Lira’s webportal

Lira heeft een webportal ontwikkeld en ingevoerd. In juli en augustus 2011 hebben al onze relaties met de post een aankondiging en een inlogcode ontvangen. Velen hebben al een kijkje genomen via www.lira.nl. De eerste reacties zijn positief: tot ons genoegen vinden de meeste schrijvers, vertalers en journalisten het een eenvoudige, snelle en betrouwbare manier om hun gegevens te controleren en (waar nodig) aan te passen.

Besparingen

Lira verstuurde jaarlijks vele duizenden repartitiefacturen, controlespecificaties, opgavenformulieren, brieven, bulletins en uitnodigingen op papier. Daarmee waren zeer hoge druk- en verzendkosten gemoeid.

Vanaf dit jaar zijn we begonnen met de digitale verzending van het Lira Bulletin en van veel van onze correspondentie die voorheen per post werd verstuurd. Omdat alle kosten die Lira maakt, worden gedekt uit de inhoudingen die wij doen op onze uitkeringen, is het in het belang van al onze aangeslotenen dat die kosten zo laag mogelijk blijven.

Controlespecificaties overbodig

Voortaan kunnen onze relaties via de portal hun gegevens online inzien en op ieder gewenst moment wijzigen. Normaal gesproken verstuurde Lira rond september jaarlijks de controlespecificaties voor de leenrechtuitkeringen. Ruim 15.000 auteurs en vertalers ontvingen dan een papieren overzicht met de bij Lira bekende aandelen in hun werken. Vervolgens stuurden zij ons, vaak per e-mail, eventuele correcties toe. Nu de portal werkt, is een papieren controlespecificatie niet meer nodig. Rechthebbenden kunnen in de portal via het contactformulier hun op- of aanmerkingen doorgeven aan Lira. Alle wijzigingen die wij voor 15 september 2011 hebben ontvangen, zullen worden meegenomen bij de uitkeringsrondes van dit jaar. Wijzigingen van na 15 september 2011 worden vanzelfsprekend verwerkt, maar wij kunnen niet garanderen dat die nog dit jaar bij de uitkeringen worden meegenomen.

Kan het beter?

Voordat we de portal hebben ingevoerd, hebben we 20 schrijvers, scenaristen, vertalers en journalisten uitgenodigd om het resultaat te bekijken en uit te proberen. Met hun op- en aanmerkingen hebben wij zo veel mogelijk rekening gehouden. Natuurlijk zijn we blij met alle positieve reacties die we hebben ontvangen. Maar misschien mist u nog zaken of vindt u dat sommige onderdelen beter kunnen. Dat horen we dan graag. Met uw hulp kunnen we zorgen dat de portal aan ieders verwachtingen blijft voldoen, ook in de toekomst.

HV

Digitaliseringsprojecten

Veel erfgoedinstellingen, musea, archieven en bibliotheken, hebben de afgelopen jaren hun collecties gedigitaliseerd of zijn van plan dat op korte termijn te gaan doen. Daarmee worden de originelen gemakkelijk en goed toegankelijk gemaakt en in sommige gevallen ook behoed voor verval. Inmiddels zijn meerdere kranten- en tijdschriftenarchieven gedigitaliseerd en online voor een ieder in te zien.

Auteursrechtelijke hulp bij digitalisering

Bij grootschalige digitaliseringsprojecten blijkt het in de praktijk niet mogelijk om alle rechthebbenden op te sporen. Lira kan op basis van het aansluitingscontract met duizenden auteurs aan de digitaliserende instellingen hulp bieden met een praktische oplossing in de vorm van een collectieve overeenkomst. Een goed voorbeeld daarvan is de overeenkomst die wij eind vorig jaar samen met Pictoright (de auteursrechtorganisatie voor visuele makers) sloten met de Koninklijke Bibliotheek.

Koninklijke Bibliotheek

De Koninklijke Bibliotheek heeft via www.kranten.kb.nl de belangrijkste Nederlandse kranten van 1618 tot 1995 op internet beschikbaar gemaakt. Omdat het auteursrecht 70 jaar na het overlijden van de maker vervalt, is niet al het materiaal nog auteursrechtelijk beschermd. Maar het grootste deel van de twintigste-eeuwse artikelen valt natuurlijk nog onder het auteursrecht en daarmee is toestemming vereist van de (freelance) schrijvers, de fotografen en illustratoren en de uitgevers.

Door een collectieve overeenkomst met Lira en Pictoright te sluiten, verkreeg de KB toestemming om via internet toegang te bieden tot de teksten en beelden van freelance makers in kranten, terwijl tegelijkertijd de rechten van de makers worden gerespecteerd. Met de krantenuitgevers maakt de KB individuele afspraken.

Andere digitale archieven

Natuurlijk is de Koninklijke Bibliotheek niet de enige instelling die zijn archief via internet wil ontsluiten. Lira en Pictoright zijn daarom sinds enkele maanden actief de instellingen aan het benaderen die ook met soortgelijke projecten bezig zijn. Vaak weten die instellingen niet waar ze terecht kunnen om toestemming van de rechthebbenden te verkrijgen en daardoor blijven passende vergoedingen voor het (her)gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk veelal achterwege.

In de gesprekken die Lira en Pictoright inmiddels hebben gevoerd met meerdere archiefinstellingen en uitgevers van kranten en tijdschriften, blijkt dat men wel inziet dat de rechthebbenden redelijkerwijs recht hebben op een vergoeding, maar dat men niet goed weet waar te beginnen met het benaderen van de freelance schrijvers en fotografen/illustratoren. Een collectieve overeenkomst met Lira en Pictoright waarin licenties worden verleend waar mogelijk en vrijwaringen worden verstrekt waar noodzakelijk, wordt dan ook door de meeste instellingen gezien als een praktische oplossing die veel tijd en zorg scheelt. Natuurlijk vinden niet alle archieven en uitgevers het even leuk dat er een – overigens buitengewoon redelijk – bedrag moet worden betaald, al was het maar omdat daar bij de vaststelling van het budget niet altijd rekening mee is gehouden. In een enkel geval is er zelfs sprake van onwil. Maar een moeilijke financiële positie van een archiefinstelling of een gebrekkige budgettering mag natuurlijk nooit leiden tot auteursrechtelijke inbreuken of een ‘gedwongen subsidiesysteem’  waarbij de rechthebbenden dan maar moeten afzien van hun financiële vergoedingen. Tenslotte blijkt keer op keer uit onderzoek dat de achterban van Lira en Pictoright, freelance journalisten, schrijvers en fotografen, zelf vaak zeer bescheiden inkomsten hebben en de vergoedingen die hun krachtens de wet toekomen, goed kunnen gebruiken.

De nabije toekomst

Nu de eerste gesprekken hebben plaatsgevonden en de eerste betalingsvoorstellen de deur uit zijn, hopen wij op korte termijn zicht te krijgen op de incasso die de komende jaren voor rechthebbenden beschikbaar zal komen. Dat zal niet één, twee, drie geregeld zijn – het is vooralsnog een tijdrovende activiteit omdat er veel maatwerk moet worden geleverd. Het ene archief is groter dan het andere, het materiaal dat wordt gedigitaliseerd is soms recent en soms wat ouder, de websites waar het om gaat zijn soms volledig gesubsidieerd door de overheid, maar soms ook opgezet met een commercieel oogmerk en een verdienmodel op basis van advertentie-inkomsten. Met al  dit soort factoren houden wij rekening, zodat wij uiteindelijk een passend voorstel voor een vergoeding aan de archieven kunnen doen.

Wij verwachten in de komende maanden meer bezoeken aan digitaliserende instellingen af te leggen én de eerste collectieve overeenkomsten op regionaal/lokaal niveau af te kunnen sluiten. Daarmee leggen wij dan de basis voor een incassostroom die ten goede komt aan onze freelance makers en die hopelijk in de loop der jaren zal groeien.

Repartitie

Verdeling van geïncasseerde gelden is altijd mede afhankelijk van de gegevens waarover Lira beschikt. Het moge duidelijk zijn dat het hierboven beschreven toestemmingsregime in de digitale sfeer (licentie waar mogelijk, vrijwaring waar noodzakelijk, met behoud van het recht op verwijdering) niet alle gegevens oplevert die bijvoorbeeld bij een leenrechtverdeling tot een precieze toewijzing van gelden leiden. CBO’s als Lira gaan in zo’n geval over tot een next best-traject waarbinnen de groep van rechthebbenden eerst wordt geïdentificeerd (bijvoorbeeld freelance-journalisten en auteurs die in kranten publiceren) en er vervolgens gekeken wordt naar geldstromen die toch al in de richting van die doelgroep gaan.

