Afscheid van Rien Verhoef

De aangeslotenenvergadering van Stichting Lira op 1 juni 2013 was de laatste vergadering waarop Lira's penningmeester Rien Verhoef deel uitmaakte van het bestuur. Hij zat er 17 jaar in en was daarbij 13 jaar penningmeester.

Bij zijn afscheid op 1 juni 2013 in de jaarvergadering van aangeslotenen in de Industrieele Groote Club te Amsterdam wijdde hij gedenkwaardig woorden aan Lira’s toekomst.

 

Financieel beleid – vooruitzichten

Kees Holierhoek heeft het al beschreven in zijn jaarverslag van het bestuur: nog maar zelden hebben de rechten, en daarmee de gelden die Lira’s werkterrein vormen, zo onder vuur gelegen als de laatste jaren. Ik wil daar hier kort over zijn: omroepen, bibliotheken, digitale erfgoedinstellingen, ze kunnen niet zonder het werk van makers en een overheid die grote bedragen in dergelijke instellingen steekt, schiet ernstig te kort door daar niet even bij te bedingen dat die makers, de leveranciers van hun content, om dat gruwelwoord maar te gebruiken, ruimhartig worden gehonoreerd in plaats van onteigend, uitgesloten, kapotgeprocedeerd. Ik zei het dit jaar al eens elders: ‘Het gedogen van grootscheepse piraterij mag een cadeautje aan een betaalvijandige consument zijn, het leidt wel tot culturele verarming en kaalslag. Bovendien zou een overheid die mensen als ik maant om niet hun hand maar hun broek op te houden, ons niet tegelijkertijd onze bescheiden bretels af moeten nemen.’

Want als de gelden die Lira onder u verdeelt opdrogen, kunnen wij onze verdeelorganisatie nog zo slank maken, maar op zeker moment dreigt ondervoeding en valt er op de uitvoering niet verder te bezuinigen.

Tegelijkertijd meet diezelfde overheid die geen hand uitsteekt terwijl wij leegbloeden, zich bevoegdheden aan die ons op extra kosten jagen. Het toezicht wordt almaar dwingender, de regelgeving almaar veeleisender en daarmee duurder in de uitvoering, en nu dreigen ons zelfs maximale percentages te worden voorgeschreven waartegen wij onze bedrijfsvoering mogen uitoefenen. Hiermee gaat de overheid mijns inziens over de rand van haar grondwettelijke bevoegdheid: Lira verschilt als stichting met u als aangeslotenen niet wezenlijk van een vereniging, en de vrijheid van vereniging is nog altijd een van onze grondrechten.

Krijn ter Braak, directeur van het voormalige Fonds beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst, zei eens op een symposium over de waarde van de cultuur: ‘Sinds de overheid zich terugtrekt en minder aan de kunsten geeft, worden haar eisen pregnanter.’ Die tendens lijkt zich nu uit te breiden tot terreinen waarop de overheid niet eens rechtstreeks geld verstrekt, maar wel bescherming zou moeten bieden aan mensen die niets anders proberen dan hun auteursrechtelijke eigendomsrecht te exploiteren: ‘Naarmate het toezicht van de overheid op het collectief beheer pregnanter wordt, laat ze zich minder gelegen liggen aan de bescherming van het auteursrecht,’ zou ik op Krijn ter Braak willen variëren.

Ik wil u dan ook met klem oproepen te blijven strijden voor behoud van het auteursrechtelijke mijn en dijn en u vooral niet te laten foppen door modekreten als ‘de broodnodige modernisering van het auteursrecht’, die alleen maar eufemismen voor onteigening zijn.

Nodig is een moderne houding tegenover collectieve heffingen, op nieuwe dragers, op gebruik uit de cloud, op internetaansluitingen, op het gebruik van digitale archieven en wat u allemaal nog meer kunt verzinnen.

Zodat de opbrengsten daaruit kunnen worden toegevoegd aan bestaande en verwante geldstromen en binnen redelijke grenzen van billijkheid onder rechthebbenden kunnen worden verdeeld. En dan graag zonder het obligate gezeur dat niet iedereen evenveel gebruik maakt van auteursrechtelijk beschermd materiaal en dat generieke heffingen daarom een onrechtvaardig instrument zouden zijn. Wie een kabelaansluiting heeft, betaalt ook hetzelfde of hij er nu veel of weinig gebruik van maakt, het inmiddels gefiscaliseerde luister- en kijkgeld van voorheen is ook onafhankelijk van de tijd die we daadwerkelijk tv kijken of radio luisteren.

De overheid moet de instellingen die ze direct of indirect bekostigt gewoon manieren leren, en u als burger moet niet ophouden uw overheid daartoe te bewegen.

Tot slot: 17 jaar geleden benoemde u mij tot onafhankelijk lid van het Lira-bestuur, waarvan ik 4 jaar later penningmeester werd. Ik wil u danken voor het vertrouwen waarin u mij al die jaren mijn rol in onafhankelijkheid hebt laten vervullen. Ik gruw van de gedachte dat instanties mij onder het mom van ‘good governance’ – ook zo’n holle modekreet – hadden kunnen gebieden hoe te handelen, ook als ik dat niet in uw belang zou hebben geacht.

Ik vertrek met gevoelens van weemoed, zeker, maar dat toekomstperspectief van bête bedilzucht ga ik niet missen.

RV

Lira's jaarvergadering 2013

De jaarlijkse vergadering van stemgerechtigde aangeslotenen van Stichting Lira vond plaats op 1 juni 2013 in de Industrieele Groote Club in Amsterdam. Net als ieder jaar werd het door Lira gevoerde en te voeren beleid uitvoerig toegelicht door het bestuur en kregen de aanwezige aangeslotenen ruimte om vragen te stellen en een oordeel te vellen.

Veel aandacht was er voor de gesprekken die Lira al sinds vele jaren voert met erfgoedinstellingen over auteursrechtelijke regelingen voor massadigitaliseringsprojecten. Al in 2010 werd met de Koninklijke Bibliotheek (KB) een eerste collectieve overeenkomst gesloten voor een online krantenproject. Maar helaas wordt nog steeds veelvuldig inbreuk gepleegd door erfgoedinstellingen. Lira blijft proberen om in redelijkheid naar oplossingen te zoeken, maar als het nodig is zal langs juridische weg worden opgetreden.

Die juridische route is begin 2013 al ingezet op audiovisueel terrein. De kabelexploitanten zijn sinds 1 oktober 2012 gestopt met het betalen van de verschuldigde kabelgelden. Sindsdien worden werken nog steeds onder abonnees verspreid, maar nu zonder toestemming van rechthebbenden en zonder dat er een vergoeding tegenover staat. Lira is zich bewust van het belang van de kabelvergoedingen voor de audiovisuele schrijvers en is een rechtszaak begonnen tegen drie grote kabelmaatschappijen: UPC, Ziggo en Delta. Samen met PAM (Netwerk Scenarioschrijvers, Lira, Dutch Directors Guild, Vevam, ACT en Norma) maakt Lira zich sterk voor een auteursrechtvergoeding voor onder meer Video-On-Demand en Uitzending Gemist.

Financieel kan Lira met tevredenheid terugzien op het boekjaar 2012 dankzij gerichte inspanningen om de kosten te drukken. In 2013 wordt een tekort voorzien, mede omdat de juridische kosten in de komende periode hoger zullen uitvallen dan de afgelopen jaren het geval was. 

Het bestuur heeft een aantal brieven ontvangen van aangeslotenen over leenrechtvergoedingen voor het uitlenen van e-books en gaat tijdens de vergadering in op die vragen. Het online ter beschikking stellen van gedigitaliseerde boeken valt niet onder het leenrecht. Het leenrecht is een bijzondere uitzondering in de wet, waarbij het verbodsrecht is vervangen door een aanspraak op een billijke vergoeding. Het huidige leenrechtstelsel heeft betrekking op papieren boeken en niet op digitale ebooks. Of ook digitale ebooks onder het leenrecht zullen komen te vallen, hangt af van de wetgever, vooral ook van de Europese wetgever.

Nadat de aangeslotenen het gevoerde en te voeren beleid door de Stichtingen Lira en Lira Fonds unaniem hebben goedgekeurd, wordt de heer Tsead Bruinja herbenoemd als bestuurslid op voordracht van de VSenV. De heer Willem Asman, niet-bindend voorgedragen door de vergadering van stemgerechtigde aangeslotenen en daarmee onafhankelijk, wordt benoemd als penningmeester en volgt daarmee de heer Rien Verhoef op. De voorzitter bedankt de heer Verhoef voor zijn 17-jarig bestuurslidmaatschap en reikt de ere-speld van Lira aan hem uit.

