editie 46 / september 2015

Lira's jaarvergadering op 6 juni 2015

Een stralende zomerdag, deze zaterdag 6 juni – en veel zijn het er nog niet geweest. Dat belooft niet veel goeds voor de opkomst bij de jaarlijkse Lira-vergadering. Maar de belangstelling en trouw van Lira’s aangeslotenen moet nooit worden onderschat, blijkt maar weer. Weliswaar zijn ze niet alle twaalfduizend opgekomen, maar de grote zaal van De Balie in Amsterdam stroomt aardig vol. Dat de bijeenkomst wordt voorafgegaan door de ledenvergaderingen van de VSenV en haar afdelingen helpt natuurlijk. En dat er na afloop bij de borrel en het diner volop gelegenheid is om collega's te ontmoeten ook. Zo vaak spreken schrijvers en vertalers elkaar niet. Voor hen geen koffieautomaat waar dagelijks nieuwtjes, prietpraat of serieuze zaken uitgewisseld kunnen worden.

Lira's jaarvergadering op 6 juni 2015

Klein verlies

In de jaarlijkse vergadering van aangeslotenen presenteert het bestuur, geflankeerd door Lira's accountmanager Hanneke Verschuur en de directeur van Cedar, Hein van Leeuwen, het beleid, de activiteiten en de ontwikkelingen van het afgelopen kalenderjaar. In het jaarverslag is daarover al schriftelijk gerapporteerd, op de vergadering wordt een en ander live nogmaals uiteengezet en is gelegenheid voor vragen en commentaar. Dit is immers het moment dat het bestuur formeel de goedkeuring van de aangeslotenen vraagt voor het gevoerde beleid.

Voorzitter Kees Holierhoek zet Lira's positie uiteen en schetst de brede ontwikkelingen van 2014. Op een aantal fronten heeft Lira winst geboekt, zoals voor de rechter in de zaak tegen Erfgoed Leiden en in de kabelprocedure, elders zijn gevechten nog volop aan de gang. Vechten met advocaten aan je zijde is kostbaar, en Lira had rekening gehouden met een flink verlies in 2014. Dat verlies, meldt ook penningmeester Willem Asman, is echter beperkt gebleven tot zo’n 59 duizend euro, onder andere dankzij de ontvangst van Thuiskopiegelden. De Hoge Raad veroordeelde de bevriezing van het Thuiskopiestelsel door de Nederlandse staat, waarop een schikking werd getroffen voor een schadevergoeding. Een deel van die schikking kon voor het eind van het jaar verwelkomd worden. Daarnaast zijn Lira’s bedrijfslasten in 2014 nog verder teruggebracht.

 

Journalistieke belangen

Tijs van den Boomen en Kees Schaepman laten hun licht schijnen op de Liradossiers met een journalistieke component: knipseldiensten, digitaliseringsprojecten van erfgoedinstellingen en de nieuwe journalistieke platforms op internet, zoals Blendle. Allemaal gebieden waar het individueel uitbaten van auteursrechten moeilijk, zo niet onmogelijk is en waar Lira de aangewezen partner is om mee tot overeenstemming te komen. Veel van Lira’s tegenspelers zijn daarvan doordrongen. Met verschillende partners zijn overeenkomsten gesloten waarmee op passende terreinen de collectieve inning van rechten geregeld wordt. Met sommige partijen echter moet heftig gestreden worden. De moeilijke positie van freelance-journalisten in de veranderende krantenwereld maakt die strijd des te noodzakelijker. De nieuwe algemene voorwaarden die De Persgroep haar freelancers oplegt, zijn daarvan een kwalijk teken.

 

PAM

Robert Alberdingk Thijm verhaalt van de aanhoudende schermutselingen tussen audiovisuele makers, verenigd in PAM, en producenten en kabelaars, opererend als Rodap. De overwinning voor de rechter betekende nog niet het einde van de problemen. Aan de onderhandelingstafel waren de geschillen nog niet overbrugd. Rond de jaarwisseling echter leken conflictpunten te zijn opgelost en begin 2015 kon een convenant worden getekend. In de uitwerking van afspraken blijken inmiddels toch duivelse details naar voren te komen die alsnog om oplossing vragen.

