Journalistieke repartities 2009

Als gevolg van de overname door Lira van de activiteiten van Nieuwswaarde is aan de zijde van auteurs en journalisten één organisatie ontstaan voor rechten op teksten van welke aard dan ook, daarmee gevolg gevend aan een algemeen gevoelde wens het auteursrechtelijke terrein zo over­zichtelijk mogelijk te maken en krachten en middelen zoveel mogelijk te bundelen. Daarbij dienen >rechten op teksten=ruim opgevat te worden, want ook bijdragen van auteurs en schrij­vende journalisten aan bijvoorbeeld omroepproducties vallen daar in beginsel onder.

Verschillen Nieuwswaarde/Lira

Tussen Nieuwswaarde en Lira bestaan op het terrein van de incasso en verdeling van gelden belangrijke verschillen. Ook de wijze waarop de organisaties werkten, is anders. Om nog maar niet te spreken van allerlei verschillen die de administratiekosten en inhoudingen voor sociaal-cultu­rele doeleinden betreffen.

Niet al deze verschillen hoeven weggewerkt te worden, maar enige stroomlijning lijkt wenselijk. Zo was het voor bestuursleden van Lira even wennen aan het feit dat Nieuwswaarde geen aange­sloten journalisten kent in de zin zoals Lira aangesloten auteurs heeft. Bij Lira kan een auteur een aansluitingscontract ondertekenen, bij Nieuwswaarde is dat niet mogelijk.

Oproep om verstrekking gegevens

Nieuwswaarde werkte -en werkt ook in 2009- met een oproep aan freelancejournalisten, voor zover zij met hun adresgegevens bij Lira-Nieuwswaarde bekend zijn, om gegevens te verstrekken die nodig zijn om binnenkomende gelden onder hen te verdelen. Die opgave dient te geschieden via opgaveformulieren die inmiddels op Lira=s website vallen te downloaden. Journalisten wordt gevraagd op die twee onder­scheiden opgaveformulieren hun creatieve bijdragen aan te melden die in het jaar ervóór gepubliceerd of uitgezonden zijn.

Het gaat om twee opgaveformulieren, en wel (1) voor periodieke geschriften zoals dag- en nieuwsbladen en publiekstijdschriften en (2) voor radio- en tv-programma=s. Ook wordt gevraagd ontvangen honoraria te vermelden. Dat honorari­um wordt gebuikt als sleutel voor de verdeling van beschikbare gelden, terwijl steekproeven de integriteit van de opgegeven honoraria bewaken.

In het vierde kwartaal van het jaar 2009 ontvangt de betrokken journalist van Lira-Nieuwswaarde geld met daarbij een specificatie van kosten. Dat geld bestaat uit opbrengsten uit reprorecht voor kranten en publiekstijdschriften, leenrecht voor de uitleen van tijdschriften, alsmede -indien van toepassing- Clip- en readergelden.

Doelgroep aansluitingscontract

Het Lira-bestuur zou graag de verdeelsystematiek van Nieuwswaarde met passende bedacht­zaamheid integreren in die van Lira. Dat zou bijvoorbeeld betekenen dat ook aan eertijds bij Nieuwswaarde aangesloten, maar inmiddels als aangeslotenen van Lira welkom geheten freelance-journalisten een Lira-aansluitingscontract zal worden voorgelegd, maar dan wel een aansluitings­contract dat past bij hun professionele activiteiten, dus bij het soort rechten dat zij creëren en bij de mogelijkheid om die rechten collectief te verzilveren. Kortom: een aan­sluitingscontract dat zowel de aangeslotene als de collectieve beheersorganisatie ten goede komt.

Doelgroep van het aansluitingscontract zijn freelance-journalisten waarmee bedoeld zijn: journalisten die hun vak niet in dienst van een werkgever uitoefenen.

In Nederland is een werkgeversauteursrecht van kracht dat de meeste andere Europese landen niet kennen, maar waardoor journalisten-in-loondienst geen auteursrecht hebben op de werken die zij maken. Dat auteursrecht valt toe aan hun werkgever, de directie van de krant of het tijdschrift of de omroep bij wie zij in dienst zijn. Deze werkgever wordt ingevolge artikel 7 van de Auteurswet als maker van de teksten aangemerkt, inclusief de aan makers toekomende auteurs­rechten. Er is nog een ontsnappingsmogelijkheid: de journalist en de werkgever kunnen overeen komen dat het werkgeversauteursrecht specifiek in hun relatie niet van toepassing is. Maar van die ontsnappingsmogelijkheid wordt weinig gebruik gemaakt.

We zouden het graag anders gezien hebben, maar journalisten-in-loondienst behoren daarom niet tot Lira's doelgroep. Zij kunnen eenvoudig geen auteursrecht overdragen, want zij hébben het niet. En voor aansluiting bij Lira is overdracht van een minimum-aantal specifieke auteursrechten noodzakelijk. Een collectieve beheersorganisatie moet iets te beheren hebben, anders komt er geen geld voor verdeling binnen. Zo eenvoudig is het.

Inhoud aansluitingscontract