Nadat het formele deel van de vergadering is gesloten, volgen er drie presentaties van schrijvers over de kunst van het geld verdienen. P.F. Thomése, Marcel van Driel en Eefje Rammeloo vertellen kort en op zeer aansprekende wijze over de financiële kanten van het schrijverschap. 

De volledige notulen en een verslag van de presentaties van de schrijvers zijn te vinden op Lira’s website. 

HV

Nominaties Lira Scenarioprijs 2013

Juryvoorzitter Job Cohen heeft op 12 augustus 2013 de nominaties van de Lira Scenarioprijs 2013 bekend gemaakt.

De Lira Scenarioprijs vertegenwoordigt een geldbedrag van € 15.000,- en is de grootste scenarioprijs in het Nederlands taalgebied. In 2013 wordt de Lira Scenarioprijs uitgereikt aan de scenarist(en) van het beste Nederlandse televisiedrama in de categorie historisch drama dat tussen 2009 en 2012 voor het eerst op de televisie werd uitgezonden.

De drie nominaties zijn:

Ger Beukenkamp en Hans Hylkema voor Den Uyl en de affaire Lockheed (2010, VARA)
Den Uyl en de affaire Lockheed is een driedelige televisieserie over de Lockheedaffaire. Die affaire ontstond in 1976 toen bleek dat prins Bernhard steekpenningen had aangenomen van de Amerikaanse vliegtuigfabrikant Lockheed.

Alma Popeyus en Hein Schütz voor Eileen (2011, VPRO)
Eileen is een tweedelige dramaserie die is geïnspireerd op het verhaal van de FARC-strijdster Tanja Nijmeijer. Nijmeijer is een studente uit Groningen die zich aansluit bij de guerrillabeweging FARC om te vechten voor de rechten van de arme en de verdrukte bevolking in Colombia.

Paula van der Oest en Maarten Lebens voor Moeder, ik wil bij de revue (2012, Omroep MAX)
Moeder, ik wil bij de revue is een achtdelige dramaserie rond liedjes van Wim Sonneveld. De serie vertelt het verhaal van een jonge kolenboer die in de jaren vijftig naar de stad verhuist, omdat hij droomt van een leven bij de revue.

De jury van de Lira Scenarioprijs 2013 bestaat naast voorzitter Job Cohen uit Marieke van der Pol (scenario- en fictieschrijver), Willem Capteyn (scenarioschrijver), Walter van der Kooi (televisierecensent) en Eddy Terstall (filmmaker). De bekendmaking van de prijswinnaar vindt plaats op donderdag 12 september 2013 in het West-Indisch Huis te Amsterdam.

Recente en komende rechtspraak

Recent is Lira een bodemprocedure begonnen tegen enkele kabelexploitanten die weigeren nog langer kabelvergoedingen te betalen. Gedagvaard zijn UPC, Ziggo en Delta. Scenarioschrijvers, verenigd in Lira, constateren dat er massaal inbreuken plaats vinden, nu de kabeldistributie van hun film- en tv-werken zonder toestemming van Lira en de bij Lira aangesloten rechthebbenden gebeurt.

— In voorbereiding bij de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) is een proefprocedure tegen de Stichting Leenrecht, de Stichting Lira en het Nederlands Uitgeversverbond (NUV) om op zo kort mogelijke termijn via zogenoemde prejudiciële vragen de toestemming op Europees niveau af te dwingen om als bibliotheken ebooks onder de werking van de leenrechtexceptie uit te mogen lenen.

De procedure zou zich gaan beperken tot het repertoire dat in de traditionele bibliotheek het meest wordt uitgeleend. Boeken dus, maar dan in digitale vorm.

De Stichting Leenrecht stelt zich passief maar tot medewerking bereid op. Het bestuur van deze eigenrechtorganisatie is bereid als partijen, dus auteurs, uitgevers en bibliotheken over de digitale uitleen overeenstemming zouden bereiken, de incasso en primaire repartitie op zich te nemen, zoals dat ook nu al vele jaren bij de uitleen van 'gewone geschriften' gebeurt. 

Uitgevers lijken problemen te hebben met een onbeperkte bevoegdheid van bibliotheken om tot uitleen van gedigitaliseerde geschriften over te gaan, bevreesd als zij zijn dat deze ontwikkeling de verkoopmarkt ernstig zal verstoren.

Onder auteurs zal een belangrijke rol in de pro- of contra-houding gespeeld worden door de aard van het uitleensysteem, de daaraan verbonden opbrengsten en de hevigheid waarmee de prijs van het traditionele boek en daaruit voortvloeiende royalty's door de nieuwe uitleenvormen zouden worden bedreigd.

 

— Recent vond er bij de Amsterdamse rechter een eerste zitting in de zaak Holierhoek/NRT plaats. Dat betreft uitzendingen van een aflevering uit een tv-serie van de voorzitter van Lira die in het kader van de zogenoemde themakanalen zevenvoudig is herhaald. Toestemming tot uitzending op een themakanaal is door de omroep gevraagd aan de eertijdse producent van de tv-serie. Deze producent heeft die toestemming gegeven, maar de rechtsgeldigheid van die toestemming wordt betwist, omdat bedoelde producent al geruime tijd tevoren failliet was verklaard en naar eiser stelt sinds zijn faillissement vanwege dat faillissement geen toestemming meer kon geven, omdat hij zijn zeggenschap daartoe had verloren. 

De zaak die – zoals wel vaker in principiële geschillen – met steun van de Stichting Rechtshulp Auteurs wordt gevoerd, wordt door Lira gezien als een poging om de NRT te dwingen vóór uitzending van filmwerken via een themakanaal passende individuele of collectieve tariefafspraken aangaande themakanalen te maken in plaats van het zeer eenzijdig vaststellen van een zeer lage vergoeding en dan ook nog via een onbevoegde producent. Tegelijk is tot nu toe in de Nederlandse wetgeving onvoldoende aandacht besteed aan wat er gebeurt met de bevoegdheden van een producent van een filmwerk indien deze failliet gaat en de opbrengst van zijn bezittingen en vorderingen onvoldoende blijkt te zijn voor het delgen van zijn schulden. En zeker wanneer zijn productie-BV failliet wordt verklaard en vervolgens ontbonden en daarmee ophoudt te bestaan. Gesteld wordt door eiser dat zo'n producent niet langer meer bevoegd is licenties voor gebruik te verlenen. Dan rijst natuurlijk wel de vraag aan wie die bevoegdheid vervolgens wél is toegevallen. Kennelijk is de wetgever op dit punt iets vergeten te regelen.

KH

Mededelingen van het Lira-bestuur

Wet toezicht op cbo's

Per 1 juli 2013 is een hele reeks cbo's ingevolge wat kortheidshalve de Wet toezicht cbo's wordt genoemd, voorwerp van onafhankelijk toezicht geworden. Ook Lira. Voor rechthebbenden zullen de veranderingen in de meeste gevallen gering zijn.

 

Financiering Stichting Brein

Het bestuur van Lira heeft vanaf de zijlijn in de afgelopen periode met grote belangstelling de wegens teruglopende thuiskopie-inkomsten noodzakelijk geworden reorganisatie en herfinanciering van de Stichting Brein gevolgd. Het regelen, niet het betalen van deze wat anders dan voorheen in elkaar gestoken herfinanciering, is een taak van de Stichting Federatie Auteursrechtbelangen. Binnen de Federatie heeft zich in overleg met vertegenwoordigers van bestuur en directie van Brein een financiële commissie gezet aan het ontwerpen van een nieuwe liefst duurzame financieringsstructuur. Aan de kosten van Brein zouden alle exploitatiegebieden (muziek, video en scripto) bij moeten dragen. Op die manier zou een vorm van collectieve handhaving tegenover vooral de internetbedreigingen van de grond moeten komen. Er valt immers weinig geld te verdienen aan bijvoorbeeld films die al voor de officiële premièredatum grootscheeps zijn 'gepirateerd'. En wat te denken van de vele duizenden Nederlandse ebooks die nu al op internet te vinden zijn of dankzij snel juridisch ingrijpen: te vinden zijn geweest.

 

Van alle betrokken groepen van rechthebbenden wordt een financiële bijdrage verwacht: van de sector muziek evenzeer als van de afdeling film/tv en evenzeer van de afdeling geschriften (ook wel scripto genoemd). Overleg met het College van Toezicht Auteursrechten heeft tot nog toe geen onoverkomelijke barrières voor de creatie van een kostenpost 'handhaving' opgeleverd.

