepubliceerde essaybundel) en Klein (voor een ongepubliceerd, anoniem ingezonden essay) voor de tweede maal uitgereikt.

De Stichting LIRA beheert als auteursrechtorganisatie op collectieve wijze auteursrechten en auteursrechtelijke aanspraken van schrijvers en vertalers die door hen individueel niet, of slechts met de grootst denkbare moeite, te gelde kunnen worden gemaakt.