Zo is er bijvoorbeeld in de waaier van repartitiekanalen die Lira kent, een geldstroom ‘reprorechtvergoedingen voor freelancers die publiceren in kranten’, een doelgroep die in belangrijke mate samenvalt met de doelgroep in het KB-krantenproject. Daarbij kan in de verdeling van geïncasseerde ‘digitale gelden’ zonder veel kosten of inspanningen worden aangesloten. Het digitale KB-geld wordt eenvoudig aan de toch al naar die doelgroep gaande gelden toegevoegd. Als daarnaast voor de uitzonderingen die er altijd zullen zijn, een passende reservering wordt aangehouden, lijkt op dit punt een efficiënt, effectief en billijk vergoedingensysteem tot stand te zijn gebracht.

SG/HV

 

Eerste slag voor PAM is binnen

Sinds eind 2009 is Lira met het Netwerk Scenarioschrijvers, ACT (acteurs), DDG (regisseurs), Norma (collectief beheer van acteursrechten) en Vevam (collectief beheer van regisseursrechten) als Portal Audiovisuele Makers (www.portal-pam.nl) een samenwerking aangegaan.

Scenarioschrijvers, regisseurs en acteurs

Scenarioschrijvers, acteurs en regisseurs hebben zich verenigd in PAM om voor de audiovisuele sector nieuw en online gebruik van hun producties mogelijk te maken. Via één portal betalen producenten en omroepen jaarlijks een vergoeding voor het uitzenden van tv-drama, documentaires en telefilms. Zo kunnen zij hun aanbod eenvoudig via allerlei platforms uitzenden.

De regeling zoals PAM die voorstaat, komt tegemoet aan de vaak zwakke onderhandelingspositie van individuele makers tegenover omroepen en producenten.
 

Aanpassingen in de Auteurswet

PAM voert regelmatig overleg met vertegenwoordigers van RoDAP, een vereniging i.o. van producenten, omroepen en distributeurs. Ook fungeert PAM als gesprekpartner van de ministeries van OCW en Justitie over de paragraaf over filmwerken in de Auteurswet.

PAM heeft intensief gelobbyd voor een wijziging van de Auteurswet. Begin dit jaar is tijdens een Ronde Tafelgesprek met alle partners in de film/tv-sector en de ministeries van Justitie, OCW en EZ over de paragraaf filmwerken in de Auteurswet gesproken.

PAM heeft gepleit voor een systeem van (uitgebreid) collectief beheer van rechten van makers via Lira, Vevam en Norma.

RoDAP daarentegen wil een producentenauteursrecht of ‘cessio legis’ introduceren. Dat betekent dat van rechtswege alle bijdragen aan een filmwerk eigendom worden van de producent. Dat zou inhouden dat de filmmakers hun rechten standaard kwijt zouden zijn. Voor de vertegenwoordigers van de makers natuurlijk een onaanvaardbaar uitgangspunt.

PAM heeft hard ingezet om de koers te verleggen naar een wettekst die de positie van de makers verbetert. De Ministerraad heeft inmiddels een wetsvoorstel goedgekeurd waarin de filmmakers hun rechten kunnen behouden en waarin is opgenomen dat er een proportionele vergoeding voor de rechten moet worden betaald. Het wetsvoorstel is voorgelegd voor advies aan de Raad van State.
 

Verheugd

Wij zijn verheugd dat het wetsvoorstel in ieder geval géén producentenauteursrecht of cessio legis omvat en wij wachten af wat de voorgestelde wijziging van het filmrecht verder inhoudt. Tijdens de behandeling in de Tweede Kamer kan er nog van alles gebeuren. PAM blijft zich in ieder geval hard maken voor een stevige rechtspositie voor de makers. PAM heeft nieuwe acties op stapel staan - op 28 september 2011 wordt tijdens het Nederlands Filmfestival een PAM-bijeenkomst georganiseerd. Audiovisuele makers ontvangen hierover nog nader bericht.

AZ

 

Lira en Vevam

Sinds Vevam eind 2009 besloot om vanaf 1 april 2010 een organisatie voor regisseurs te worden en daarmee tegelijk afscheid te nemen van scenarioschrijvers en producenten die lid waren, is Lira met Vevam in gesprek over de overgang van de voormalige Vevam-scenaristen naar Lira.

Van Vevam naar Lira

Veel scenarioschrijvers die bij Vevam waren aangesloten, zijn inmiddels al bij Lira aangesloten en Lira heet alle schrijvers graag welkom. Wel is het natuurlijk belangrijk dat bij zo’n verschuiving ook de bijbehorende geldstromen ‘meeschuiven’. Want terwijl Lira voorheen incasseerde en uitkeerde voor werken die door of in opdracht van een (Nederlandse of buitenlandse) publieke omroep via een substantiële investering waren geproduceerd, bewerkt, vertaald of ondertiteld, keerde Vevam uit voor onafhankelijk (commercieel) geproduceerde werken.

Lira keerde voor haar repertoire uit het CISAC-deel van de kabelgelden uit, terwijl Vevam gelden verdeelde onder scenarioschrijvers vanuit de zogeheten AGICOA-geldstroom. Logischerwijs betekent de overgang van een nieuwe groep scenarioschrijvers naar Lira en de bijbehorende repertoire-uitbreiding dan ook dat er aan de top bij de kabelverdeling een deel van het AGICOA-geld naar Lira zal moeten gaan. In de lopende gesprekken over het kabelcontract is dit voor Lira een belangrijk thema.

Kabelvergoedingen over 2010

Over het eerste kwartaal van 2010 zal Vevam zelf nog de kabelvergoedingen aan scenaristen uitkeren. Vevam ontvangt immers de incassostroom via AGICOA over die periode, niet Lira. Voor de laatste 3 kwartalen van 2010 streven Vevam en Lira naar een overgangssituatie. Omdat Vevam niet langer kan uitkeren na 1 april 2010, heeft Lira zich bereid verklaard deze taak op zich te nemen voor het voormalige Vevam-repertoire, waarbij het eerste kwartaal van 2010 bepalend zal zijn voor de hoogte van de uitkeringen over de overige drie kwartalen en waarbij Vevam de AGICOA-gelden over die periode aan Lira zal betalen, zodat de uitkeringen niet ten koste gaan van de schrijvers van het traditionele Lira-repertoire.
 

Thuiskopie- en leenrechtvergoedingen 2010

Vevam ontving van Stichting De Thuiskopie en Stichting Leenrecht thuiskopie- en leenrechtuitkeringen voor audiovisuele schrijvers en verdeelde deze uitsluitend onder rechthebbenden in de USA en Japan, op basis van wederkerige contracten met de verdeelorganisaties in die landen. Stichting Leenrecht en Stichting De Thuiskopie hebben zich in beginsel bereid verklaard om voortaan het Vevam-deel voor verdeling aan Lira toe te wijzen. Vevam en Lira hebben geruime tijd geleden gezamenlijk de zusterorganisaties in de USA en in Japan benaderd met het verzoek om de wederkerigheidscontracten per 1 januari 2010 (dus met terugwerkende kracht) op naam van Lira te zetten. Wij hopen binnenkort een reactie van onze zusterorganisaties te ontvangen, zodat ook voor dat gedeelte van de Vevam-uitkeringen de overgang kan worden afgerond.

HV
 

Kabel en Digitenne

Lira’s aansluitingscontract bevat een overdracht van rechten voor het ‘uitzenden’ van werken via kabel, satelliet, (mobiele) telefoon en soortgelijke transportmedia. Lira keert jaarlijks kabelgeld uit aan aangeslotenen, veelal scenarioschrijvers, ondertitelaars en bewerkers van radio- of televisie-programma’s.

Het kabelcontract is verlengd

Op grond van het kabelcontract betalen kabelmaatschappijen (verenigd in NL Kabel) een vergoeding voor de doorgifte van televisie- en radioprogramma’s via de kabel. De vertegenwoordigers van de rechthebbenden verlenen toestemming voor die doorgifte (een licentie) in ruil voor een passende vergoeding. Lira vertegenwoordigt binnen het rechthebbendencollectief dat met NL Kabel onderhandelt, de schrijvers, Buma de muziekmakers, Vevam de regisseurs, Pictoright de visuele makers en Sekam en Agicoa de Nederlandse en buitenlandse producenten.

Het huidige kabelcontract liep oorspronkelijk van medio 2007 tot en met 31 december 2010. Omdat de onderhandelingen over een nieuwe overeenkomst nog gaande zijn, is het contract vooralsnog verlengd tot eind 2011.