 

Sinds Lira's jaarvergadering van 1 juni 2013 maken de volgende personen deel uit van het Lira-bestuur:

Kees Holierhoek, onafhankelijke zetel, voorzitter
Tijs van den Boomen, zetel van de FLA/VSenV, vice-voorzitter
Robert Alberdingk Thijm, zetel van het Netwerk Scenarioschrijvers/VSenV, secretaris
Willem Asman, onafhankelijke zetel, penningmeester
Mw. Sophie Kassies, zetel van de VSenV, lid
Tsead Bruinja, zetel van de VvL/VSenV, lid
Kees Schaepman, zetel van de NVJ, lid

KH

Agenda

Voor de laatste vier maanden van het jaar 2013 staan de volgende repartities op het programma (maar niet noodzakelijk precies in onderstaande volgorde):

Repartitie	Theaterteksten, 2013		ieder kwartaal
Narepartitie	NWS Journalistieke gelden, 2009, 2010 & 2011		gereed
Narepartitie	LiteROM, 2007-2011		laatste kwartaal
Narepartitie	Kabel TV, 2007-2011		13 september
Narepartitie	Kabel Radio, 2007-2011		13 september
Narepartitie	Thuiskopie Audio, 2007-2011		13 september
Narepartitie	Leenrecht Geschriften, 2008-2012		laatste kwartaal
Narepartitie	Thuiskopie Video, 2007 t/m 2011		13 september
Repartitie	Kabel Radio / Thuiskopie Audio, 2012		laatste kwartaal
Repartitie	Leenrecht Geschriften, 2013		laatste kwartaal
Repartitie en narepartitie	Leenrecht Luisterboeken, 2008 t/m 2012		laatste kwartaal
Repartitie	Kabel TV, 2012		laatste kwartaal
Repartitie	LiteROM, 2012		laatste kwartaal
Repartitie	Nieuwswaarde, 2012		laatste kwartaal
Repartitie en narepartiie	Auteursfonds, 2009 t/m 2011		laatste kwartaal
Repartitie	Thuiskopie Video, 2012		laatste kwartaal
Repartitie en narepartitie	Multimedia, 2007 t/m 2013		laatste kwartaal
Repartitie	Opvoeringsrecht, 2013		laatste kwartaal

Lira Scenarioprijs 2013

De Lira Scenarioprijs wordt op donderdag 12 september 2013 in het West-Indisch Huis te Amsterdam uitgereikt aan de schrijver(s) van het beste scenario in de categorie historisch televisiedrama dat tussen 2009 en 2012 voor het eerst werd uitgezonden.

De jury bestaat uit Job Cohen (juryvoorzitter), Marieke van der Pol (scenario- en fictieschrijver), Willem Capteyn (scenarioschrijver), Walter van der Kooi (televisierecensent) en Eddy Terstall (filmmaker). De jury is op 21 maart 2013 voor het eerst bijeen gekomen en heeft inmiddels een aantal potentiële winnaars genomineerd.

Half augustus zijn door de jury de namen van de drie genomineerden bekend gemaakt. De winnaar krijgt op donderdag 12 september 2013 de Lira Scenarioprijs uitgereikt in het West-Indisch Huis te Amsterdam. Hanneke Groenteman zal de Lira Lezing 2013 uitspreken.

SB

 

Lira Fonds-aanvragen voor culturele gelden in 2013

Het Lira Fonds kent voor de culturele aanvragen een adviescommissie die de culturele aanvragen bij het Fonds beoordeelt. Zij bestaat uit vier externe deskundigen en twee leden van het Lira Fonds-bestuur, Er wordt zes keer per jaar vergaderd, en wel in de regel op de eerste donderdag van elke even maand. Die regel zorgt ervoor dat er in het jaar 2013 nog vergaderd wordt op 3 oktober en 5 december.

Mocht een vergadering op de geplande dag geen doorgang kunnen vinden, dan wordt alsnog een aantal dagen later vergaderd.

Aanvragen dienen uiterlijk drie weken voor de betreffende vergadering ten kantore van Lira in Hoofddorp te zijn ontvangen, in achtvoud, met een ingevuld aanvraagformulier, een beschrijving van het project, een duidelijke begroting en cvs van betrokken auteurs. Het zij nog maar eens met nadruk gezegd: omdat het Lira Fonds veelal auteurshonoraria financieel ondersteunt, dienen deze op de begroting met naam en bedrag gespecificeerd voor te komen. Anders ontbreekt een subsidiabele post en pakt het besluit vrijwel zeker negatief uit. Nadere informatie over een en ander is te vinden op www.lira.nl/lirafonds en telefonisch te verkrijgen bij Bart Schomaker die het secretariaat over het Fonds voert: telefoon 023 799 78 07 of per e-mail: bart.schomaker@cedar.nl.

KH

– Repartitieschema eind 2013

Voor de laatste vier maanden van het jaar 2013 staan de volgende repartities op het programma (maar niet noodzakelijk precies in onderstaande volgorde):

Repartitie	Theaterteksten, 2013		ieder kwartaal
Narepartitie	NWS Journalistieke gelden, 2009, 2010 & 2011		gereed
Narepartitie	LiteROM, 2007-2011		laatste kwartaal
Narepartitie	Kabel TV, 2007-2011		13 september
Narepartitie	Kabel Radio, 2007-2011		13 september
Narepartitie	Thuiskopie Audio, 2007-2011		13 september
Narepartitie	Leenrecht Geschriften, 2008-2012		laatste kwartaal
Narepartitie	Thuiskopie Video, 2007 t/m 2011		13 september
Repartitie	Kabel Radio / Thuiskopie Audio, 2012		laatste kwartaal
Repartitie	Leenrecht Geschriften, 2013		laatste kwartaal
Repartitie en narepartitie	Leenrecht Luisterboeken, 2008 t/m 2012		laatste kwartaal
Repartitie	Kabel TV, 2012		laatste kwartaal
Repartitie	LiteROM, 2012		laatste kwartaal
Repartitie	Nieuwswaarde, 2012		laatste kwartaal
Repartitie en narepartiie	Auteursfonds, 2009 t/m 2011		laatste kwartaal
Repartitie	Thuiskopie Video, 2012		laatste kwartaal
Repartitie en narepartitie	Multimedia, 2007 t/m 2013		laatste kwartaal
Repartitie	Opvoeringsrecht, 2013		laatste kwartaal

– Lira Scenarioprijs 2013

De Lira Scenarioprijs wordt op donderdag 12 september 2013 in het West-Indisch Huis te Amsterdam uitgereikt aan de schrijver(s) van het beste scenario in de categorie historisch televisiedrama dat tussen 2009 en 2012 voor het eerst werd uitgezonden.

 

De jury bestaat uit Job Cohen (juryvoorzitter), Marieke van der Pol (scenario- en fictieschrijver), Willem Capteyn (scenarioschrijver), Walter van der Kooi (televisierecensent) en Eddy Terstall (filmmaker). De jury is op 21 maart 2013 voor het eerst bijeen gekomen en heeft inmiddels een aantal potentiële winnaars genomineerd.

Half augustus zijn door de jury de namen van de drie genomineerden bekend gemaakt. De winnaar krijgt op donderdag 12 september 2013 de Lira Scenarioprijs uitgereikt in het West-Indisch Huis te Amsterdam. Hanneke Groenteman zal de Lira Lezing 2013 uitspreken.

SB

– Lira Fonds-aanvragen voor culturele gelden in 2013

Het Lira Fonds kent voor de culturele aanvragen een adviescommissie die de culturele aanvragen bij het Fonds beoordeelt. Zij bestaat uit vier externe deskundigen en twee leden van het Lira Fonds-bestuur, Er wordt zes keer per jaar vergaderd, en wel in de regel op de eerste donderdag van elke even maand. Die regel zorgt ervoor dat er in het jaar 2013 nog vergaderd wordt op 3 oktober en 5 december.

Mocht een vergadering op de geplande dag geen doorgang kunnen vinden, dan wordt alsnog een aantal dagen later vergaderd.

Aanvragen dienen uiterlijk drie weken voor de betreffende vergadering ten kantore van Lira in Hoofddorp te zijn ontvangen, in achtvoud, met een ingevuld aanvraagformulier, een beschrijving van het project, een duidelijke begroting en cvs van betrokken auteurs. Het zij nog maar eens met nadruk gezegd: omdat het Lira Fonds veelal auteurshonoraria financieel ondersteunt, dienen deze op de begroting met naam en bedrag gespecificeerd voor te komen. Anders ontbreekt een subsidiabele post en pakt het besluit vrijwel zeker negatief uit. Nadere informatie over een en ander is te vinden op www.lira.nl/lirafonds en telefonisch te verkrijgen bij Bart Schomaker die het secretariaat over het Fonds voert: telefoon 023 799 78 07 of per e-mail: bart.schomaker@cedar.nl.

