25-jarig jubileum Stichting Leenrecht

Op vrijdag 25 september 2015 organiseerde Stichting Leenrecht in Sociëteit De Witte in Den Haag een symposium ter ere van haar 25-jarig jubileum. Tijdens dit symposium deelden diverse sprekers hun visie op de doelstelling en de grondslagen van de leenrechtregeling. Voldoen deze nog, of is er aanleiding voor aanpassing?

Verschuivingen

In het openingswoord van Diederik van Leeuwen, voorzitter van Stichting Leenrecht, worden kort de belangrijkste ontwikkelingen uit de markt aangestipt als de komst van e-books en de verschuiving van bibliotheekactiviteiten naar de wettelijk van het leenrecht vrijgestelde schoolbibliotheken. Stichting Leenrecht heeft de afgelopen tijd een marktverkenning uitgevoerd en verwacht binnenkort de resultaten hiervan te kunnen publiceren.

Loek Hermans, nog net even voorzitter van het Nederlands Uitgeversverbond (NUV), gaf aan dat uitgevers blij zijn dat het uitlenen van fysieke exemplaren van boeken door openbare bibliotheken in Nederland sinds 1996 wettelijk via de leenrechtregeling wordt geregeld. Er vallen echter wel enkele zorgelijke ontwikkelingen te constateren. Het steeds meer uitlenen van boeken en tijdschriften op scholen, het uitlenen van e-readers met e-books en de particuliere initiatieven die ontstaan door sluiting van bibliotheekvestigingen zorgen voor een dalende incasso. Maar ook de gerechtelijke procedure die de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) is gestart om het uitlenen van e-books onder het huidige leenrechtstelsel te laten vallen baart de uitgevers zorgen. Voor al deze ontwikkelingen pleit Hermans om de handen ineen te slaan en samen op zoek te gaan naar oplossingen die recht doen aan ieders belang.

Digitale revolutie

De digitale revolutie biedt meer gebruiksmogelijkheden van auteursrechtelijke werken, aldus Rien Verhoef, eredoctor en vertaler van Engelstalige wereldliteratuur. Dat is van harte toe te juichen als hier een vergoeding voor de makers tegenover zou staan. Maar de huidige standaard is dat het gebruik zoveel mogelijk gratis moet zijn. Ook de overheid verzuimt de rechthebbenden hiertegen te beschermen.

Door onder andere teruglopende subsidies vinden er tevens verschuivingen in het bibliotheeklandschap plaats. Commerciële partijen, buurthuizen en scholen ondernemen initiatieven om boeken uit te lenen. Voor deze uitleningen wordt geen leenrechtvergoeding afgedragen waardoor makers belangrijke inkomsten mislopen.

Innovatieslag

Tineke van Ham (voorzitter Samenwerkende Provinciale Serviceorganisaties Nederland) vertelt over de innovatieslag die tien jaar geleden bij bibliotheken in Overijssel is begonnen. Daar zijn de uitleencijfers hoger dan in de rest van Nederland doordat daar retail-principes zijn geïmplementeerd. De 1-op-1 relatie tussen aanbieder en gebruiker was de grondslag uit de retailbranche die gebruikt is. De bibliotheken hebben zich verplaatst in het gedrag van hun klanten. Zo zijn er zogenoemde runshoppers die snel een boek zoeken, maar ook funshoppers die verleid willen worden. De inrichting van en beleving bij de bibliotheken in Overijssel zijn op basis van deze bevindingen aangepast.

Het symposium werd afgesloten met een schets van mogelijke toekomstscenario’s en een discussie met de zaal onder leiding van Eppo van Nispen tot Sevenaer (directeur CPNB).

Het kwartje van Nuis

Na afloop ontvingen de bezoekers van het symposium het boek 'Het Kwartje van Nuis', een onderzoeksverhaal geschreven door Marcel Metze over 25 jaar leenrecht in Nederland. Meer informatie over het symposium alsmede de digitale versie van ‘Het Kwartje van Nuis’ vindt u op de website van Stichting Leenrecht via www.leenrecht.nl.