 

Leenrecht

Lira is bezorgd om het teruglopen van de leenrechtvergoedingen. Tsead Bruinja licht de ontwikkeling toe. Naast sluiting van veel bibliotheken en vermindering van het aantal uitleningen, is een zorgelijke tendens dat collecties in schoolbibliotheken worden ondergebracht die geen leenrecht betalen. Met name de jeugdboekenschrijvers voelen de effecten. Stichting Leenrecht laat hier onderzoek naar doen. Enige verlichting kan misschien komen uit de betaling van Vlaamse leenrechtgelden, die ten langen leste vóór eind 2015 lijken te kunnen worden geïncasseerd.

 

Reprorecht

Ook op het gebied van Reprorecht, in het bijzonder betreffende betalingen afgedragen door het bedrijfsleven voor het kopiëren van het werk van auteurs, is Lira bezig de positie van schrijvers te versterken. Historisch gegroeid was de praktijk dat uitgevers de Reprorechtgelden voor hun auteurs incasseerden en doorbetaalden, maar Lira meent dat zij vandaag de dag de juiste partij is om het geld onder schrijvers te verdelen. Door een commissie van wijze mannen wordt gezocht naar een oplossing.

 

Samengaan Nieuwswaarde/Lira

Kees Schaepman kondigt aan dat het opgaan van Stichting Nieuwswaarde in Lira, vanaf 2009, zijn voleinding nadert. Nieuwswaarde hield geen socugelden in, maar wel een hoger bedrag dan Lira aan administratiekosten. In 2015 zullen de inhoudingen voor de journalisten gelijk worden getrokken.

 

Internationaal

Ten slotte passeren de internationale activiteiten van Lira de revue. Naast de wederkerigheidscontracten met zusterorganisaties in andere landen, is Lira actief in verschillende internationale organisaties. Exploitanten van het werk van schrijvers zijn vaak mondiaal georganiseerd, dus moeten schrijversorganisaties ook internationaal de handen ineenslaan. Dat gebeurt onder meer binnen Writers and Directors Worldwide van CISAC en binnen de SAA voor de audiovisuele makers.

 

Leenrechtdiscussie

Op verzoek van een groep aangeslotenen is het onderwerp van de socu-inhouding op de agenda gezet. Margreet Maljers-Kroes zet namens deze groep uiteen welke bezwaren er leven tegen (de hoogte van) de inhouding en de manier waarop Lira vormgeeft aan de regeling. De groep heeft problemen met de in haar ogen gebrekkige informatie die Lira haar aangeslotenen geeft. Veel auteurs zijn niet op de hoogte van de inhouding. Daarnaast bestaan er twijfels over de wettelijke en formele basis. Mag Lira dit geld inhouden? Voorwaarde is immers de instemming van de aangeslotenen? Hier wringt volgens de groep bovendien dat in het aansluitingscontract van de auteur een akkoordverklaring wordt verlangd, terwijl Lira anderzijds laat weten dat de aangeslotenen in de jaarlijkse vergadering hun goedkeuring aan de socu-inhouding geven of onthouden. Bij dit alles komt, dat de socu-inhouding niet de enige inhouding op het leenrecht is. Stichting Leenrecht houdt immers 5% en Lira nog eens 10% administratiekosten in. Dat moet, in deze tijd van automatisering, toch minder kunnen? Mevrouw Maljers-Kroes beklemtoont dat het niet gaat om het principe van solidariteit, maar dat er wel erg véél solidariteit gevraagd met een inhouding van in totaal 25%. De groep ziet als oplossing het instellen van een individuele opt-out regeling.

Voorzitter Kees Holierhoek stelt dat het Lirabestuur zeer hecht aan de socu-inhouding en de daarmee gefinancierde collectieve voorzieningen. Bijgestaan door voormalig penningmeester Rien Verhoef schetst hij de historische achtergrond van het huidige leenrechtstelsel. Vóór Stichting Leenrecht bestond, regelde het Ministerie van OC en W de leenvergoedingen. Met de inrichting van het stelsel zoals het nu is, werden van overheidswege twee zaken verlangd: dat de uitvoeringskosten voor incasso en repartitie door Stichting Leenrecht en Stichting Lira gedragen werden én dat er iets gedaan werd aan fondsvorming om de belangen van schrijvers, voor wie bijzonder weinig geregeld was als het ging om oudedagsvoorziening, rechtshulp of financiële ondersteuning bij nood, te dienen. Het eerste moest gefinancierd worden uit de in te houden administratiekosten, het tweede uit de socu-inhouding. Wat het leenrecht betreft werd er, mede vanwege deze eisen, een verdeling overeengekomen van 70% voor de auteurs en 30% voor de uitgevers.