KH

Vooraankondiging Literaire Vertaaldagen 2013

Op vrijdag 13 (symposiumdag) en zaterdag 14 (workshopdag) december 2013 worden voor de vijftiende maal te Amsterdam de Literaire Vertaaldagen gehouden. Thema is dit jaar ‘De vertaler als rentmeester’. Een aantal vragen zal daarbij aan de orde komen: in hoeverre zien vertalers het als hun taak de rijkdom van de doeltaal te bewaren en te ‘begieten’ met invloeden uit de brontaal? Schrikken zij ervoor terug even creatief te zijn als de te vertalen auteur, met het oog op de redacteur, de lezer of de criticus? Gaan ze bij het vertalen van ouder werk de brontaal verbeteren, opsmukken of moderniseren uit vrees dat hun vertaling de lezer anders niet zal aanspreken? En hoe gaan ze om met straattaal, schuttingtaal en opzettelijke registerbreuken?

Sprekers

Drie individuele sprekers en een duo zullen zich, elk vanuit hun eigen perspectief, over het thema buigen: Annelies Jorna, vertaler van kinder- en jeugdliteratuur, Ina Rilke, vertaler Nederlands-Engels en momenteel bezig met de vertaling van Max Havelaar, Iannis Goerland en Daniël Rovers van wie eerder dit jaar de vertaling verscheen van The Pale King (De bleke koning) van David Foster Wallace en Frits van der Meij, uitgever van Uitgeverij Athenaeum-Polak &Van Gennep en voormalig vertaler, coördinator en uitgever van De Nieuwe Bijbelvertaling. ‘Uitsmijter’ is veel vertaald auteur Gerbrand Bakker. De symposiumdag wordt besloten met de uitreiking van de vertalersprijs van het Nederlands Letterenfonds.

Op zaterdag 14 december wordt naast de gebruikelijke workshops (Frans-Nederlands, Duits-Nederlands, Engels-Nederlands, Italiaans-Nederlands, Spaans-Nederlands en Nederlands-Frans, Nederlands-Duits en Nederlands-Engels) de ‘bijzondere’ workshops Catalaans-Nederlands en Nederlands-Catalaans gehouden.

 

Inschrijven

Programma en inschrijfformulieren worden medio september gepubliceerd op de websites van het Vertalershuis Amsterdam (www.vertalershuis.nl), het Nederlands Letterenfonds (www.letterenfonds.nl), het Vlaams Fonds voor de Letteren (www.vfl.be), de Vereniging van Letterkundigen (www.vsenv.nl) en het Expertisecentrum Literair Vertalen (www.literairvertalen.org).

De Literaire Vertaaldagen zijn in de eerste plaats bedoeld voor hen die werkzaam zijn als literair vertaler of die bezig zijn van het literair vertalen hun beroep te maken. De Literaire Vertaaldagen worden financieel mogelijk gemaakt door het Lira Fonds, het Nederlands Letterenfonds, het Vlaams Fonds voor de Letteren, de Vereniging van Letterkundigen en het Expertisecentrum Literair Vertalen. De praktische organisatie is in handen van het Vertalershuis Amsterdam.

 

Locaties: 

De Rode Hoed, Keizersgracht 102, Amsterdam (Symposiumdag 13 december)
Montessori Lyceum Amsterdam, Pieter de Hoochstraat 59 Amsterdam (Workshopdag 14 december)

TB

Berichten van het bureau

Update Google Books

Het Google-verhaal is nog niet afgelopen. De Amerikaanse beroepsvereniging van schrijvers, de Authors Guild is al geruime tijd bezig met het instellen van een collectieve rechtsvordering tegen Google door middel van een zogeheten class action suit. Hetzelfde geldt voor de American Society of Media Photographers, met betrekking tot de parallel lopende rechtszaak van visuele makers tegen Google.  

Google heeft beroep ingesteld tegen de class action. Google is van mening dat het niet toegestaan zou moeten zijn de rechtszaak te voeren namens alle auteurs wiens boeken zijn gescand, omdat de meeste auteurs het digitaliseren prima zouden vinden. Daarnaast vindt Google dat de zaak per boek moet worden besloten, omdat het eigendom van auteursrechten per boek kan verschillen. Ook stelt Google dat het digitaliseren van de boeken gezien moet worden als fair use.

Op 1 juli 2013 heeft de Amerikaanse rechtbank besloten de class action alsnog af te wijzen. De eerder genomen beslissing tot het instellen van de class action is beoordeeld als prematuur. Er moet volgens de rechter namelijk eerst een besluit genomen worden over of er al dan niet sprake is van fair use. De zaak is daarom nu terugverwezen naar de New York District Court. 

De Amerikaanse uitgevers (Association of American Publishers) hadden eveneens een rechtszaak lopen tegen Google in de afgelopen jaren. Die zaak is echter op 4 oktober 2012 geëindigd met een schikking. Afgesproken werd dat uitgevers zelf mogen bepalen of hun boeken in Google Books blijven staan. Als een uitgever dat niet wil, worden de kopieën door Google verwijderd. Als een uitgever ervoor kiest de werken niet te verwijderen, krijgen zij de optie om een digitale kopie van het boek te ontvangen voor eigen gebruik. Onduidelijk is of er een schadevergoeding betaald is. De schikking is door de partijen zelf gesloten zonder tussenkomst van de rechter.

DV

Regionaal Archief Leiden

Sinds enkele jaren heeft het Regionaal Archief Leiden (RAL) een groot krantenarchief online staan. Daarbij zijn de auteursrechten van freelance makers die door Lira worden vertegenwoordigd, niet netjes geregeld. Lira heeft de afgelopen jaren samen met Pictoright (de organisatie voor visuele makers) getracht om tot een oplossing te komen met het RAL.

In maart 2012 zijn Lira en Pictoright al gestart met de voorbereidingen van een gerechtelijke procedure tegen het RAL. De gemeente Leiden verzocht ons toen om in overleg met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) de mogelijkheden te onderzoeken om te komen tot een ‘mantelovereenkomst’ voor gemeentelijke archieven, en zegde toe zich daarbij na totstandkoming te zullen aansluiten. Wij hebben de dagvaarding daarom destijds opgeschort. Inmiddels is gebleken dat de VNG geen verkenning van de mogelijkheden wilde starten. Ook de daarop volgende correspondentie met het College van B&W van de gemeente Leiden heeft tot onze teleurstelling niet tot een oplossing geleid. 

Nu na bijna twee jaar overleg nog steeds geen regeling tot stand is gekomen en het RAL nog altijd werken van freelancers openbaar maakt zonder de wettelijk vereiste toestemming, hebben Lira en Pictoright besloten om naar de rechter te stappen.

HV

 

Kabelrepartitie 2013

Vanaf 1 oktober 2012 ontvangt Lira geen kabelgeld meer. Samen met andere rechthebbendenorganisaties heeft Lira ruim twee jaar lang onderhandeld met omroepen, kabelexploitanten en andere distributeurs, verenigd in RODAP. Het doel van die onderhandelingen was om te komen tot een regeling voor de vergoeding van auteurs voor het gebruik van hun werken op de Nederlandse radio en televisie, onder meer via kabel, via uitzending gemist en door video-on-demand diensten. De onderhandelingen zijn eind 2012 gestrand. Lira heeft eind februari 2013 de grootste kabelaars (UPC, Ziggo en Delta) gedagvaard, om de vergoedingen voor de rechthebbenden die wij vertegenwoordigen veilig te stellen. 

Voor de bij Lira aangesloten scenaristen, vertalers en journalisten betekent dit dat de kabelrepartitie over 2012 alleen betrekking zal hebben op de werken die zijn uitgezonden in de maanden januari t/m september. Over een vergoeding voor de periode vanaf oktober 2012 zal pas duidelijkheid komen na de uitspraak van de rechter.

Lira zal op korte termijn de bij ons bekende rechthebbenden die in aanmerking komen voor kabelgeld een uitnodiging sturen om opgave te doen over de werken die zij hebben gemaakt voor radio en/of televisie en die zijn uitgezonden tussen 1 januari 2012 en 30 september 2012. 

DV

 

Thuiskopie-repartitie

Vanaf 1 januari 2013 is het thuiskopiestelsel uitgebreid. Vanaf die datum geldt de thuiskopieregeling voor de belangrijkste apparaten en media waarop of waarmee consumenten kunnen kopiëren. Dit zijn naast blanco CD's en DVD's ook smartphones en andere telefoons met een MP3 functie, laptops, PC's, tablets, harddisk recorders, settopboxen, audio- en videospelers (MP3/MP4) en externe harddisks.

In Nederland was de thuiskopieregeling sinds 2007 door de Minister van Justitie bevroren. Het gevolg van de bevriezing was dat de thuiskopieregeling alleen maar betrekking had op bandjes, CD’s en DVD’s.