 

RoDAP

Kabelexploitanten, omroepen en producenten hebben intussen aangekondigd zich te zullen verenigen in RoDAP. Zij wensen een totale overdracht van rechten van makers aan producenten in ruil voor een lumpsumregeling. Een model zoals RoDAP dat voorstaat, zou de positie van makers ernstig verzwakken en ze grotendeels van hun rechten beroven. Lira vindt dit onacceptabel en heeft daarom samen met andere organisaties van rechthebbenden een voorstel gedaan om audiovisuele rechten te regelen via PAM (www.portal-pam.nl), waarbij de belangen van de makers niet ondergesneeuwd raken door de jacht van producenten en omroepen op geld en rechten.

 

NL Kabel en RoDAP

Zowel met NL Kabel als met RoDAP worden de komende maanden de gesprekken voortgezet. Voor Lira is van belang dat er in het nieuwe kabelcontract rekening gehouden wordt met de toestroom van Vevam-scenaristen die voorheen via Agicoa hun uitkeringen ontvingen en freelance journalisten die via Nieuwswaarde nooit kabelgeld ontvingen. Een uitbreiding van het door Lira vertegenwoordigde repertoire moet natuurlijk samengaan met een hogere incasso.

 

KPN Digitenne

Soms ontkomen we er niet aan om te procederen. Eind 2010 heeft Lira samen met Vevam, Pictoright, Sekam en Agicoa een kort geding aangespannen tegen Digitenne, omdat het bedrijf sinds 2008 was gestopt met de betaling van de contractueel overeengekomen licentievergoedingen voor de televisieprogramma’s die zij via de digitale ether in de huiskamer bracht.

 

Op 25 november 2010 werd Digitenne door de rechter veroordeeld om de vergoedingen alsnog te voldoen. Na betaling van de uitstaande vordering werd door Digitenne hoger beroep ingesteld. De rechthebbenden en Digitenne zijn begin dit jaar vervolgens opnieuw met elkaar gaan onderhandelen, waarbij een finale schikking over het verleden is bereikt en een nieuwe licentieovereenkomst is afgesloten voor de periode 1 januari 2011 tot en met 31 december 2012. De ingestelde procedures in hoger beroep zijn door alle partijen stopgezet. Daarmee hebben Lira en de samenwerkende rechthebbendenorganisaties met succes voor de komende periode de Digitenne-vergoedingen voor hun achterbannen veilig gesteld.

HV
 

De 10e Lira Scenarioprijs

Sinds 1993 reikt Stichting Lira elke twee jaar de Lira Scenarioprijs uit. Op 15 september 2011 wordt de Lira Scenarioprijs voor de tiende maal uitgereikt in het West-Indisch Huis in Amsterdam.

De prijs gaat ditmaal naar het beste Nederlandse televisiedrama dat tussen 2007 en 2010 op de Nederlandse televisie is uitgezonden.

Genomineerden

De genomineerden voor de Lira Scenarioprijs 2011 zijn:

• Tamara Bos en Mieke de Jong voor Annie M.G. (2009, Vara/NTR)
• Pieter Bart Korthuis, Franky Ribbens en Elbe Stevens  voor Penoza (2010, KRO)
• Jacqueline Epskamp voor De Fuik (2008, VPRO)

Jury

De jury bestaat uit:

• Ronald Plasterk (voorzitter), oud-minister van OCW, lid van de Tweede Kamer,
• Hanneke Groenteman, journaliste en tv-presentatrice,
• Ivo van Hove, directeur Toneelgroep Amsterdam,
• Geert Lageveen, Nederlands film- tv- en toneelacteur, schrijver, regisseur,
• Cornald Maas, schrijver, tv-presentator, journalist, mediacommentator.

Eerdere winnaars waren Wim T. Schippers, Arthur Japin, Ger Beukenkamp, Tamara Bos, Maria Goos, Mieke de Jong, Alma Popeyus & Hein Schütz, Frank Ketelaar en Maike Meijer & Margôt Ros (Toren C).

De uitreiking is alleen toegankelijk op uitnodiging. Kijk voor meer informatie en filmfragmenten op: www.lirascenarioprijs.nl.

Aansluiting bij Lira voor freelance journalisten

In 2009 is Stichting Nieuwswaarde, de auteursrechtorganisatie voor freelance journalisten, samengegaan met Stichting Lira. Met deze fusie is één grote organisatie ontstaan voor álle makers van tekst en op tekst gebaseerde producties. In de afgelopen jaren ontvingen freelance journalisten de uitkeringen die zij voorheen van Nieuwswaarde kregen, via Lira. Vele honderden actieve freelancers hebben zich inmiddels al bij Lira aangesloten.

Een aansluitingscontract voor journalisten

In goed overleg met de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en de FreeLancers Associatie (FLA) is het Lira-aansluitingscontract de afgelopen jaren gereed gemaakt voor aansluiting van freelancejournalisten. Eén van de belangrijkste aandachtspunten daarbij was de overdracht van ‘digitale rechten’.

Voor freelance journalisten die voor hun inkomsten vaak afhankelijk zijn van online publicaties, zijn die digitale rechten van groot belang. Lira wil natuurlijk alle ruimte laten voor eigen exploitaties van journalisten en voor de afspraken die zij zelf rechtstreeks hierover hebben gemaakt met hun uitgevers. Schrijvers, vertalers en journalisten die zich bij Lira aansluiten, kunnen daarom zelf kiezen of ze de digitale rechten in het contract willen aankruisen of niet.

Indien een journalist de digitale rechten in het contract aankruist, zijn de gevolgen overigens  beperkt, omdat Lira zichzelf in de uitoefening van die rechten in samenspraak met uitgevers, verenigd in het NUV, beperkingen oplegt.

 

Lira en het NUV

In 2010 hebben Lira en het Nederlands Uitgeversverbond (NUV) een samenwerkingsovereenkomst gesloten. Het uitgangspunt daarbij is dat Lira de aan haar overgedragen en bij volmacht verleende digitale rechten voor wat betreft uitgegeven werken uitsluitend zal uitoefenen voor collectieve rechtenverlening. Het gaat daarbij om exploitaties waarvoor schrijvers en journalisten zelf niet, of alleen met zeer veel moeite, een vergoeding zouden kunnen incasseren. Voorbeelden van dergelijke collectieve exploitaties zijn grootschalige inbreuken, zoals bij het Google Book Settlement, digitaliseringsprojecten in de culturele erfgoedsector en de mogelijke invoering van een collectieve regeling voor de “uitlening” van e-books door bibliotheken.

Voor individuele exploitaties kunnen journalisten zelf over hun rechten blijven beschikken, óók wanneer ze ervoor kiezen om de digitale rechten over te dragen aan Lira. Zo is in de voorwaarden bij het contract opgenomen dat auteurs die hun werk zelf op hun eigen website publiceren dat kunnen blijven doen. Ook voor afspraken die journalisten met hun uitgevers hebben gemaakt over individuele vormen van exploitatie, biedt het contract de ruimte. Omdat je als auteur je rechten in de regel maar één keer overdraagt, is het belangrijk om in opdrachtovereenkomsten met uitgevers de aansluiting bij Lira te vermelden.

In haar aansluitingscontract heeft Lira onlangs de met het NUV overeengekomen collectieve uitoefening van de overgedragen digitale rechten voor uitgegeven werken opgenomen. Voor journalisten is daarmee een belangrijke stap gezet.

 

Televisie- en radiojournalisten

Voor freelance journalisten die geschreven bijdragen leveren aan televisie- en radioprogramma’s, geldt dat zij in hun opdrachtovereenkomsten, net als scenarioschrijvers, de aan Lira overgedragen rechten moeten vermelden, omdat aansluiting bij Lira automatisch betekent dat de ‘kabelrechten’ aan Lira worden overgedragen.

Journalisten ontvingen via Nieuwswaarde (en later via Lira) al thuiskopievergoedingen voor actualiteitenprogramma’s die zijn uitgezonden op radio en televisie. Maar zij ontvangen tot op vandaag nog geen ‘kabelgeld’ dat wordt betaald door distributeurs. Lira wil hierin graag verandering brengen. Om dit te kunnen doen hebben wij zo veel mogelijk getekende aansluitingscontracten nodig. Met die overgedragen rechten in de hand zullen we vervolgens alles in het werk stellen om te zorgen dat ook journalisten in de toekomst een vergoeding krijgen uit de kabelgelden.

 

Aansluiting bij Stichting Lira

Lira zal op korte termijn in overleg met de FLA en de NVJ de freelance journalisten die nog niet bij ons zijn aangesloten, een contract toesturen. Wij hopen veel nieuwe aangeslotenen te mogen begroeten. Immers: hoe meer schrijvers bij Lira zijn aangesloten, hoe steviger onze onderhandelingspositie is bij het veiligstellen van geldstromen die ten goede komen aan de makers van tekst.