Robert Alberdingk Thijm merkt op dat de socu-inhouding niet alleen over het leenrecht plaatsvindt. Ook scenaristen dragen een tiende af van hun kabelvergoedingen, waarmee de voorzieningen in stand worden gehouden die voor alle schrijvers van belang zijn. Maria Vlaar, voorzitter van de VSenV, noemt de beroepsvereniging als een van die voorzieningen. Voortgekomen uit de VvL is Lira nu subsidiënt van de beroepsvereniging. Abe Hartog is blij met de socu-inhouding en wat ermee gedaan wordt, maar pleit ervoor dat Lira zich sterk maakt om het leenrechttarief te verhogen.

Na wat juridische discussie tussen enkele schrijvers en een uitgever (!) in de zaal en vertegenwoordigers van Lira wordt ter stemming voorgelegd of het huidige stelsel van socu-inhouding gehandhaafd moet worden. Er zijn 5 tegenstemmers op de meer dan 100 aanwezige aangeslotenen, waarmee de socu-inhouding gered is. Op verzoek wordt daarna eveneens gestemd over de hoogte van de inhouding. Daarbij worden 7 stemmen geteld die de inhouding omlaag zouden willen brengen. Ook de 10% blijft dus gehandhaafd. Saskia Goldschmidt moet van het hart dat zij trots is te behoren tot een beroepsgroep die anno 2015 de collectiviteit nog hoog in het vaandel heeft.

Met 7 stemmen tegen gaat de vergadering met meer dan 100 vóór akkoord met het gevoerde en te voeren beleid van het Lirabestuur.

 

Afscheid

Voor de vergadering wordt gesloten rest nog het agendapunt samenstelling van het bestuur. Met spijt wordt afscheid genomen van Tijs van den Boomen, die namens de VSenV/FLA vele jaren lang bestuurslid was. In zijn plaats wordt voorgedragen Manon Smits, vertaalster. Daarbij zal bovendien Kees Schaepman, tot dusver bestuurslid namens de NVJ, in het bestuur óók de FLA gaan vertegenwoordigen, wat als een historisch moment van eenstemmigheid van beide verenigingen gezien mag worden. Als nieuw bestuurslid namens de Vereniging van Educatieve Auteurs wordt Atte Roskam voorgedragen. Kees Holierhoek, Kees Schaepman en Sophie Kassies worden voor herbenoeming voorgedragen. Tegen geen van de voordrachten bestaat bezwaar, waarmee het bestuur in zijn nieuwe samenstelling een feit is.

 

Nuttig Onderwerp

Gewoonlijk wordt de Lira jaarvergadering gevolgd door een informatieve bijeenkomst over een Nuttig Onderwerp, maar dit jaar is gekozen voor een vrolijke vlootschouw van door het Lirafonds, dus uit socu-inhoudingen gefinancierde zaken. Miek Smilde, bestuurslid van de Stichting Rechtshulp Auteurs, zet uiteen wat de stichting voor schrijvers doet, Frank Tazelaar van Literair Productiehuis De Wintertuin uit Nijmegen schetst een portret van De Wintertuin en het jaarlijkse Wintertuin Festival en Peer Wittenbols vertelt hoe zijn nieuwe toneelstuk Hartkuiltje tot stand kwam. Presentator Tsead Bruinja sluit het Liragedeelte af en maakt het podium vrij voor Peter Smit, Nico Arzbach en Roland Brunt. Het trio brengt een drietal liedjes ten gehore, waaronder Alleen met je talent, geschreven ter gelegenheid van het 110-jarig bestaan van de VvL.

Gesterkt en gesticht door de muziek en de sappige anekdotes van Peter Smit zwermen de aanwezigen tenslotte de borrel tegemoet.

SK