Omdat consumenten sinds 2007 steeds meer zijn gaan kopiëren op andere voorwerpen, zoals smartphones en tablets, daalden de inkomsten uit de regeling voor rechthebbenden al jaren dramatisch. De gevolgen hiervan zijn voor de scenarioschrijvers en bewerkers van audiovisuele werken wier belangen Lira behartigt, in de afgelopen periode pijnlijk voelbaar geweest.

Het Hof in Den Haag heeft echter in maart 2012 de bevriezing van het thuiskopiestelsel door de Staat als onrechtmatig beoordeeld en bevestigd dat de Staat aansprakelijk is voor de door de rechthebbenden geleden schade. In aparte procedures zal de hoogte van de schade over de jaren 2007-2012 moeten worden bepaald. De Staat heeft cassatie ingesteld tegen de uitspraak van het Hof. Intussen heeft Nederland vanaf 1 januari 2013 wel een volwaardiger thuiskopiestelsel gekregen.

Voor de repartitie die Lira in 2013 zal uitvoeren, geldt dat onze aangeslotenen vooralsnog geen verschil zullen merken door deze positieve ontwikkeling. De gelden die wij in 2013 uitkeren zijn immers nog onder het regime van de bevriezing geïncasseerd. Houdt u er daarom rekening mee, dat de door Lira uit te betalen thuiskopievergoedingen in 2013 nog op een laag niveau zullen liggen. 

DV

 

Thuiskopie vanaf 1 januari 2013

Per 1 januari 2013 is de thuiskopieregeling aangepast als gevolg van een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). Hierdoor incasseert Stichting de Thuiskopie sinds 2013 voor meer apparaten en met nieuwe bijpassende tarieven. De tarieven zijn te vinden op de website van Stichting de Thuiskopie. 

Stichting de Thuiskopie verdeelt de geïncasseerde vergoedingen over de verschillende verdeelorganisaties. Stichting de Thuiskopie laat voortdurend marktonderzoek uitvoeren. Daarin komt tot uiting hoeveel de consument kopieert, welke voorwerpen daarvoor gebruikt worden en waar de content (het gekopieerde materiaal) vandaan komt. De uitkomsten van dit onderzoek worden meegenomen in de beslissing over de hoogte van de vergoedingen en hoe de thuiskopievergoedingen verdeeld moeten worden over de verschillende groepen rechthebbenden. Lira ontvangt een deel van de vergoedingen voor het door Lira vertegenwoordigde repertoire van schrijvers, vertalers en journalisten, in het bijzonder van scenaristen, maar ook van bijvoorbeeld conferenceschrijvers.

Nu ook tablets en smartphones onder het nieuwe, uitgebreide stelsel vallen, verdient het privé-kopiëren van ebooks en andere geschriften aandacht. Daarover zal Lira in de komende periode in gesprek gaan met Stichting de Thuiskopie en de andere betrokken groepen van rechthebbenden.

DV

 

CISAC in Amsterdam

Op 3 en 4 oktober 2013 organiseert Lira samen met CISAC in Amsterdam de International Council of Dramatic, Literary and Audiovisual Authors (CIADLV).

CISAC, de International Confederation of Societies of Authors and Composers, is een internationale non-profit organisatie die zich inzet om de rechten van makers wereldwijd te bevorderen door te pleiten voor een sterke rechtsbescherming van het auteursrecht. Daarnaast ondersteunt CISAC een internationaal netwerk van collectieve beheersorganisaties (cbo’s), waaronder Lira. 

De CIADLV wordt jaarlijks georganiseerd door een bij CISAC aangesloten cbo. Dit jaar is Lira aan de beurt. De bijeenkomst zal bezocht worden door leden van CISAC wereldwijd. Lira draagt zorg voor een aantrekkelijk programma waarin zowel de ontwikkelingen op het gebied van literaire, literair-dramatische als audiovisuele auteurs aan bod komen. 

DV

 

Uitgangspunten erfgoedinstellingen

Sinds 2010 is er in Nederland een aantal overeenkomsten gesloten tussen met name grote erfgoedinstellingen en collectieve beheersorganisaties (cbo’s) om online toegang tot gedigitaliseerd erfgoed mogelijk te maken. Dit model stelt erfgoedinstellingen in staat om via één transactie toestemming voor het gebruik van een hele collectie te regelen. Hierdoor worden een – vaak zeer kostbare – inventarisatie van de auteursrechtelijke status van een dergelijke collectie en een zoektocht naar alle rechthebbenden overbodig.

Diezelfde erfgoedinstellingen hebben nu in samenwerking met cbo’s, waaronder Lira, enkele uitgangspunten voor samenwerking ontwikkeld. Deze uitgangspunten dienen om problemen tussen erfgoedinstellingen en cbo’s als gevolg van uiteenlopende verwachtingen en belangen terug te dringen. 

De uitgangspunten zullen in hun definitieve vorm online gepubliceerd worden. De uitgangspunten geven aan de erfgoedinstellingen en cbo’s houvast over de werkwijze als zij in gesprek zijn over licenties voor digitaliseringsprojecten. 

DV

– Update Google Books

Het Google-verhaal is nog niet afgelopen. De Amerikaanse beroepsvereniging van schrijvers, de Authors Guild is al geruime tijd bezig met het instellen van een collectieve rechtsvordering tegen Google door middel van een zogeheten class action suit. Hetzelfde geldt voor de American Society of Media Photographers, met betrekking tot de parallel lopende rechtszaak van visuele makers tegen Google.

Google heeft beroep ingesteld tegen de class action. Google is van mening dat het niet toegestaan zou moeten zijn de rechtszaak te voeren namens alle auteurs wiens boeken zijn gescand, omdat de meeste auteurs het digitaliseren prima zouden vinden. Daarnaast vindt Google dat de zaak per boek moet worden besloten, omdat het eigendom van auteursrechten per boek kan verschillen. Ook stelt Google dat het digitaliseren van de boeken gezien moet worden als fair use.

Op 1 juli 2013 heeft de Amerikaanse rechtbank besloten de class action alsnog af te wijzen. De eerder genomen beslissing tot het instellen van de class action is beoordeeld als prematuur. Er moet volgens de rechter namelijk eerst een besluit genomen worden over of er al dan niet sprake is van fair use. De zaak is daarom nu terugverwezen naar de New York District Court. 

De Amerikaanse uitgevers (Association of American Publishers) hadden eveneens een rechtszaak lopen tegen Google in de afgelopen jaren. Die zaak is echter op 4 oktober 2012 geëindigd met een schikking. Afgesproken werd dat uitgevers zelf mogen bepalen of hun boeken in Google Books blijven staan. Als een uitgever dat niet wil, worden de kopieën door Google verwijderd. Als een uitgever ervoor kiest de werken niet te verwijderen, krijgen zij de optie om een digitale kopie van het boek te ontvangen voor eigen gebruik. Onduidelijk is of er een schadevergoeding betaald is. De schikking is door de partijen zelf gesloten zonder tussenkomst van de rechter.

DV

– Regionaal Archief Leiden

Sinds enkele jaren heeft het Regionaal Archief Leiden (RAL) een groot krantenarchief online staan. Daarbij zijn de auteursrechten van freelance makers die door Lira worden vertegenwoordigd, niet netjes geregeld. Lira heeft de afgelopen jaren samen met Pictoright (de organisatie voor visuele makers) getracht om tot een oplossing te komen met het RAL.

In maart 2012 zijn Lira en Pictoright al gestart met de voorbereidingen van een gerechtelijke procedure tegen het RAL. De gemeente Leiden verzocht ons toen om in overleg met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) de mogelijkheden te onderzoeken om te komen tot een ‘mantelovereenkomst’ voor gemeentelijke archieven, en zegde toe zich daarbij na totstandkoming te zullen aansluiten. Wij hebben de dagvaarding daarom destijds opgeschort. Inmiddels is gebleken dat de VNG geen verkenning van de mogelijkheden wilde starten. Ook de daarop volgende correspondentie met het College van B&W van de gemeente Leiden heeft tot onze teleurstelling niet tot een oplossing geleid. 

Nu na bijna twee jaar overleg nog steeds geen regeling tot stand is gekomen en het RAL nog altijd werken van freelancers openbaar maakt zonder de wettelijk vereiste toestemming, hebben Lira en Pictoright besloten om naar de rechter te stappen.

HV

– Kabelrepartitie

Vanaf 1 oktober 2012 ontvangt Lira geen kabelgeld meer. Samen met andere rechthebbendenorganisaties heeft Lira ruim twee jaar lang onderhandeld met omroepen, kabelexploitanten en andere distributeurs, verenigd in RODAP. Het doel van die onderhandelingen was om te komen tot een regeling voor de vergoeding van auteurs voor het gebruik van hun werken op de Nederlandse radio en televisie, onder meer via kabel, via uitzending gemist en door video-on-demand diensten. De onderhandelingen zijn eind 2012 gestrand. Lira heeft eind februari 2013 de grootste kabelaars (UPC, Ziggo en Delta) gedagvaard, om de vergoedingen voor de rechthebbenden die wij vertegenwoordigen veilig te stellen. 