HV
 

Lira-jaarvergadering mei 2011

Op 28 mei 2011 hield Lira in de Openbare Bibliotheek te Amsterdam haar jaarvergadering van aangeslotenen. Toen Lira 5 jaar geleden besloot samen met de Vereniging van Schrijvers en Vertalers en haar afdelingen voor de jaarvergaderingen naar de Industrieele Groote Club op de Dam te verhuizen, hoopten we daarmee substantieel meer aangeslotenen te trekken dan het handjevol dat voordien vaak verscheen. Lira hecht immers aan legitimatie van haar beleid en een instrument daartoe is een goede opkomst tijdens de aangeslotenenvergadering.

Na 5 jaar meenden we ons doel naar behoren te hebben bevorderd en achtten we de tijd gekomen voor een andere overweging: de kostenkant. Lira spant zich in om haar kosten terug te dringen – het is al meer dan eens beklemtoond, ook op jaarvergaderingen. Concrete voorbeelden zijn de digitalisering van ons bulletin, de invoering van een webportal ter verwerking van controlespecificaties en opgave van nieuwe werken, en de beoogde besparing op onze huisvesting in 2012. Ook de verhuizing van onze jaarvergadering naar de – goedkopere – OBA was daarom een logische stap.

 

De vergadering

De vergadering begon met een welkomstwoord van OBA-directeur Hans van Velzen, gevolgd door het gebruikelijke programma met de behandeling van het jaarverslag (als download beschikbaar op www.lira.nl) en de gelegenheid voor aangeslotenen om vragen te stellen en hun oordeel uit te spreken over het gevoerde Lira-beleid en het gevoerde en te voeren beleid inzake sociale en culturele doelen door het Lira Fonds.

Daarnaast was de herbenoeming van twee bestuursleden aan de orde: Robert Alberdingk Thijm (secretaris) en Tijs van den Boomen (vice-voorzitter) werden beiden op bindende voordracht van de VSenV met algemene stemmen herbenoemd.

 

Geleidelijke daling

Een aangeslotene verzette zich tegen de zijns inziens eufemistische formulering van het bestuur over de ‘geleidelijke’ daling van het leengeld uit de openbare bibliotheken: het ging immers om een daling van vele miljoenen euro’s. Aan dit verwijt bleek een boekhoudkundig misverstand ten grondslag te liggen: de jaarlijkse incasso van leengelden daalt inderdaad geleidelijk, maar het totaal aan nog uit te keren leengelden – ook over oude jaren – is sterk verminderd. De penningmeester legde uit dat dit eerder geslaagd beleid te noemen is, nu Lira de geïnde gelden overeenkomstig de wens van het College van Toezicht Auteursrechten (CvTA) steeds sneller bij rechthebbenden weet te brengen.

 

Personeelskosten

Verder wees deze aangeslotene op een meer dan gemiddelde verhoging van Lira’s personeelskosten, die grotendeels te verklaren bleek te zijn uit de groei van het personeelsbestand door de aansluiting bij Lira van de Stichting Nieuwswaarde (die overigens ook een verhoging van de incasso tot gevolg heeft gehad).

 

Bestuurskosten

Een derde kritiekpunt was de hoogte van de bestuurskosten. De penningmeester lichtte toe dat bestuursleden veel taken vervullen, niet alleen binnen, maar ook namens Lira. Zo hebben zij soms zitting in besturen van andere organisaties die geheel of gedeeltelijk met Lira Fonds-geld worden gefinancierd of worden zij op terreinen ingezet waar toekomstige incasso voor Lira-aangeslotenen in het geding kan zijn. Voor hun activiteiten ontvangen zij een vacatiegeld conform het reglement dat inmiddels ook op Lira’s site is geplaatst. Daarnaast heeft Lira’s voorzitter een vaste jaarvergoeding die aansluit bij de fulltime functie die hij vervult. De vergoeding voor genoemde externe bestuurstaken werd altijd ten laste van Lira’s investeringsfonds gebracht, maar wordt om boekhoudkundige redenen sinds 2009 tot de bestuurskosten gerekend. Deze vertoonden daarmee in dat boekjaar een sterke percentuele stijging, weerspiegeld in een navenante daling van het beslag op het investeringsfonds.

Als organisatie die zich geheel ten dienste van schrijvers en vertalers stelt, wil Lira liefst aan de regel vasthouden dat ze ook alleen door schrijvers en vertalers wordt bestuurd. En bij een bestuurslidmaatschap dat veel werk met zich meebrengt, hoort een vergoeding die voorziet in een reële compensatie van gederfde omzet. Dat deze vergoedingsregeling zeker niet té ruimhartig is, moge blijken uit de omstandigheid dat een van de zetels in het Lira-bestuur al geruime tijd vacant is en dat al menige kandidaat voor de werklast is teruggeschrokken. In het kader van de openheid over de bestuursvergoedingen zullen in het jaarverslag voortaan niet alleen de nevenfuncties van de bestuursleden worden vermeld, maar ook de vergoedingen die zij hebben ontvangen voor het werk dat zij voor of namens Lira hebben verricht.

 

Zittingsduur

Tot slot maakte de aangeslotene bezwaar tegen de lange zittingsperiodes van Lira-bestuursleden, ook al worden zij dan volgens een statutair schema voor herbenoeming voorgedragen en door de aangeslotenen benoemd. Hierbij kan worden aangetekend dat een Lira-bestuurslid een breed maar tegelijkertijd vaak specialistisch terrein bestrijkt en dat het jaren vergt om dit in de vingers te krijgen. Snelle bestuurswisselingen zijn dan ook weinig productief en Lira is eerder blij met de weinige mensen die bereid zijn langdurig in het bestuur zitting te nemen, ook omdat het veelal grote moeite kost om nieuwe bestuursleden te werven.

Met 3 onthoudingen stemde de vergadering van ca. 150 aangeslotenen in met het gevoerde beleid over 2010.

 

Discussie over e-books

Direct aansluitend op de jaarvergadering vond onder leiding van Suzanne Weusten een debat plaats over het thema e-books. Federica Foroni lo Faro van bol.com, Michiel Laan van bibliotheek.nl en Martijn David (voorzitter van de Literaire Uitgeversgroep LUG) lichtten toe wat het e-book betekent voor de rol van boekhandel, bibliotheek en uitgever en welke rol bibliotheken, uitgevers én auteurs hierbij kunnen spelen. Hoe worden distributie en auteursrechten geregeld?

Opvallend was een zekere gelaten houding – ‘het zal wel zo’n vaart niet lopen’. Dit hing mogelijk samen met het vrij geringe aantal schrijvers en vertalers in de zaal dat al van e-readers gebruikmaakt en e-books laat uitgeven. Terwijl toch ook het besef leefde dat de e-books in Amerika nu al de grootste categorie verkochte boeken vormen.

Ook kwam de vraag ter sprake of de auteur de uitgever nog wel nodig heeft. Of dat voor de feedback op zijn werk en de public relations uitgevers toch ook in de toekomst handig en onmisbaar blijven. Daarnaast werd het belang beklemtoond van goede afspraken over bescherming, auteursrechten en een (redelijke) vergoeding, om piraterij de wind uit de zeilen te nemen. Van alle partijen zullen naar verwachting grotere inspanningen worden gevraagd.

De bijeenkomst werd traditioneel besloten met een borrel en dinerbuffet.

RV
 

Mededelingen van het Lira-bestuur

***
Van het zes leden tellende Lira-bestuur (één vacature) werden in de eind mei 2011 gehouden jaarvergadering twee bestuursleden die dit keer volgens het rooster van aftreden aan de beurt waren, Tijs van den Boomen en Robert Alberdingk Thijm, ieder voor nog eens drie jaar op bindende voordracht van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers door de vergadering van aangeslotenen herbenoemd.

***
Binnen het bestuur van de Stichting Leenrecht, de stichting die leenrechtgelden bij openbare bibliotheken incasseert, vindt beraad plaats of in hoger beroep (cassatie) moet worden gegaan tegen een uitspraak van het Gerechtshof Den Haag over ‘verlengingen’ (verlengde uitleningen). Aan dat beraad neemt ook Lira deel. Het hof oordeelde dat voor onbetaalde verlengingen geen leenrechtvergoeding  aan rechthebbenden (schrijvers, vertalers, uitgevers) hoefde te worden afgedragen. De Stichting Leenrecht was van mening dat elke verlenging vanaf het begin van de nieuwe leenrechtwetgeving in de onderhandelingen als een nieuwe uitlening was gewaardeerd waarvoor rechthebbenden dienden te worden gecompenseerd. Bij een verlenging immers kan het boek niet aan iemand anders uitgeleend worden en daardoor wordt de auteur benadeeld. Tot uiterlijk 29 september 2011 kan alsnog tot cassatie worden besloten.

