Lezing als een muziekstuk

Op een zonnige zaterdagmiddag in Weerselo, Twente, geeft dichteres, columnist en theatermaker Ellen Deckwitz een bijzondere muzikale lezing in de eeuwenoude Stiftkerk. Deze lezing maakt deel uit van de 20e editie van het Stiftfestival.

Ellen Deckwitz houdt een lezing over de rol van het gebed / Beeld: Serban Mestecaneanu

Op het Stiftfestival brengen topmusici kamermuziek van wereldklasse op kleinschalige, unieke locaties en zetten zo de schoonheid van Twente in de schijnwerpers. Het thema van dit jaar, ‘Dreams and Prayers’, komt duidelijk terug in Deckwitz’ voordracht. Voorafgaand aan de lezing speelt het Britten Jeugdorkest buiten voor de kerk, waarbij oprichter Loes Visser het programma aan elkaar praat. Het repertoire is divers: een jonge violiste, een solist op dwarsfluit en een bewerking van de opera Carmen, waarin slagwerk het strijkorkest versterkt. En dat alles op de idyllische locatie van het Stift, het perfecte decor.

Verhaal achter muziek
Het Stiftfestival streeft ernaar het verhaal achter de muziek tot leven te brengen. Musici geven toelichtingen tijdens de optredens, en sinds drie jaar worden schrijvers uitgenodigd om met een filosofische blik op het thema te reflecteren. Dit jaar werd Ellen Deckwitz gevraagd, zij is opgegroeid in Borne en heeft affiniteit met het thema Dreams and Prayers. Haar lezing werd omlijst door pianiste Anna Fedorova, die zowel het begin als het einde van de presentatie muzikaal begeleidde.

Het Stiftfestival streeft ernaar het verhaal achter de muziek tot leven te brengen

Deckwitz’ lezing is opgezet als een muziekstuk: ‘Haal eruit wat je raakt, zoals je bloemen plukt in een tuin,’ vertelt ze. Voor haar essay heeft ze onderzoek gedaan naar de rol en verschillende vormen van gebed, en ze geeft er een persoonlijke dimensie aan. Hoewel ze thuis niet religieus is opgevoed, ging ze naar een christelijke school. Ze vond als kind rust en structuur in bidden, totdat ze op haar zestiende de kerk de rug toekeerde. De leegte die ze daarna ervoer, vulde ze met kunst en cultuur, maar in haar betoog benadrukt ze dat religie niet zomaar door kunst kan worden vervangen. Uiteindelijk begon ze weer te bidden, wat haar leerde alleen te durven zijn en naar zichzelf te luisteren. Deze persoonlijke invalshoek maakte haar lezing krachtig en zette aan tot introspectie, terwijl haar essay ook luchtige momenten kende door haar humorvolle details.

Voorbereiding
Voorafgaand aan haar lezing sprak Deckwitz met een breed scala aan mensen: van antropologen en kunstenaars tot mensen die hun geloof verloren hebben en anderen die niet naar de kerk gaan maar wel bidden. ‘Het was fijn dat ik de tijd en ruimte had om deze gesprekken te voeren,’ vertelt Deckwitz. ‘Ik ben ook opnieuw in het werk van Gerard Reve gedoken voor inspiratie. Daarnaast heb ik nagedacht over wat praten met God mij brengt; het is vooral bevrijdend om zonder zelfcensuur met iemand te kunnen praten, dan moet je echt met de billen bloot.’

De lezing had voor haar nog een extra persoonlijke lading, aangezien ze terugkeerde naar haar geboorteregio Twente. Haar ouders, die nog steeds in de regio wonen, waren ook aanwezig. ‘Twente ligt geïsoleerd, het is een gesloten gemeenschap. Maar als het om geloof gaat, is Twente voor mij een bewijs van de schepping: het is hier zo ongelooflijk mooi.’

Voor haar essay heeft Ellen Deckwitz onderzoek gedaan naar de rol en verschillende vormen van gebed, en ze geeft er een persoonlijke dimensie aan

Ontwikkeling van het festival
Zakelijk leider Ilonka van den Bercken kijkt positief terug op deze jubileumeditie van het Stiftfestival. ‘Wat twintig jaar geleden begon als een klein, particulier initiatief, gedreven door de wens om kamermuziek dichter bij het publiek te brengen, is uitgegroeid tot een negendaags festival dat het hart van Twente verovert.’ De unieke locaties, zoals het historische Landgoed Singraven en het Muziekcentrum, waar onder andere werken van de Argentijnse festivalcomponist Osvaldo Golijov werden uitgevoerd, geven het festival een bijzondere sfeer. 

Dit jaar trok het festival ruim 6.000 bezoekers, bijna 1.000 meer dan vorig jaar. ‘De helft van onze bezoekers komt uit de regio, de andere helft van buiten. We hebben grote namen waar mensen van heinde en verre op afkomen. Ons doel is nu om meer mensen uit Twente te bereiken, door het festival toegankelijker te maken voor een breed publiek,’ besluit Van den Bercken tevreden.

Dorine van der Wind