Voor de bij Lira aangesloten scenaristen, vertalers en journalisten betekent dit dat de kabelrepartitie over 2012 alleen betrekking zal hebben op de werken die zijn uitgezonden in de maanden januari t/m september. Over een vergoeding voor de periode vanaf oktober 2012 zal pas duidelijkheid komen na de uitspraak van de rechter.

Lira zal op korte termijn de bij ons bekende rechthebbenden die in aanmerking komen voor kabelgeld een uitnodiging sturen om opgave te doen over de werken die zij hebben gemaakt voor radio en/of televisie en die zijn uitgezonden tussen 1 januari 2012 en 30 september 2012. 

DV

– Thuiskopie-repartitie

Vanaf 1 januari 2013 is het thuiskopiestelsel uitgebreid. Vanaf die datum geldt de thuiskopieregeling voor de belangrijkste apparaten en media waarop of waarmee consumenten kunnen kopiëren. Dit zijn naast blanco CD's en DVD's ook smartphones en andere telefoons met een MP3 functie, laptops, PC's, tablets, harddisk recorders, settopboxen, audio- en videospelers (MP3/MP4) en externe harddisks.

In Nederland was de thuiskopieregeling sinds 2007 door de Minister van Justitie bevroren. Het gevolg van de bevriezing was dat de thuiskopieregeling alleen maar betrekking had op bandjes, CD’s en DVD’s.

Omdat consumenten sinds 2007 steeds meer zijn gaan kopiëren op andere voorwerpen, zoals smartphones en tablets, daalden de inkomsten uit de regeling voor rechthebbenden al jaren dramatisch. De gevolgen hiervan zijn voor de scenarioschrijvers en bewerkers van audiovisuele werken wier belangen Lira behartigt, in de afgelopen periode pijnlijk voelbaar geweest.

Het Hof in Den Haag heeft echter in maart 2012 in een zaak, aangespannen door Stichting Norma, de rechtenorganisatie voor acteurs en uitvoerende kunstenaars, de bevriezing van het thuiskopiestelsel door de Staat als onrechtmatig beoordeeld en bevestigd dat de Staat aansprakelijk is voor de door de rechthebbenden geleden schade. In aparte procedures zal de hoogte van de schade over de jaren 2007-2012 moeten worden bepaald. De Staat heeft cassatie ingesteld tegen de uitspraak van het Hof. Intussen heeft Nederland vanaf 1 januari 2013 wel een volwaardiger thuiskopiestelsel gekregen.

Voor de repartitie die Lira in 2013 zal uitvoeren, geldt dat onze aangeslotenen vooralsnog geen verschil zullen merken door deze positieve ontwikkeling. De gelden die wij in 2013 uitkeren zijn immers nog onder het regime van de bevriezing geïncasseerd. Houdt u er daarom rekening mee, dat de door Lira uit te betalen thuiskopievergoedingen in 2013 nog op een laag niveau zullen liggen. 

DV

– Thuiskopie vanaf 1 januari 2013

Per 1 januari 2013 is de thuiskopieregeling aangepast als gevolg van een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). Hierdoor incasseert Stichting de Thuiskopie sinds 2013 voor meer apparaten en met nieuwe bijpassende tarieven. De tarieven zijn te vinden op de website van Stichting de Thuiskopie.

Stichting de Thuiskopie verdeelt de geïncasseerde vergoedingen over de verschillende verdeelorganisaties. Stichting de Thuiskopie laat voortdurend marktonderzoek uitvoeren. Daarin komt tot uiting hoeveel de consument kopieert, welke voorwerpen daarvoor gebruikt worden en waar de content (het gekopieerde materiaal) vandaan komt. De uitkomsten van dit onderzoek worden meegenomen in de beslissing over de hoogte van de vergoedingen en hoe de thuiskopievergoedingen verdeeld moeten worden over de verschillende groepen rechthebbenden. Lira ontvangt een deel van de vergoedingen voor het door Lira vertegenwoordigde repertoire van schrijvers, vertalers en journalisten, in het bijzonder van scenaristen, maar ook van bijvoorbeeld conferenceschrijvers.

Nu ook tablets en smartphones onder het nieuwe, uitgebreide stelsel vallen, verdient het privé-kopiëren van ebooks en andere geschriften aandacht. Daarover zal Lira in de komende periode in gesprek gaan met Stichting de Thuiskopie en de andere betrokken groepen van rechthebbenden.

DV

 

– CISAC in Amsterdam

Op 3 en 4 oktober 2013 organiseert Lira samen met CISAC in Amsterdam de International Council of Dramatic, Literary and Audiovisual Authors (CIADLV).

CISAC, de International Confederation of Societies of Authors and Composers, is een internationale non-profit organisatie die zich inzet om de rechten van makers wereldwijd te bevorderen door te pleiten voor een sterke rechtsbescherming van het auteursrecht. Daarnaast ondersteunt CISAC een internationaal netwerk van collectieve beheersorganisaties (cbo’s), waaronder Lira. 

De CIADLV wordt jaarlijks georganiseerd door een bij CISAC aangesloten cbo. Dit jaar is Lira aan de beurt. De bijeenkomst zal bezocht worden door leden van CISAC wereldwijd. Lira draagt zorg voor een aantrekkelijk programma waarin zowel de ontwikkelingen op het gebied van literaire, literair-dramatische als audiovisuele auteurs aan bod komen. 

DV

– Uitgangspunten erfgoedinstellingen

Sinds 2010 is er in Nederland een aantal overeenkomsten gesloten tussen met name grote erfgoedinstellingen en collectieve beheersorganisaties (cbo’s) om online toegang tot gedigitaliseerd erfgoed mogelijk te maken. Dit model stelt erfgoedinstellingen in staat om via één transactie toestemming voor het gebruik van een hele collectie te regelen. Hierdoor worden een – vaak zeer kostbare – inventarisatie van de auteursrechtelijke status van een dergelijke collectie en een zoektocht naar alle rechthebbenden overbodig.

Diezelfde erfgoedinstellingen hebben nu in samenwerking met cbo’s, waaronder Lira, enkele uitgangspunten voor samenwerking ontwikkeld. Deze uitgangspunten dienen om problemen tussen erfgoedinstellingen en cbo’s als gevolg van uiteenlopende verwachtingen en belangen terug te dringen. 

De uitgangspunten zullen in hun definitieve vorm online gepubliceerd worden. De uitgangspunten geven aan de erfgoedinstellingen en cbo’s houvast over de werkwijze als zij in gesprek zijn over licenties voor digitaliseringsprojecten. 

DV

Hoe kom ik aan hulp en advies?

Voor zaken die Lira, de repartities en het aansluitingscontract tussen een auteur en Lira betreffen: neem contact op met de Stichting Lira, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp; bezoekadres: Kruisweg 793-795, 2132 NG Hoofddorp; tel: 023 870 0202; e-mail: lira@cedar.nl; website: www.lira.nl.

Voor gewone adviezen over contracten en dergelijke: word lid van één van de afdelingen van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers, De Lairessestraat 125, 1075 HH Amsterdam, tel: 020 624 0803, e-mail: bureau@vsenv.nl. Literaire, toneel- en verwante auteurs zijn welkom bij de afdeling Vereniging van Letterkundigen (www.vvl.nu), schrijvers van tv-drama en filmscenarios zijn welkom bij het Netwerk Scenarioschrijvers (www.netwerkscenario.nl).

Of word als freelance-journalist lid van de FreeLancers Associatie (FLA) voor freelance-journalisten, afdeling van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) (www.fla.nl), of – naar keuze – van de Sectie freelance van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), Johannes Vermeerstraat 22, Amsterdam, telefoon: 020 676 6771; www.nvj.nl. 

Voor juridische adviezen en hulp in professionele geschillen met uitgevers, omroepen, andere producenten en andere gebruikers van iemands werk, bijvoorbeeld wanneer een contract niet wordt nageleefd of wanneer inbreuk wordt gepleegd op iemands auteursrechten: zorg voor aansluiting bij de Stichting Lira door het ondertekenen van een aansluitingscontract of word lid van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) of word lid van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) of word lid van de Vereniging van Educatieve Auteurs (VvEA). 