***
Lira dingt als collectieve beheersorganisatie mee naar het keurmerk voor CBO’s. Zo’n keurmerk wordt door de brancheorganisatie van CBO’s, Voi©e, alleen verleend aan organisaties die zich bezighouden met het collectieve beheer van auteursrechten, indien zij voldoen aan een groot aantal concrete en daardoor controleerbare criteria. Zo moet de CBO in de statuten hebben staan dat het een rechtspersoon betreft zonder winstoogmerk. De CBO moet een jaarrekening overleggen, laten zien dat rechthebbenden in het bestuur zitting hebben of op andere wijze hun invloed kunnen doen gelden, de Gedragscode Integer Bestuur van Voi©e hebben ondertekend, statuten en reglementen op de website publiceren etc. etc.. Op geregelde tijden controleert een auditor van een onafhankelijk keurmerkinstituut of er nog aan de criteria wordt voldaan. Bij ‘slecht gedrag’ kan het keurmerk worden ingetrokken.

***
Onder inspiratie van brancheorganisatie Voi©e zijn richtlijnen tot stand gekomen voor goed bestuur en integriteit van CBO’s. Daarin worden -met enige marge voor gemotiveerde afwijkingen- regels gegeven over de manier waarop CBO’s bestuurd en geleid dienen te worden, hoe zij verantwoording af dienen te leggen en verslag moeten doen van hun geldbeheer, mutaties in gegevens van rechthebbenden en betalingsplichtigen dienen door te voeren, belangenverstrengeling dienen te voorkomen, een klachtenregeling dienen te hebben en veel van dergelijke voorwaarden meer.

***
Het Lira-bestuur heeft een bestuurscommissie ingesteld die moet nagaan in hoeverre Lira nog niet voldoet aan de keurmerkvoorwaarden en de richtlijnen voor goed bestuur en integriteit, en welke maatregelen er eventueel nodig zijn om wél aan die voorwaarden te gaan voldoen

***
Binnen de Stichting Auteursrechtbelangen, een stichting waarin makers, producenten en CBO’s al vele jaren samenwerken in kwesties waarin een gemeenschappelijk belang aan de orde is, is een veranderingsproces ingezet met de bedoeling om de organisatiestructuur duidelijker vorm te geven door te werken met drie platforms: een platform van respectievelijk makers, producenten en CBO’s. Het gesprek over de financiële consequenties van een en ander moet nog worden begonnen.

Hoe kom ik aan hulp en advies?

Voor zaken die Lira, de repartities en het aansluitingscontract tussen een auteur en Lira betreffen: neem contact op met de Stichting Lira, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp; bezoekadres: Siriusdreef 22-28, Hoofddorp; tel: 023 799 7806; e-mail: lira@cedar.nl; website: www.lira.nl.

Voor gewone adviezen over contracten en dergelijke: word lid van één van de afdelingen van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers, De Lairessestraat 125, 1075 HH Amsterdam, tel: 020 624 0803, e-mail: bureau@vsenv.nl. Literaire, toneel- en verwante auteurs zijn welkom bij de afdeling Vereniging van Letterkundigen (www.vvl.nu), schrijvers van tv-drama en filmscenario’s zijn welkom bij het Netwerk Scenarioschrijvers (www.netwerkscenario.nl).

Of word als freelance-journalist lid van de FreeLancers Associatie (FLA) voor freelance-journalisten, afdeling van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) (www.fla.nl), of naar keuze van de Sectie freelance van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), Johannes Vermeerstraat 22, Amsterdam, telefoon: 020 676 6771; www.nvj.nl.

Voor juridische adviezen en hulp in professionele geschillen met uitgevers, omroepen, andere producenten en andere gebruikers van iemands werk, bijvoorbeeld wanneer een contract niet wordt nageleefd of wanneer inbreuk wordt gepleegd op iemands auteursrechten: zorg voor aansluiting bij de Stichting Lira door het ondertekenen van een aansluitingscontract of word lid van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) of word lid van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ).

Leden van de NVJ doen een beroep voor rechtskundige bijstand op de juridische dienst van de NVJ. Leden van de VSenV en aangeslotenen van Lira die geen lid zijn van de NVJ, sturen bij een conflict een schriftelijk verzoek om financiële ondersteuning (met relevante stukken zoals het contract en relevante correspondentie) naar het bestuur van de Stichting Rechtshulp Auteurs, p/a Bureau van de VSenV, De Lairessestraat 125, 1075 HH Amsterdam, tel: 020 624 0803, e-mail: rechtshulp@vsenv.nl.

Het kernbegrip voor aanvragen bij Rechtshulp Auteurs is ‘professioneel geschil’, dat wil zeggen: een conflict als auteur (en niet in een andere hoedanigheid) met een wederpartij. Rechtshulp geeft geen adviezen over het sluiten van contracten, dat is het werkterrein van de beroepsverenigingen. Rechtshulp ondersteunt ook geen geschillen die al heel oud zijn, of geschillen waarbij de auteur zelf al een advocaat heeft betrokken, of geschillen die niet of slechts heel indirect met het auteurschap te maken hebben.

Het bestuur van de Stichting Rechtshulp Auteurs vergadert maandelijks om de aanvragen aan de hand van een reglement te beoordelen. Bij een positief besluit wordt de aanvrager doorverwezen naar een aantal advocaten, met wie de stichting langdurig relaties onderhoudt. In dat geval wordt maximaal de eerste 1.000 euro (plus de BTW) aan advocaatkosten voor 100% door de stichting vergoed. Indien Rechtshulp besluit na het advies verdere acties te ondersteunen, wordt bij kosten boven de eerste 1.000 euro een eigen bijdrage van 5% over het meerdere gevraagd. In de regel zullen de kosten van eenvoudige adviezen van een advocaat niet hoger dan 1.000 euro zijn; in dat geval zijn zij dus voor de cliënt gratis. Blijkt de zaak wat ingewikkelder en stijgen de kosten tot meer dan 1.000 euro (bijvoorbeeld door de noodzaak van een gerechtelijke procedure), dan treedt bij voortgezette steun de 5%-eigen-bijdrageregeling in werking.

Lira-aangeslotenen kennen boven de eerste 1.000 euro daarnaast een eigen risico van 250 euro dat echter kan komen te vervallen, indien zij lid worden van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) of van de Vereniging van Educatieve Auteurs (VvEA).

Tot slot: als uit een juridische actie een opbrengst voortvloeit van meer dan 4500 euro, dan geldt een terugbetalingsregeling van 10% van dat meerdere tot maximaal de bijdrage die door Rechtshulp is betaald.

Bent u scenarioschrijver of toneelschrijver en wilt u dat de onderhandelingen over al uw contracten gedaan worden door een deskundig onderhandelaar: word dan als scenario-schrijver lid van het Netwerk Scenarioschrijvers (een afdeling van de VSenV) of als toneelschrijver van de Vereniging van Letterkundigen en/of zorg voor aansluiting bij Lira door een aansluitingscontract te ondertekenen, en meldt u vervolgens bij het Contractenbureau, Postbus 15530,  1001 NA Amsterdam; bezoekadres: Keizersgracht 604, Amsterdam, tel: 020 530 5505; e-mail: office@contractenbureau.nl. De twee advocaten die voor het Contractenbureau werkzaam zijn, voeren namens u overeenkomstig uw wensen de individuele onderhandelingen met producenten, omroepen en toneelgezelschappen tegen (voor u als aangeslotene bij het Contractenbureau) een vergoeding van 7% van de waarde van de overeenkomst die zij tot stand weten te brengen en 2% van eventuele nakomende inkomsten op het contract.

KH

Lira Fonds: nieuwe aanvragen in 2011

Wat is Lira ? De Stichting Literaire Rechten Auteurs (Lira) int en verdeelt voor schrijvers, vertalers en journalisten bestemde kabelgelden, thuiskopievergoedingen, leenrechtgelden, reprorechtgelden en andere soorten auteursrechtelijke gelden. Met uitzondering van gelden voor journalistieke werken wordt op een beperkt deel van deze gelden, naast een inhouding voor administratiekosten, niet meer dan 10% ingehouden ten behoeve van sociale en culturele doeleinden, zogeheten socu-gelden.

Wat is de Stichting Lira Fonds?

De Stichting Lira Fonds beheert de ingehouden gelden die bestemd zijn voor sociale en culturele doeleinden.

Uit de sociale gelden worden kosten bestreden die verbonden zijn met ondersteunde organisaties die structureel of incidenteel algemene of specifieke belangen van schrijvers en vertalers en hun beroepsuitoefening behartigen. Aanvragers zijn organisaties of instellingen – geen privé-personen – die aan belangenbehartiging doen of een duidelijk daarmee verbonden taak vervullen. Over zogeheten sociale aanvragen wordt door het bestuur van het Lira Fonds besloten.

