SchrijversVeilig beschermt schrijvers tegen intimidatie en bedreiging
Het platform SchrijversVeilig is gelanceerd. Schrijvers die zich bedreigd of geïntimideerd voelen, kunnen hier incidenten melden, advies inwinnen en ondersteuning krijgen na een incident. Miro Lucassen, voorzitter van de Auteursbond, vertelt over dit nieuwe platform.
SchrijversVeilig is een initiatief van de Auteursbond, de Groep Algemene Uitgevers en het ministerie van OCW. Ze maken gebruik van de expertise en middelen van het in 2019 opgerichte PersVeilig voor journalisten.
Wat was de aanleiding voor SchrijversVeilig?
‘Er is lang aan dit platform gewerkt, al onder mijn voorganger. Ik denk dat de bedreigingen die schrijfster Lale Gül ontving na het schrijven van haar debuutroman Ik ga leven de concrete aanleiding vormden. Zo kan het niet langer, was de conclusie. Helaas is het een trend dat steeds meer schrijvers te maken hebben met bedreigingen, vooral online.’
Waarom is er een apart meldpunt voor schrijvers nodig, wat is het onderscheid met journalisten?
‘Journalisten hebben hun eigen beroepsgroep, zij zitten in de hitte van de actualiteit waar helaas al langer het aantal bedreigingen toeneemt. Pas later ontdekten we dat de wat rustigere schrijversgroep wel degelijk ook met dit probleem te maken heeft. Bedreigingen en kritiek op schrijvers zijn van alle tijden, maar sociale media versterken dit probleem. Daar worden ook heel makkelijk privégegevens van schrijvers gedeeld. Daardoor zijn de consequenties zwaarder. Genoeg aanleiding dus om dit initiatief te starten.’
Waarom is het opgericht, wat is jullie doel?
‘Om de veiligheid van auteurs en uitgeverijen te vergroten en te verdedigen. In Nederland hebben we vrijheid van meningsuiting, je mag zeggen wat je wilt. Dan is het niet de bedoeling dat mensen monddood worden gemaakt door agressieve bedreigingen en intimidatie. En als dat toch gebeurt, is er het meldpunt om de auteurs bij te staan.’
Wat doen jullie als er een melding binnenkomt?
‘Wij kunnen de auteurs adviseren, bijvoorbeeld over het doen van aangifte mocht dat van toepassing zijn. We ondersteunen ze op alle mogelijke manieren. Ook proberen wij een preventieve werking te hebben, je kan een toolkit bestellen. Daarin zit een hulpmiddel om je webcam af te dekken en een checklist ‘digitale veiligheid’ met praktische tips*. Daarmee kunnen schrijvers hun digitale weerbaarheid vergroten.’
Wat voor tips geven jullie bijvoorbeeld?
‘Een van de belangrijkste tips als je geïntimideerd wordt: bewaar bij bedreiging of intimidatie alle berichten en maak screenshots. Deze kan je nodig hebben als je aangifte gaat doen. Blokkeer daarnaast mensen die je lastigvallen en wees voorzichtig met het beschikbaar maken van je adresgegevens.’
Wat doen jullie nog meer ter preventie?
‘We geven veiligheidstrainingen, daar komen ook de tips langs over digitale veiligheid. We passen de training van PersVeilig aan op schrijvers. Bij deze doelgroep kan bijvoorbeeld opeens oud werk controversieel worden. Dat zagen we bij kinderboekenschrijver Pim Lammers. Hij werd plotseling aangevallen over passages uit een oud kort verhaal voor volwassenen van hem, over de relatie tussen een tiener en zijn trainer. Auteurs schrijven vaak over onderwerpen die een maatschappelijke discussies oproepen. Helaas kan dat ook leiden tot intimidatie en bedreiging.’
Als je online kritiek krijgt, moet je daar dan op ingaan?
‘Je kan inhoudelijk op de discussie ingaan en bijvoorbeeld zeggen: Je windt je op over iets dat uit de context is gehaald. Lees het hele boek, dan begrijp je wat ik heb bedoeld. Dan verdedig je jezelf. Het is goed om dat één keer te proberen. Maar als het niet aankomt, en dat risico is groot, stook je het vuurtje alleen maar op.’
Wat kun je doen met fysieke bedreigingen?
‘Naast online bedreigingen, zijn die er helaas ook. Schrijvers die op straat worden aangesproken of worden gevolgd en bedreigd. Op onze website staat een interview met Abdelkader Benali die dat heeft meegemaakt. Ook Lale Gül overkwam dat. Bedreigingen kunnen uit allerlei hoeken komen. Schrijvers die dit overkomt, worden er volledig door verrast. Onze boodschap is: Ga niet zelf het wiel uitvinden, kom naar het platform, doe een melding en laat je helpen. Wij kennen de weg in het woud van regelingen en mogelijkheden.’
‘Wij kennen de weg in het woud van regelingen en mogelijkheden.’
Wat zijn jullie toekomstplannen?
‘We hebben net een onderzoek gedaan waarin we schrijvers vragen in hoeverre ze te maken hebben met bedreigingen, die resultaten zijn nog niet bekend. We hopen duidelijk te krijgen in hoeverre dit speelt. Met dank aan het ministerie voor OCW, de uitgevers en Lira Fonds hebben we financiering voor een jaar. Na dat jaar zullen we evalueren of wij in een behoefte voorzien en dan zullen we het over structurele financiering moeten hebben.’
* Tips uit de checklist digitale veiligheid
• Check regelmatig wat er over jou te vinden is online: google jezelf (vergeet ook zoekmachines als Bing en Yahoo niet) en check jezelf op sociale media.
• Verwijder persoonlijke gegevens.
• Denk altijd twee keer na voordat je een post plaatst.
• Houd je mentale gezondheid in de gaten. Lees zo min mogelijk reacties onder een post die je hebt geplaatst. Maak sociale media niet belangrijker dan ze zijn en besteed er niet te veel tijd aan.
Dorine van der Wind