Leden van de NVJ doen een beroep voor rechtskundige bijstand op de juridische dienst van de NVJ. Leden van de VSenV, leden van de VvEA en aangeslotenen van Lira die geen lid zijn van de NVJ, sturen bij een conflict een schriftelijk verzoek om financiële ondersteuning (met relevante stukken zoals het contract en relevante correspondentie) naar het bestuur van de Stichting Rechtshulp Auteurs, p/a Bureau van de VSenV, De Lairessestraat 125, 1075 HH Amsterdam, tel: 020 624 0803, e-mail:rechtshulp@vsenv.nl. 

Het kernbegrip voor aanvragen bij Rechtshulp Auteurs is professioneel geschil, dat wil zeggen: een conflict als auteur (en niet in een andere hoedanigheid) met een wederpartij. Rechtshulp geeft geen adviezen over het sluiten van contracten, dat is het werkterrein van de beroepsverenigingen. Rechtshulp ondersteunt ook geen geschillen die al heel oud zijn, of geschillen waarbij de auteur zelf al een advocaat heeft betrokken, of geschillen die niet of slechts heel indirect met het auteurschap te maken hebben. 

Het bestuur van de Stichting Rechtshulp Auteurs vergadert maandelijks om de aanvragen aan de hand van een reglement te beoordelen. Bij een positief besluit wordt de aanvrager doorverwezen naar een aantal advocaten, met wie de stichting langdurig relaties onderhoudt. In dat geval wordt maximaal de eerste 1000 euro (plus de BTW) aan advocaatkosten voor 100% door de stichting vergoed. Indien Rechtshulp besluit na het advies verdere acties te ondersteunen, wordt bij kosten boven de eerste 1000 euro een eigen bijdrage van 5% over het meerdere gevraagd. In de regel zullen de kosten van eenvoudige adviezen van een advocaat niet hoger dan 1000 euro zijn; in dat geval zijn zij dus voor de cliënt gratis. Blijkt de zaak wat ingewikkelder en stijgen de kosten tot meer dan 1000 euro (bijvoorbeeld door de noodzaak van een gerechtelijke procedure), dan treedt bij voortgezette steun de 5%-eigen-bijdrageregeling in werking, gerekend over de advocaatkosten.
Lira-aangeslotenen kennen boven de eerste 1000 euro daarnaast een eigen risico van 250 euro dat echter kan komen te vervallen, indien zij lid worden van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) of van de Vereniging van Educatieve Auteurs (VvEA).
Tot slot: als uit een juridische actie een opbrengst voortvloeit van meer dan 4500 euro, dan geldt een terugbetalingsregeling van 10% van dat meerdere tot maximaal de bijdrage die door Rechtshulp voor advies en procedure is betaald.

Bent u scenarioschrijver of toneelschrijver en wilt u dat de onderhandelingen over al uw contracten gedaan worden door een deskundig onderhandelaar: word dan als scenarioschrijver lid van het Netwerk Scenarioschrijvers (een afdeling van de VSenV) of als toneelschrijver van de Vereniging van Letterkundigen en/of zorg voor aansluiting bij Lira door een aansluitingscontract te ondertekenen, en meldt u vervolgens bij het Contractenbureau, Postbus 15530,  1001 NA Amsterdam; bezoekadres: Keizersgracht 604, Amsterdam, tel: 020-530 55 05; e-mail: office@contractenbureau.nl. De twee advocaten die voor het Contractenbureau werkzaam zijn, voeren namens u overeenkomstig uw wensen de individuele onderhandelingen met producenten, omroepen en toneelgezelschappen tegen (voor u als aangeslotene bij het Contractenbureau) een vergoeding van 7% van de waarde van de overeenkomst die zij tot stand weten te brengen en 2% van eventuele nakomende inkomsten op het contract.

KH

 

Lira Fonds: nieuwe aanvragen in 2013

Wat is Lira?

De Stichting Literaire Rechten Auteurs (Lira) int en verdeelt voor auteurs en journalisten bestemde kabelgelden, thuiskopievergoedingen, leenrechtgelden, reprorechtgelden en andere soorten auteursrechtelijke gelden.

Met uitzondering van voorlopig nog gelden voor journalistieke werken wordt in de regel op deze gelden, naast een inhouding voor administratiekosten, niet meer dan 10% ingehouden ten behoeve van sociale en culturele doeleinden, zogeheten socu-gelden.

Afhankelijk van het moment waarop ook op uitkeringen voor journalistieke werken een inhouding plaats gaat vinden voor sociale en culturele doelen, wordt ernaar gestreefd ook voor de journalistieke aangeslotenen mogelijkheden te creëren om via het Lira Fonds gebruik te maken van aantrekkelijke collectieve voorzieningen.
 

Wat is de Stichting Lira Fonds?

De Stichting Lira Fonds beheert en besteedt de ingehouden gelden die bestemd zijn voor sociale en culturele doeleinden. 

Uit de sociale gelden worden kosten bestreden die verbonden zijn met ondersteunde organisaties die structureel of incidenteel algemene of specifieke belangen van schrijvers en vertalers en hun beroepsuitoefening behartigen. Aanvragers zijn organisaties of instellingen – geen privé-personen – die aan belangenbehartiging doen of een duidelijk daarmee verbonden taak vervullen. Over zogeheten sociale aanvragen wordt door het bestuur van het Lira Fonds besloten.

Culturele gelden worden door het bestuur van het Lira Fonds verdeeld in de vorm van bijdragen aan activiteiten onder meer op het gebied van literatuur, theater en in een enkel geval audiovisuele producties op het literaire terrein. Het bestuur wordt daarin bijgestaan door een Adviescommissie bestaande uit vier externe deskundigen en twee leden van het Lira Fonds-bestuur.

Sinds kort bestaat er op beperkte schaal voor producenten ook een mogelijkheid financiële ondersteuning te verkrijgen voor het in een vreemde taal ondertitelen van hoogwaardig Nederlands tv-drama waarmee vervolgens promotie wordt bedreven om het werk in het buitenland bekend te maken.

De Adviescommissie vergadert eenmaal per twee maanden en brengt advies uit over de binnengekomen culturele aanvragen aan het bestuur van het Lira Fonds. Uitgebrachte adviezen worden in de regel conform het advies door het bestuur van het Lira Fonds bekrachtigd en daarmee tot besluiten gemaakt.

Zie voor het actuele beleid de website van het Lira Fonds: www.lira.nl/lirafonds. 
 

Wat zijn de doelstellingen van de culturele tak van het Lira Fonds?

In het algemeen gesproken: het stimuleren van het tot stand komen en uitdragen van Nederlands literair, literair-dramatisch en muziekdramatisch werk en daarop gebaseerde producties van velerlei aard. Bijzondere aandacht gaat uit naar projecten die moeilijk binnen de voorwaarden van de bestaande overheidsfondsen zijn in te passen. Het belangrijkste criterium voor subsidiëring is kwaliteit. 
 

Wie kunnen voor culturele bestemmingen subsidie aanvragen?

In het algemeen kunnen alleen rechtspersonen (verenigingen, stichtingen en soortgelijke verbanden) subsidie aanvragen uit de culturele gelden, geen individuele personen. De subsidies zijn veelal bestemd als bijdrage aan professionele auteursvergoedingen, zoals auteurshonoraria voor literaire manifestaties, schrijfopdrachten, toneelvertalingen e.d. ten behoeve van incidentele projecten. Zij worden alleen gegeven ter dekking van een tekort op de begroting. Niet gehonoreerd worden aanvragen voor debutanten, amateurproducties en culturele vormingsprojecten. Grote toneelgezelschappen worden geacht te putten uit hun eigen schrijversbudget.

Subsidies worden verleend in de vorm van een garantiesubsidie waarop eventueel een voorschot mogelijk is.
 

Hoe een culturele subsidie aan te vragen?

Aanvragen dienen uiterlijk 3 weken voor de vergaderingen van de Adviescommissie in achtvoud te worden ingediend bij het bureau van de Stichting Lira Fonds en voorzien te zijn van het per 1 januari 2007 ingevoerde nieuwe aanvraagformulier, een beschrijving van het project met – indien aanwezig – graag een tekst of tekstfragment, een duidelijke begroting en cv's van de auteurs voor wie geld wordt gevraagd. Indien het om een theaterproject gaat, verwacht de adviescommissie dat de naam en het adres van de auteur op het aanvraagformulier zijn ingevuld, zodat ook hij/zij geïnformeerd kan worden. Nadere informatie over een en ander is te vinden op www.lira.nl/lirafonds.

De vergaderingen van de adviescommissie worden in de regel steeds op de eerste donderdag van de even maanden gehouden. In het jaar 2013 komt de adviescommissie volgens dit schema bij elkaar op 3 oktober en 5 december.

Mocht een vergadering geen doorgang kunnen vinden, dan wordt alsnog iets later vergaderd.