Culturele gelden worden door het bestuur van het Lira Fonds verdeeld in de vorm van bijdragen aan activiteiten onder meer op het gebied van literatuur, theater en in een enkel geval audiovisuele producties op het literaire terrein. Het bestuur wordt daarin bijgestaan door een Adviescommissie bestaande uit vier externe deskundigen en twee leden van het Lira Fonds-bestuur.

De Adviescommissie vergadert eenmaal per twee maanden en brengt advies uit over de binnen¬gekomen culturele aanvragen aan het bestuur van het Lira Fonds. Uitgebrachte adviezen worden in de regel conform het advies door het bestuur van het Lira Fonds bekrachtigd en daarmee tot besluiten gemaakt.

Zie voor het actuele beleid de website van het Lira Fonds: www.lira.nl/lirafonds.

 

Wat zijn de doelstellingen van de culturele tak van het Lira Fonds?

In het algemeen gesproken: het stimuleren van het tot stand komen en uitdragen van Nederlands literair, literair-dramatisch en muziekdramatisch werk en daarop gebaseerde producties van velerlei aard. Bijzon¬dere aandacht gaat uit naar projecten die moeilijk binnen de voorwaarden van de bestaande overheidsfondsen zijn in te passen. Het belangrijkste criterium voor subsidiëring is kwaliteit.

 

Wie kunnen waarvoor subsidie aanvragen?

In het algemeen kunnen alleen rechtspersonen (verenigingen, stichtingen en soortgelijke verbanden) subsidie aanvragen uit de culturele gelden, geen individuele personen. De subsidies zijn veelal bestemd als bijdrage aan professionele auteursvergoedingen, zoals auteurshonoraria voor literaire manifestaties, schrijfopdrachten, toneelvertalingen e.d. ten behoeve van incidentele projecten. Zij worden alleen gegeven ter dekking van een tekort op de begroting. Niet gehonoreerd worden aanvragen voor debutanten, amateurproducties en culturele vormingsprojecten. Grote toneelgezelschappen worden geacht te putten uit hun eigen schrijversbudget.

Subsidies worden verleend in de vorm van een garantiesubsidie waarop eventueel een voorschot mogelijk is.

 

Hoe een culturele subsidie aan te vragen?

Aanvragen dienen uiterlijk 3 weken voor de vergaderingen van de Adviescommissie in achtvoud te worden ingediend bij het bureau van de Stichting Lira Fonds en voorzien te zijn van het per 1 januari 2007 ingevoerde nieuwe aanvraagformulier, een beschrijving van het project met -indien aanwezig- graag een tekst of tekstfragment, een duidelijke begroting en cv’s van de auteurs voor wie geld wordt gevraagd. Indien het om een theaterproject gaat, verwacht de adviescommissie dat de naam en het adres van de auteur op het aanvraagformulier zijn ingevuld, zodat ook hij/zij geïnformeerd kan worden. Nadere informatie over een en ander is te vinden op www.lira.nl/lirafonds.

De vergaderingen van de adviescommissie worden in de regel steeds op de eerste donderdag van de even maanden gehouden. In het jaar 2011 komt de adviescommissie volgens dit schema bij elkaar op de nog resterende donderdagen 6 oktober en 1 december.

Mocht een vergadering geen doorgang kunnen vinden, dan wordt alsnog iets later vergaderd.

KH
 

Geflikt! De Gouden Strop 2011

Op initiatief van auteur Tomas Ross werd in 1986 het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs opgericht. Doel van de stichting was om het genre te promoten, onder andere door middel van een prijs, die werd vernoemd naar het boek De Gouden Strop van Joop van den Broek, aartsvader van de Nederlandse thriller. Sinds enkele jaren wordt de prijs mogelijk gemaakt door The Read Shop en Stichting Lira Fonds en uitgereikt tijdens de Avond van het Spannende Boek in de Melkweg te Amsterdam.

Bram de Houck

Bram de Houck die vorig jaar tijdens deze avond nog wat onhandig alleen maar ‘ja’ en ‘nee’ antwoordde op de vragen van presentatrice Isolde Hallensleben, was dit jaar wat breedsprakeriger. Op de vraag wat zijn hobby’s waren, antwoordde hij: ‘Het bijwonen van de uitreiking van thrillerprijzen.’ Ongetwijfeld wordt dat plezier gevoed door het winnen van zowel de Schaduwprijs als de Gouden Strop in 2010.

Winnaar Gauke Andriesse

Na een aantal korte interviews met de huidige genomineerden kreeg juryvoorzitster en actrice Inge Ipenburg het woord. Zij maakte het publiek na enkele rekensommetjes over de man/vrouw-verdeling bij de inzendingen erop attent dat in al die jaren weliswaar mannen het vaakst de Gouden Strop hadden gewonnen, maar dat het toch de vrouwen waren die het meest verkochten.

De jury, die naast Ipenburg bestond uit Ine Jacet (oprichter van en recensente voor www.misdaadboeken.nl), Marcella van der Weg (journalist en recensente voor HP/de Tijd) en Luc Wierts (journalist en recensent voor Metro) en Pierre Palmen (bedrijfsleider van een boekhandel te Roermond), nomineerde vijf romans: Peter Buwalda voor zijn roman Bonita Avenue (De Bezige Bij),  het duo Kisling/Verhuyck voor De duim van Alva (De Arbeiderspers), Gauke Andriesse voor De handen van Kalman Teller (Atlas), Jacob Vis voor De imker (Ellessy Crime) en Lupko Ellen voor Herenboer (Passage).

De prijs ging naar Gauke Andriesse. Zijn roman De handen van Kalman Teller gaat over een vrouw die na een verkeerd uitgevoerde medische ingreep, tevergeefs via het recht haar gelijk probeert te halen. Haar protegé, de Joodse zakenman en Auschwitz overlever Kalman Teller, huurt daarop een detective in, die probeert uit te vinden of iemand de schuldige een hand boven het hoofd houdt, waarna een belangrijke getuige wordt vermoord.

Voor Andriesse was de feestelijke uitreiking minder spannend dan zijn eigen boek. Bij het ontvangen van de prijs merkte hij droogjes op dat hij deze triomf al had voorzien. Een meisje dat in de trein tegenover hem zat, had namelijk in haar telefoon geroepen: “Liefste, je hebt het geflikt.”

TB

De HULK en het essay – uitreiking Jan Hanlo Essayprijs 2011

Op 17 mei werd voor de twaalfde maal de Jan Hanlo Essayprijs uitgereikt, dit keer in het MC Theater op het Cultuurpark Westergasfabriek te Amsterdam. Eigenlijk ging het om de Jan Hanlo Essayprijzen, want er zijn er inmiddels drie, waarvan de belangrijkste de Jan Hanlo Essayprijs Groot is, waarmee een essaybundel kan worden bekroond. Naast de Jan Hanlo Essayprijs Groot is er de Jan Hanlo Essayprijs Klein, voor een ingestuurd essay van maximaal 2500 woorden en de Jan Hanlo Media-essayprijs, die ditmaal in het teken stond van het essay in stripvorm.

Initiatief

Het initiatief voor de Jan Hanloprijs werd genomen door Hanlo’s biograaf Hans Renders en BarBara Hanlo (achternicht van Jan Hanlo). Sinds 2001 is de Stichting LIRA hoofdsponsor van de Jan Hanlo Essayprijs. De Jan Hanlo Media-essayprijs wordt gesteund door het BKVB (Fonds voor Beeldende Kunsten Vormgeving en Bouwkunst).

 

Winnaars

De Jan Hanloprijs Klein ging naar Mirjam Hommes voor haar essay 'Brein'. De jury roemde de stijl en de actualiteit van ‘Brein’ dat op geestige en kritische wijze handelde over de relatie van een gepensioneerde man met zijn verouderende brein en de manier waarop ouderen in onze samenleving worden behandeld.

Schrijfster en filosofe Joke J. Hermsen won de Jan Hanlo Essayprijs Groot voor Stil de tijd (Querido) een bundel waarin Hermsen schrijft en denkt over tijd, zowel over de huidige omgang met het begrip, waaronder onze ‘worsteling met het drukke dagelijks bestaan’, als over wat filosofen en andere denkers door de eeuwen heen over het begrip ‘tijd’ hebben beweerd en gedacht. De jury, Sigrid Bousset, Margot Dijkgraaf (voorzitter), Frans-Willem Korsten en Marja Pruis, prees Hermsen haar luchtige en toegankelijke stijl en de manier waarop ze ‘belezenheid koppelt aan het expliciet verwoorden van het schrijfproces’.

