editie 33 / december 2010

Meldpunt digitalisering

Stichting Lira verwacht begin volgend jaar het Meldpunt Digitalisering volledig in gebruik te nemen. Het Meldpunt Digitalisering is een initiatief van de Commissie Digiti©E bestaande uit vertegenwoordigers van auteursrechtorganisaties verenigd in VOI©E en vertegenwoordigers van allerlei soorten bibliotheken die ook met cultureel erfgoed te maken hebben, verenigd in FOBID. Stichting Lira is één van de participerende auteursrechtorganisaties binnen deze paritaire commissie.

Geschiedenis

De Commissie Digiti©E is opgericht om uitvoering te geven aan een door VOI©E en FOBID in april 2008 getekende intentieverklaring over het digitaliseren en beschikbaar stellen van collecties van culturele erfgoedinstellingen. Deze intentieverklaring is ondertekend door beide partijen aan het slot van een internationaal symposium over het auteursrecht dat eind april 2008 in het kader van Amsterdam Wereldboekenstad in de Openbare Bibliotheek Amsterdam werd gehouden.

In januari 2009 is er vervolgens een principeakkoord bereikt binnen de Commissie Digiti©E over de voorwaarden waaronder digitalisering en beschikbaarstelling van collecties behorend tot het cultureel erfgoed plaats kan vinden. Het akkoord moet een houvast aan instellingen bieden waarmee enerzijds wordt voorkomen dat instellingen onnodig veel kosten besteden aan het zoeken van in de praktijk vaak onvindbare rechthebbenden, terwijl anderzijds de rechten van de makers niet worden geschaad. Met het principeakkoord zijn de contouren voor een regeling uitgezet die uitgevoerd gaat worden door het Meldpunt Digitalisering.

Centraal loket

Aan de digitalisering van de collecties van culturele erfgoedinstellingen zijn vrijwel automatisch auteursrechtelijke aspecten verbonden, tenzij het gaat om auteursrechtvrije werken of om conservering bij ingetreden verval van bestanddelen van de collectie. Het Meldpunt Digitalisering is het loket waar deze instellingen hun digitaliseringprojecten kunnen aanmelden. Het Meldpunt toetst of het aangemelde project aan de gestelde voorwaarden voldoet en inventariseert de betrokken auteursrechtorganisaties voor een tijdige samenwerking.

Indien een project aan de voorwaarden voldoet, kan de instelling via het Meldpunt vaak eenvoudig toestemming verkrijgen van betrokken auteursrechtorganisaties om de auteursrechtelijk beschermde werken te digitaliseren en beschikbaar te stellen. De regeling maakt onderscheid in beschikbaarstelling van werken binnen de eigen muren van een instelling (onsite) en buiten de eigen muren van de instelling (online).

De vergoeding voor onsite-beschikbaarstelling is mede op grond van de zogenoemde preserveringsuitzondering in de Auteurswet op nihil gesteld, mits voor verdere beschikbaarstelling instellingen wél een redelijke vergoeding betalen. Binnen de commissie Digiti©E vindt momenteel nog overleg plaats over de hoogte van deze vergoeding voor verdere beschikbaarstelling. Vertegenwoordigers van rechthebbenden zullen daarbij altijd rekening houden met de culturele doelstellingen en in dat kader zoveel mogelijk een relatie leggen met de aan het digitaliseringproject toe te rekenen investerings- en exploitatiekosten.

De auteursrechtorganisaties verlenen toestemming voor de bij hen aangesloten rechthebbenden middels een licentie die in de regel voor een beperkte duur wordt verstrekt. Om de regeling dekkend te doen zijn verstrekken auteursrechtorganisaties daarnaast een vrijwaring voor het gebruik van werken die niet onder het beheer van de desbetreffende auteursrechtorganisatie vallen. Daarnaast behouden rechthebbenden te allen tijde een opt-out mogelijkheid. Dit wil zeggen dat wanneer een rechthebbende niet wil dat zijn of haar werk online ter beschikking wordt gesteld, er bezwaar kan worden gemaakt waarna de erfgoedinstelling/archief/bibliotheek het werk dient te verwijderen.

Stand van zaken

De voorbereidingen voor de ingebruikname van het Meldpunt Digitalisering zijn al geruime tijd in volle gang. Onlangs is de website van het Meldpunt Digitalisering live gegaan. Deze website is te bereiken via www.meldpuntdigitalisering.nl. In het laatste kwartaal van 2010 zal Stichting Lira het bestaan van het Meldpunt Digitalisering met de bijbehorende website bij alle relevante spelers in de markt introduceren om vervolgens begin 2011 te beginnen met het benaderen van instellingen die reeds digitaliseren of dit in de nabije toekomst van plan zijn.

SB