KH

 

Jan Hanloprijzen 2013

Kus me, sla me is bekroond als de beste essaybundel van de afgelopen twee jaar, op 21 mei ontving Marja Pruis hiervoor de Jan Hanlo Essayprijs Groot 2013. Het kleine broertje van de twee-jaarlijkse essayprijs ging naar Daan Stoffelsen, voor zijn ongepubliceerde essay Waarschuwingen, ravijnen en ziekenhuisgebouwen. Dit jaar was er ook een filmessayprijs te vergeven, deze ging naar Stephane Kaas voor zijn werk To-Do-Lijst.

Voordat de jury overging tot de bekendmaking van de winnaars van de drie essayprijzen, kregen de genomineerden eerst nog een worst voorgehouden, of beter gezegd: een borrel. Veselina Popova, studente aan de Rietveld Academie, toonde namelijk de door haar ontworpen trofee, die de winnaars later mee naar huis mochten nemen. Of naar een eenzame hotelkamer waar het spleen zachtjes rondwaart. 

‘The winner plays it all’, luidt de naam van het houten kistje. Opengeklapt bleek het een kruising van een typemachine en een minibar. ‘Drankorgel’ was, Jan Hanlo indachtig, misschien een betere benaming geweest. Waarschijnlijk had hij het dankbaar gebruikt om nieuwe drankcombinaties te ontdekken, want Hanlo schuwde ook op dit gebied het experiment niet, zoals K. Schippers in zijn lezing in herinnering bracht: Hanlo liet bijvoorbeeld graag een glas melk in zijn bier ‘ontploffen’.

The winner plays it all, trofee 2013, beeld: Veselina Popova

 

Niks van aangetrokken

‘Mijn benul. Benul is het eerste besef van expressie. Het is eerlijk.’ Deze zin van Hanlo was het thema voor 2013. Tot verbazing van de jury had het grootste deel van de inzenders van de Essayprijs Klein zich simpelweg niets van dit thema aangetrokken. Wat de keuze natuurlijk wel vereenvoudigde, want die inzendingen werden resoluut naar de prullenbak verwezen. Drie essays kregen een nominatie, waaronder het stuk van de Vlaamse schrijver/dichter Ruth Lasters. Zij won de prijs niet, maar tijdens een kort podiuminterview verrijkte ze de Nederlandse taal wel met het prachtige woord ‘peinspijngrens’. Tot de weinige auteurs die niet bijna letterlijk tot hoofdbrekens toe over hun tekst hoeven nadenken, hoort naar eigen zeggen winnaar Daan Stoffelsen.

In zijn essay onderzoekt hij hoe schrijvers van literair werk omgaan met ‘het dodelijke ongeluk’ in de literatuur. Volgens de jury ‘een tekst die de overkoepelende kracht van de essayistiek laat zien en verbanden weet te leggen tussen zeer uiteenlopende literaire werken.’ Grote woorden, maar ze passen perfect bij een onderzoek naar de ‘listen’ en technieken van schrijvers, dat begint bij het tweede album van Hergé, waarin Kuifje met zijn auto in een ravijn stort, om te eindigen bij Tonio van A.F. Th. van der Heijden.

 

Essayprijs Groot

Moeilijker had de jury het bij de Essayprijs Groot. Dat lag niet zozeer aan het aantal inzendingen, ook al vormden 114 boeken een serieuze hoeveelheid leesvoer, maar aan de kwaliteit van dat werk. De stapel terugbrengen tot een longlist van zestien ging nog wel, vertelde juryvoorzitter Margot Dijkgraaf, maar daarna werd het lastig. Het lukte niet om tot de gebruikelijke drie nominaties te komen, het werden er vijf. Eigenlijk waren het er zelfs negen, want Dijkgraaf noemde naast de shortlist nog vier titels met naam en toenaam, die ‘tot onze spijt moesten afvallen’.

Net als bij de Essayprijs Klein koos de jury met winnaar Marja Pruis uiteindelijk voor literatuur over de literatuur. Haar essaybundel Kus me, straf me is ‘een intellectueel-avontuurlijke tocht’ door haar ‘innerlijke bibliotheek’. Ze schrijft volgens de jury ‘poëtisch, uitermate geestig, nu weer beschouwend, dan aarzelend, reflecteert nu eens via fictie of met journalistieke inslag, maar altijd op een lichte, persoonlijke, direct aansprekende toon.’ Marja Pruis, die uit bijgeloof geen dankwoord had voorbereid, nam de prijs en de loftuitingen enigszins beduusd in ontvangst.

 

Het filmessay

Het filmessay had een eigen jury, met BarBara Hanlo als voorzitter. In haar inleiding sprak ze hoop uit dat de prijs het filmessay een duw richting volwassenheid zal geven, sowieso gaat ze dit najaar samen met Cinema De Balie een middag en avond organiseren over de filmessayistiek. Twintig inzendingen kreeg de jury toegestuurd, elf voldeden aan de opdracht, drie werden genomineerd. Winnaar werd Stephane Kaas, met zijn vier minuten durende overpeinzing over het internet. 

Welgemoed begint Kaas zijn filmische betoog met een handgeschreven to-do-lijst, maar al snel komt hij erachter dat ‘een laptop met internetaansluiting de grootste vijand is van een to-do-lijst’. Hij klikt, surft, twittert, blogt en scrolt zich door ‘de wondere wereld van het web’ en dat levert een wervelstorm van beelden op. Volgens de jury líjkt het een pleidooi om je, dankzij je eerste benul van dingen, ‘stuurloos te begeven in een onbekende wereld die dankzij sociale media aan je voeten ligt.’ Maar er schuilt dubbelzinnigheid in dit essay en de bevlogenheid van Kaas ‘heeft iets verraderlijks, evenals de sociale media zelf, zodat je je steeds moet afvragen: wat is mijn eigen oorspronkelijke benul van de dingen en wat wordt mij opgedrongen?’ Op de aftiteling bedankt Kaas onder andere Google, YouTube, Facebook en Twitter.

TvdB 

 

---

De Jan Hanloprijs is in 1999, dertig jaar na de dood van Jan Hanlo, ingesteld om meer aandacht en respect voor het essay te bewerkstelligen. Hij werd bekostigd uit de royalty’s van Hanlo’s werk; het initiatief kwam van BarBara Hanlo – ‘achternicht van’ – en de biograaf van Jan Hanlo Hans Renders. In 2001 werd Lira hoofdsponsor. Dat maakte de toekenning van twee prijzen mogelijk: de Jan Hanlo Essayprijs Klein voor een ongepubliceerd essay (€ 1.500) en de Jan Hanlo Essayprijs Groot voor een essaybundel, gepubliceerd in de twee voorafgaande jaren (€ 7.000). In 2011 kwam daar nog een mediaprijs bij (eveneens €1.500). De eerste keer werd die uitgeloofd voor het beste stripessay, dit jaar was het filmessay aan de beurt.

Het volledige juryrapport en andere informatie over de Jan Hanlo Essayprijzen zijn te vinden op internet onder janhanloessayprijzen.nl

Bestuur en bureau van de Stichting Lira

De Stichting Lira, opgericht op 23 oktober 1986, beheert als auteursrechtorganisatie op collectieve wijze auteursrechten en op het auteursrecht gebaseerde vergoedingsaanspraken van schrijvers, vertalers en journalisten die door hen individueel niet, of slechts met de grootst denkbare moeite, te gelde kunnen worden gemaakt.

Postadres

Stichting Lira
Postbus 3060
2130 KB Hoofddorp

Colofon

Het Lira Bulletin is een uitgave van de Stichting Lira en wordt sinds nummer 34 (mei 2011) digitaal verspreid onder aangeslotenen en relaties van de Stichting Lira, ook onder de ontvangers van een leenvergoeding, waarvan de verdeling jaarlijks door Lira wordt uitgevoerd in opdracht van de Stichting Leenrecht. Wie dit Bulletin ontvangt, is daarmee niet automatisch bij Lira aangesloten. Aansluiting komt pas tot stand via een handtekening op een zogenoemd aansluitingscontract waarin de auteur bepaalde rechten zoals kabelrechten aan de Stichting Lira in beheer toevertrouwt. Aansluiting bij Lira is kosteloos.

Lira

Postbus 3060
2130 KB  Hoofddorp

Telefoon: 023 870 02 02
Fax: 023 870 02 10
E-mail: lira@cedar.nl
Website: www.lira.nl 
Website toneel: www.liratheaterteksten.nl

Redactie

Hanneke Verschuur
Tsead Bruinja
Kees Holierhoek (eindredactie)
 

Tekst- en andere bijdragen

Saskia Bakker 
Tijs van den Boomen
Charlene de Feyter
Dion Voeten
 

Illustraties

Gabriel Kousbroek
 

Ontwerp

Rutger Fuchs, Amsterdam
 

Bouw website

4net interactive, Maarn