Uit de 42 inzendingen voor de Jan Hanlo Media-essayprijs, werd tekenaar Jeroen Funke gekozen als winnaar voor zijn strip ‘Spruitjes, bier, leverworst‘. De jury die naast Margot Dijkgraaf uit  Gijs Assmann, Peter ter Mors en Gert Jan Pos bestond, noemde de inzending van Funke een voorbeeld van hoe ‘ín een goede strip beeld en tekst heel ver uit elkaar kunnen lopen, maar elkaar ook kunnen aanvullen.’

Ter ere van de prijsuitreiking bracht componist en zanger en Tom America enkele van zijn bewerkingen van de gedichten van Jan Hanlo en stelde Stine Jensen in haar lezing op humoristische wijze een nieuwe essayvorm voor, namelijk de HULK, Het Ultra Korte Essay. Wellicht kunnen we volgend jaar daardoor een vierde prijs verwachten, namelijk de Jan Hanlo Essayprijs Mini. Sponsoren kunnen zich melden bij de stichting.

TB
 

Poetry International: paarse blaadjes in Rotterdam

Het Poetry International festival te Rotterdam kende dit jaar een nieuwe formule. Het festival begon midden in de week in plaats van in het weekend en bracht op de woensdagavond de traditionele festivalparade, waarbij alle dichters die aan het festival deelnemen zich voorstellen door middel van één gedicht.

Brockway Prize

Vroege bezoekers konden vooraf aan de parade de uitreiking van Brockway Prize bijwonen. Deze tweejaarlijkse prijs is ingesteld door het Nederlands Letterenfonds en is bedoeld voor poëzievertalers uit het Nederlands. Naamgever James Brockway vertaalde Nederlandse poëzie naar het Engels, waaronder werk van Rutger Kopland, M. Vasalis en Gerrit Achterberg. In 1966 werd hem voor zijn verdiensten als vertaler de Martinus Nijhoff Prijs toegekend en in 1997 ontving hij om dezelfde reden een ridderorde. Brockway liet na zijn overlijden in 2000 de helft van zijn nalatenschap na aan het Nederlands Letterenfonds. Met dit legaat worden vertalingen van poëzie uit het Nederlands gestimuleerd.
 

Spaans taalgebied

Dit jaar stond het Spaanse taalgebied centraal en werd de prijs van 5.000 euro gewonnen door dichter en vertaler Francisco Carrasquer Launed (1915) die onder andere werk van Cees Nooteboom, Lucebert en Remco Campert vertaalde. De laureaat kon wegens zijn hoge leeftijd helaas niet zelf aanwezig zijn, maar zijn zoon nam de prijs dankbaar in ontvangst, waarna een oud-leerling van de vertaler vertelde over het werk van Launed als dichter. Hij herinnerde zich de schitterende regel: ‘uit de inslag van een kogel een paars blaadje’. Een regel die zeer waarschijnlijk geïnspireerd werd door Launeds ervaringen tijdens de Spaanse burgeroorlog.

Er volgden ballet, speeches en bitterballen, maar vooral ook meer mooie regels tijdens het openingsprogramma ‘Loflied voor de Poëzieautoriteiten’, waaronder ‘de aarde is nog niet geschikt voor leven / de mens ook niet’ van de Tunesische dichteres Amina Saïd.
Als u meer van dit moois wilt horen en lezen, kunt u terecht op de volgende websites:

vimeo.com/poetryinternational (voor filmopnames van voordrachten en interviews)
www.poetry.nl (voor meer informatie over komende festivals en activiteiten van Poetry International, waaronder de Landelijke Gedichtendag).

TB
 

Literaire Vertaaldagen 2011

Op 9 en 10 december 2011 zullen voor de dertiende maal de Literaire Vertaaldagen worden gehouden. Na een reeks jaren te hebben plaatsgevonden in Nijmegen en daarna in Utrecht, verhuizen de dagen voor het eerst naar Amsterdam. Thema van de symposiumdag op vrijdag is dit jaar ‘Vertalen en tijdgeest: de houdbaarheid van de vertaler’.

Vragen en antwoorden

Hoe lang gaan vertalers mee? Kunnen ze op een gegeven moment een bepaald soort (moderne) teksten nog wel aan? En hoe ervaren ze de houdbaarheid van hun eigen vertalingen van decennia geleden? Zijn ze in de loop der tijd anders gaan vertalen? En hoe zit het met jongere vertalers die teksten van (veel) oudere auteurs voorgeschoteld krijgen? Wat is het beleid van uitgevers? Houden zij bij de keuze van vertalers rekening met hun leeftijd en geven ze jongere, minder ervaren vertalers een kans?

Een vijftal sprekers zal op dit onderwerp ingaan – oudere vertalers, jongere vertalers en een vertegenwoordiger van een uitgeverij, afgewisseld door discussies met de zaal. De symposiumdag wordt besloten met de uitreiking van de vertalersprijzen van het Nederlands Letterenfonds.

 

Workshops

Op zaterdag 10 december worden naast de gebruikelijke workshops (Frans-Nederlands, Duits-Nederlands, Engels-Nederlands, Italiaans-Nederlands, Spaans-Nederlands en Nederlands-Frans, Nederlands-Duits en Nederlands-Engels) de ‘bijzondere’ workshops Noors-Nederlands, Russisch-Nederlands, Nederlands-Tsjechisch en Nederlands-Turks georganiseerd.

Programma en inschrijfformulieren worden medio september gepubliceerd op de websites van het Vertalershuis Amsterdam (www.vertalershuis.nl),
het Nederlands Letterenfonds (www.letterenfonds.nl),
het Vlaams Fonds voor de Letteren (www.vfl.be),
de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (www.vsenv.nl)
en het Expertisecentrum Literair Vertalen (www.literairvertalen.org)

De Literaire Vertaaldagen zijn in de eerste plaats bedoeld voor hen die werkzaam zijn als literair vertaler of die bezig zijn van het literair vertalen hun beroep te maken. De Literaire Vertaaldagen worden financieel mogelijk gemaakt door de Stichting Lira Fonds, het Nederlands Letterenfonds, het Vlaams Fonds voor de Letteren, de Vereniging van Schrijvers en Vertalers en de Nederlandse Taalunie. De praktische organisatie is in handen van het Vertalershuis Amsterdam.

Locaties: De Rode Hoed, Keizersgracht 102, Amsterdam (Symposiumdag 9 december). Vossius Gymnasium, Messchaertstraat 1, Amsterdam (Workshopdag 10 december).

RV
 

Agenda

Repartities 2011

In de laatste vier maanden van het jaar 2011 vinden de volgende repartities plaats (maar niet noodzakelijk in onderstaande volgorde):

Narepartitie Journalistieke gelden 2009   
Repartitie Journalistieke gelden 2010
(Na)repartitie Kabel
Narepartitie Thuiskopie
Repartitie Thuiskopie
Narepartitie Literom
Repartitie Literom 2010
(Na)repartitie Multimedia
Narepartitie Leenrecht geschriften 2005-2010
Repartitie Leenrecht geschriften 2011
Repartitie Luisterboeken 2011
Repartitie Daisy Roms 2011
Repartitie Theaterteksten en doorbetaling Opvoeringsrecht

Lira Scenarioprijs 2011

Op 15 september 2011 wordt de Lira Scenarioprijs voor de tiende maal uitgereikt in het West-Indisch Huis in Amsterdam. De prijs gaat ditmaal naar het beste Nederlandse televisiedrama dat tussen 2007 en 2010 op de Nederlandse televisie is uitgezonden.

De uitreiking is alleen toegankelijk op uitnodiging. Kijk voor meer informatie en filmfragmenten op: www.lirascenarioprijs.nl en elders in dit Lira Bulletin.

Lira is zilver: feest op zaterdag 29 oktober 2011

Op 23 oktober 2011 bestaat Stichting Lira 25 jaar. Ter gelegenheid van dit zilveren jubileum organiseert Lira een feest voor de bij haar aangesloten relaties. Het feest zal plaatsvinden op zaterdag 29 oktober 2011 vanaf 19.30 uur in het Letterkundig Museum in Den Haag.

Tijdens deze avond zullen er verschillende feestelijke en culturele activiteiten georganiseerd worden. Het definitieve programma wordt binnenkort bekend gemaakt aan de genodigden.

Voor nu kunnen we alvast een tipje van de sluier oplichten: er komt een sprekershoek, waar traditioneel op een zeepkist wordt voordragen uit eigen werk. Mocht u uw schrijfkunsten op deze manier willen tonen, meldt u dat dan via lira@cedar.nl. Afhankelijk van de belangstelling kunnen wij dan een indeling maken waarbij zo veel mogelijk gegadigden steeds 5 of 10 minuten op de zeepkist kunnen staan.

De officiële uitnodiging volgt binnenkort. Dus heeft u zin om dit zilveren jubileum samen met ons te vieren en bent u aangesloten, reserveer zaterdag 29 oktober 2011 dan vast in uw agenda!

SB

Lira Fonds-aanvragen voor culturele gelden in 2011

De adviescommissie van het Lira Fonds die de culturele aanvragen bij het Fonds beoordeelt en die bestaat uit vier externe deskundigen en twee leden van het Lira Fonds-bestuur, vergadert zes keer per jaar, en wel in de regel op de eerste donderdag van elke even maand. In het jaar 2011 wordt er volgens dit schema vergaderd op de resterende donderdagen 6 oktober en 1 december.

Mocht een vergadering op de geplande dag geen doorgang kunnen vinden, dan wordt alsnog een aantal dagen later vergaderd.

Aanvragen dienen uiterlijk drie weken voor de betreffende vergadering ten kantore van Lira in Hoofddorp te zijn ontvangen, in achtvoud, met een ingevuld aanvraagformulier, een beschrijving van het project, een duidelijke begroting en cv’s van betrokken auteurs. Het zij nog maar eens met nadruk gezegd: omdat het Lira Fonds veelal auteurshonoraria financieel ondersteunt, dienen deze op de begroting met naam en bedrag gespecificeerd voor te komen. Anders ontbreekt een subsidiabele post en pakt het besluit vrijwel zeker negatief uit. Nadere informatie over een en ander is te vinden op www.lira.nl/lirafonds en telefonisch te verkrijgen bij Bart Schomaker die het secretariaat over het Fonds voert: telefoon 023 799 7807 of per e-mail: bart.schomaker@cedar.nl.

KH

Gezocht: leenrechthebbende schrijvers en vertalers (of hun erven)

Medewerkers van Stichting Lira zijn continu op zoek naar schrijvers en vertalers voor wie nog leenrechtgelden uit het verleden beschikbaar zijn. Naar hen wordt gezocht via uitgevers, digitale sociale media, blogs, websites enzovoort. Desondanks blijven er altijd rechthebbenden over van wie we onvoldoende gegevens hebben om gelden aan hen uit te keren.

Op onze zoektocht naar adressen van auteurs, vertalers, bewerkers en samenstellers (of hun erven) wier titels worden uitgeleend door Nederlandse openbare bibliotheken, valt gelukkig regelmatig via internet een e-mailadres te achterhalen, heeft iemand een eigen website of valt er een werkgever te vinden. Zo kunnen we iemand, al dan niet via een omweg, op het bestaan van Stichting Lira wijzen.

Helaas zijn er echter nog vele rechthebbenden bij wie een zoektocht op het internet weinig soelaas biedt, en waar het boek dat zij geschreven of vertaald hebben, de enige leidraad blijft waar wij op af kunnen gaan.

Uitgevers zijn gelukkig vaak bereid adressen die bij hen bekend zijn, door te geven, en zij worden dan ook regelmatig door ons geraadpleegd. Zij hebben echter niet altijd gegevens van de gezochte personen meer, of de adressen zijn niet meer actueel.

Wij roepen daarom graag uw hulp in. Niet alleen via dit Bulletin, maar sinds enige tijd sturen wij onze ‘gezocht’ lijst ook digitaal via Twitter de wereld in. Wij hopen daardoor nog meer rechthebbenden te kunnen bereiken. Wilt u ons hierbij helpen? Volgt u ons dan op www.twitter.com/stichtinglira en zegt het voort.
Lira keert met terugwerkende kracht de leenrechtvergoeding uit, vaak ook nog voor (populaire) titels uit de jaren tachtig. Veel uitgeleende genres zijn o.a. kinderboeken, kasteel- en doktersromans, misdaadromans, hobbyboeken, kookboeken en stripboeken.

Voor de gezochte rechthebbenden in bijgaande lijst staat er geld gereserveerd. Dus kent u het adres van een of meer van deze Nederlandse of Vlaamse auteurs of vertalers (of hun erven), of heeft u een tip waar we meer over hen te weten zouden kunnen komen, mailt, schrijft of belt u Lira dan a.u.b.: e-mail info@lira.nl; telefoonnummer 023 799 7806

Ook als u mensen kent die niet op bijgaande lijst staan, maar wier werk wel in de Nederlandse openbare bibliotheken uitgeleend wordt, nodigen wij hen van harte uit contact met ons op te nemen via ons emailadres of telefoonnummer, of een kijkje te nemen op onze website: www.lira.nl.

Wij hopen weer van u te horen. Alvast hartelijk bedankt voor uw medewerking.

OvdT/VvdP

Brink, Esther L. Ten
Broek, Marieke van den
Broekman, Hans
Carolina, Greta
Claus, Else
Dam, JanPeter van
Dijkhof, Ine
Freitag, Wolfgang
Geetha Kumari, W.M.
Giessen, Martine van
Heuvel, Eric van de
Ingen, Jos van
Jansen, J.F.
Jong, Arjen de
Keizer, Evelien
Melchers, Yvonne
Mijatovich, Gwendolyn
Molenaar, Annemieke
Nes, Gerard van de
Neve, Francois-Xavier
Nooteboom, Thea
Oordt, Lotte Marie van
Peters, Christ
Putten, Kees van
Reinders-Reeser, Anneke
Schuurman, Gerda
Sluiter, Karin
Smidt, Sylvie de
Uylenburg, Hans
Vanderhaege, Katherine
Vermaak-Schippers, Jeanette
Voorthuizen, H. Van
Wijshoff, Juleke
Zadhe, Kameran
Zanten, A. van

Bestuur en bureau van de Stichting Lira

De Stichting Lira, opgericht op 23 oktober 1986, beheert als auteursrechtorganisatie op collectieve wijze auteursrechten en op het auteursrecht gebaseerde vergoedingsaanspraken van schrijvers, vertalers en journalisten die door hen individueel niet, of slechts met de grootst denkbare moeite, te gelde kunnen worden gemaakt.

Postadres

Stichting Lira
Postbus 3060
2130 KB Hoofddorp

 

Bezoekadres

Siriusdreef 22-28
2132 WT Hoofddorp

Telefoon: 023 799 7806
Fax: 023 799 7700
E-mail: lira@cedar.nl
Website: www.lira.nl

 

Bankrekeningnummers

ING: 65 98 04 972
ING: 50 01 51
 

Kamer van Koophandel

41205902
 

Bestuur Stichting Lira

Kees Holierhoek, voorzitter
Tijs van den Boomen, vice-voorzitter
Robert Alberdingk Thijm, secretaris
Rien Verhoef, penningmeester
Maria Genova, lid
Tsead Bruinja, lid
 

Bureau Stichting Lira (Cedar BV)

directeur:
Hein van Leeuwen

accountmanager:
Hanneke Verschuur

beleidsmedewerker:
Saskia Bakker
Sebastiaan Goed

secretariaat:
Sonja Bemer
Cabriëlla Vinke

commercieel-administratief cluster:
Charlene de Feyter, teamleider
Marianne Bovet
Petra Daansen
Martin van Dam
Talitha van Hattem
Mariska Kolman
Hicran Maaskant
Vanessa van der Ploeg
Bart Schomaker
Odile van der Tweel
Kim Veenstra
 

Colofon

Het Lira Bulletin is een uitgave van de Stichting Lira en wordt sinds nummer 34 (mei 2011) digitaal verspreid onder relaties van de Stichting Lira, ook onder de ontvangers van een leenvergoeding, waarvan de verdeling jaarlijks door Lira wordt uitgevoerd in opdracht van de Stichting Leenrecht. Wie dit Bulletin digitaal ontvangt, is daarmee niet automatisch bij Lira aangesloten. Aansluiting komt pas tot stand via een zogenoemd aansluitingscontract waarin de auteur bepaalde rechten zoals kabelrechten aan de Stichting Lira in beheer toevertrouwt. Aansluiting bij Lira is kosteloos.

Postbus 3060
2130 KB Hoofddorp
Telefoon: 023 799 7806
Fax: 023 799 7700
E-mail: lira@cedar.nl
Website: www.lira.nl
Website toneel: www.liratheaterteksten.nl

Redactie

Hanneke Verschuur
Tsead Bruinja
Rien Verhoef
Kees Holierhoek (eindredactie)

 

Tekstbijdragen

Saskia Bakker
Sebastiaan Goed
Vanessa van der Ploeg
Odile van der Tweel
Anne Zeegers

 

Illustraties

Gabriel Kousbroek

 

Fotografie

Gerlinde de Geus

 

Ontwerp

Rutger Fuchs, Amsterdam
 

Bouw website

4net interactive, Maarn